Inzichten in importziekten

Reisadvisering komt je patiënten echt ten goede en de huisarts met interesse hierin kan dit beter dan wie ook. Daar ben ik heilig van overtuigd geraakt. Je functie als gids en vertrouwenspersoon komt optimaal naar voren in de reisadvisering. Het is een gebied waar patiënten vaak aan willekeur en niet op de persoon toegesneden adviezen zijn blootgesteld. Ze hebben graag iemand die ze kunnen en willen vertrouwen. Dit hoofdstuk gaat in op de kwaliteit van het consult, de psyche van de patiënt, die op reis gaat en geeft voorbeelden van hoe het fout kan gaan. Dat reisadvies bij de huisarts voor overheid en partijen die dit ook bieden, nog niet vanzelfsprekend is en hoe de borging van de kwaliteit en de vergunningen geregeld is, wordt kort toegelicht. De keuze van nascholing – liefst in RATO’s – is daarbij van belang. Tot slot nog enkele adviezen, tips & trucs. Het is mijn boodschap aan huisartsen, die de verantwoordelijkheid voelen, die reisadvisering met zich meebrengt.

Het aantal reizigers en reizen neemt nog steeds toe; ook ouderen met comorbiditeit maken lange reizen. Niet alle reizigers winnen advies in. Reisadvies wordt vaak beschouwd als prikken en pillen, maar daarmee voorkomen we maar een klein deel van het reizigersrisico. Voorlichting is belangrijk (wellicht belangrijker) en niet alleen voorbehouden aan de huisarts met specifieke expertise. Ingewikkelde casuïstiek vraagt om risicoschatting door een ervaren huisarts met oog voor de problemen op reis en de morbiditeit van de patiënt. In vogelvlucht worden de belangrijkste aandachtspunten besproken.

Reizigers met diabetes, longproblemen, hart- en vaatziekten, een verminderde immuniteit of een darmziekte hebben baat bij een reisadvies ‘op maat’, afgestemd op de aard en ernst van de aandoening en de plaats van bestemming. In dit hoofdstuk worden handvatten aangereikt voor een goed advies aan deze complexe reizigers om te voorkomen dat er complicaties optreden tijdens de reis.

Koorts na een bezoek aan de tropen is een bekende klacht. Zowel importziekten als kosmopolitische ziekten kunnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Een goede anamnese, lichamelijk onderzoek zo nodig gekoppeld aan laboratoriumonderzoek, leidt in de meeste gevallen tot de juiste diagnose. Enige belangrijke koortsende aandoeningen worden kort besproken.

Veel reizigers krijgen te maken met diarree tijdens hun verblijf in (sub)tropische gebieden. In de meeste gevallen is er sprake van een kortdurende (maar vervelende) ziekteperiode. Het herstel is spontaan. In sommige gevallen wordt het beloop gecompliceerd door bloed- en slijmbijmenging, koorts of dehydratieverschijnselen. In dat geval kan behandeling met antibiotica aangewezen zijn. Vooral bij jonge kinderen, ouderen, patiënten met een chronische ziekte of met een immuunstoornis is oplettendheid geboden. In sommige gevallen duren de klachten voort na terugkeer van de reis. Gericht onderzoek gevolgd door gerichte therapie is dan geïndiceerd.

Naar schatting 10% van de reizigers naar tropische gebieden heeft tijdens of na de reis huidklachten. Hierbij kan het gaan om verergering van een bestaande huidziekte, om de invloed van klimaat of medicatie, of om een tropische huidziekte. In dat laatste geval betreft het vaak infectieziekten die jeukende of zwerende huidaandoeningen veroorzaken. De meest voorkomende zijn cutane larva migrans, pyodermieën, insectenbeten, gevolgd door myiasis, tungiasis, urticaria, en cutane leishmaniasis.

De auteur vertelt over de eigen ervaringen met twee verschillende soorten kwallenbeten.

In dit hoofdstuk worden de ziektebeelden op het gebied van de importziekten op een beknopte, heldere wijze behandeld. Het zijn allemaal infectieziekten die in eigen land (= inheems) niet voorkomen, maar tijdens een verblijf in het buitenland (= uitheems) zijn opgelopen. De volgorde van de paragrafen is alfabetisch.