Klasse II-afwijking met grote overjet

Een grote overjet en een diepe beet zijn primair problemen die gerelateerd zijn aan een Angle klasse II/1-malocclusie. De timing van de klasse II-behandeling is al jaren onderwerp van discussie, ondanks de vele artikelen die hierover zijn verschenen. De vraag wat het optimale tijdstip is om de behandeling te beginnen is met name moeilijk omdat er een grote variatie bestaat tussen patiënten onderling en omdat er altijd onzekerheid bestaat omtrent de te verwachten groei en de individuele reactie op de aangeboden behandeling. Idealiter wordt de behandeling van een klasse II toegepast wanneer deze het meest efficiënt tot een goed behandelresultaat zal leiden. De vraag hierbij is niet of correctie van de grote overjet en diepe beet op verschillende tijdstippen in de ontwikkeling kan worden gestart, maar of een vroeg ingezette behandeling ter correctie van de grote overjet en de diepe beet genoeg aanvullende voordelen oplevert die de langere behandelduur met bijkomende extra kosten en last voor de patiënt en zijn ouders rechtvaardigen.

Een groot prospectief onderzoek door Tulloch et al. (2004) liet zien dat bij 75% van de kinderen die een vroege behandeling van de klasse II ondergingen (een zogenaamde 2-fasenbehandeling) een gunstige groeiaanpassing werd gezien ten gevolge van de headgear of activator in de eerste fase van de behandeling. Na de tweede fase van de behandeling (vaste apparatuur om de individuele tandstanden te corrigeren) werden deze vroege voordelen niet meer teruggevonden. Aan het einde van de behandeling verschilden kinderen bij wie de behandeling vroeg was gestart niet van kinderen bij wie de behandeling later was gestart en de behandeling in één keer was voltooid (1-fasebehandeling). De gunstige skeletale effecten van de fase 1-behandeling waren verdwenen aan het einde van de behandeling met vaste apparatuur.

Een andere prospectieve trial naar de effecten van vroege behandeling met functionele apparatuur liet zien dat vroegbehandelde kinderen tussen de eerste en tweede behandelfase lekkerder in hun vel zitten. Hun zelfbeeld was positiever, zij hadden meer zelfvertrouwen en zij hadden minder negatieve ervaringen door de stand van hun tanden. Deze effecten waren behaald doordat de functionele apparatuur voornamelijk dentoalveolaire effecten teweegbracht, waardoor de overjet verminderde. Van enige skeletale groeimodificatie was nauwelijks sprake.

Een grote overjet in combinatie met lip-interpositie en openmondgedrag zijn predisponerende factoren voor gebitstrauma. Jongens zijn traumagevoeliger dan meisjes. Jongere kinderen binnen een gezin hebben vaker gebitstrauma dan de oudere kinderen. Sommige sporten, zoals hockey, vormen een groter gevaar voor de gezondheid van de bovensnijtanden dan bijvoorbeeld atletiek of dammen. Bij Jitse was sprake van een combinatie van al deze factoren.

Uiteindelijk hebben we er bij Jitse voor gekozen om een 2-fasenbehandeling toe te passen. In de eerste fase zullen de overjet en diepe beet worden gecorrigeerd met een activator. Tijdens de wisseling gebruiken we dezelfde activator als retainer voor de behaalde correctie van de overjet en diepe beet. Als Jitse is uitgewisseld, voltooien we de behandeling met vaste apparatuur.

Het aanbod aan verschillende activatoren die kunnen worden gebruikt voor de eerste fase is enorm. Om tot een goede keuze te komen moet je kijken naar wat je in alle drie dimensies wilt bereiken. Sagittaal zullen de centrale bovenincisieven moeten worden teruggebracht en de laterale incisieven naar voren. De onderkaak zal in zijn groei naar ventraal moeten worden geactiveerd en de voorwaartse groei van de bovenkaak moet worden geremd. In verband met de grote overjet is het prettig dat het onderste gedeelte van de activator (de pelotte) in fasen kan worden geactiveerd. Voor de sagittale werking moet de activator dus een labiale boog (centrale incisieven), een protrusieveer (laterale incisieven), een verstelbare pelotte (ventrale groei onderkaak) en een high pull headgear (remmen bovenkaaksgroei) hebben.

Verticaal moet er genoeg ruimte zijn om de diepe curve van Spee te kunnen laten levellen. Hiertoe moet de kunsthars worden weggeslepen die de occlusale vlakken van de (pre) molaren bedekt. Als deze kunstharslaag te dun is, zal tijdens het inslijpen het bovengedeelte van de activator beschadigd worden. Hiermee kunnen we rekening houden door de constructiebeet voldoende dik te maken. Transversaal moeten we voorkomen dat links en rechts een kruisbeet gaat ontstaan. Daarom moet de bovenkaak actief kunnen worden verbreed. Ten behoeve hiervan wordt de activator uitgerust met een expansieschroef in de bovenkaak.

Alle bovenbeschreven eisen komen bij elkaar in een Tappliance met buizen, een facebow en een headcap. Deze activator wordt 12 uur per dag gedragen (van ’s avonds 7 uur tot ’s ochtends 7 uur). Veertien maanden na het plaatsen van de T-appliance bij Jitse was de overjet gereduceerd tot 4 mm en het bovenfront uitgelijnd. De diepe beet is verdwenen door het levellen van de curve van Spee. Jitse mocht vanaf dat moment de headgear eraf laten en de activator hoefde hij alleen te dragen tijdens het slapen. Inmiddels is de tweede wisselfase begonnen en zal de tweede behandelfase gaan beginnen als Jitse klaar is met wisselen.

Jitse en zijn ouders zijn uitermate tevreden met het behandelresultaat van de eerste fase. Jitse heeft meer zelfvertrouwen en zit lekkerder in zijn vel. De voordelen van een tweefasenbehandeling wegen in zijn geval ruimschoots op tegen de nadelen.