Kindergeneeskunde

Een kind is geen kleine volwassene, maar een individu in een specifiek ontwikkelingsstadium. Daarom is de kindergeneeskunde meer dan de interne geneeskunde van kinderen.

De zorg voor pasgeborenen met een aandoening heeft een belangrijke plaats binnen de kindergeneeskunde. Verbeteringen van de gynaecologische en verloskundige zorg maken dat voor de geboorte al vaak bekend is dat een kind met een aangeboren afwijking wordt geboren. De kinderarts kan zijn beleid dan al vanaf de geboorte vorm geven om een zo optimaal mogelijke behandeling te geven.

Tijdens een normale zwangerschap ontwikkelen de longen zich onder meer onder invloed van de aanwezigheid van vruchtwater in de longen. Onvoldoende vruchtwater in de vroegere periodes van de zwangerschap leidt tot onderontwikkeling (hypoplasie) van de longen. De oorzaak is hetzij een probleem bij de moeder (bijv. verlies bij het vroegtijdig breken van de vliezen), hetzij een probleem bij het kind (bijv. als er geen nieren zijn aangelegd).

Congenitale hartafwijkingen zijn het gevolg van stoornissen in de aanleg van het hart of de uitstroombanen van het hart. Ze komen voor als onderdeel van een syndroom (rond de 30%) of zijn geïsoleerd aanwezig zonder andere aangeboren afwijkingen.

De definitie van anemie (‘bloedarmoede’) is dat er een vermindering is van de totale hoeveelheid erytrocyten (rode bloedcellen) of hemoglobine tot onder een bepaalde grenswaarde voor de leeftijd. Wanneer een anemie wordt vastgesteld moet altijd naar de oorzaak gezocht worden omdat het geen op zich staande ziekte is, maar een symptoom van verminderde bloedaanmaak, van bloedverlies of van verhoogde bloedafbraak.

Voeding en voedingsproblemen zijn belangrijke onderwerpen voor ouders. De kinderarts en de verpleegkundige moeten dus goed op de hoogte zijn van normale voeding en de aanpak van diverse voedingsproblemen. Niet altijd is de oorzaak van voedingsproblemen gelegen in het maag-darmstelsel. Een brede blik blijft dus altijd nodig in de evaluatie.

Aangeboren afwijkingen van de urinewegen en nieren kunnen ernstige gevolgen hebben voor de pasgeborene.

De endocrinologie omvat aandoeningen van hormoonproducerende klieren die hun producten naar de bloedbaan afgeven.

‘Stofwisselingsziekten’ is een verzamelnaam voor een groot aantal vaak zeldzame ziekten van verschillende onderdelen van de menselijke stofwisseling. Met het uitbreiden van de neonatale screening per 2007 is een aantal meer nadrukkelijk in beeld gekomen. Bij de tot nog toe gebruikte landelijke screening werd naast CHT en AGS (zie hoofdstuk 8 Endocrinologie) ook op de stofwisselingsziekte fenylketonurie (PKU) gescreend. In tabel 9.1 staan de ziekten waarop anno 2007 op de neonatale leeftijd wordt gescreend. Een aantal daarvan komt in de tekst verder aan bod of is eerder besproken.

Bij een plexusbrachialislaesie is er een beschadiging van een zenuwknooppunt, vaak door een traumatische bevalling waarbij hard aan het kind getrokken is. Dit knooppunt bevat zenuwen die de schouder, boven- en onderarm innerveren. Bijkomend letsel zoals een claviculafractuur of humerusfractuur mag niet gemist worden. Meestal is er een zogenaamde Erbse parese met spierzwakte of verlamming van spieren van schouder, boven- en onderarm.

In dit hoofdstuk komt een aantal algemene onderwerpen aan bod rond afweer en infectie. Veel orgaanspecifieke infecties zijn al beschreven in de eerdere hoofdstukken en worden niet herhaald.

De ontwikkeling van kinderen verloopt volgens een aantal mijlpalen, waarvan de timing een indicatie is voor een al dan niet vertraagde ontwikkeling.

In dit hoofdstuk wordt in het kort atopisch eczeem behandeld, als een van de dermatologische aandoening die de kinderarts regelmatig ziet. Daarnaast ook een aantal infectieuze aandoeningen met duidelijke huidbeelden.