Innoveren in de gezondheidszorg

Voorwerk

1. Innoveren in de verpleging: plaats- en begripsbepaling en benaderingen

Samenvatting

In dit hoofdstuk maken we kennis met het verschijnsel innovatie en de betekenis van innovatie voor verpleegkundigen, de verpleegkundige professie en de organisaties waar verpleegkundigen hun werk doen.

Roland van Linge

2. De rationele benadering

Samenvatting

De rationele benadering van innoveren heeft historisch gezien een aantal wortels.

Een eerste wortel is het empirisch-analytische wetenschapsparadigma. Volgens dit paradigma kan ware kennis alleen door onderzoek worden verkregen, waarbij dit onderzoek is gericht op het verklaren en voorspellen van verschijnselen, om met deze kennis verschijnselen te kunnen beheersen.

Roland van Linge

3. De human-resourcesbenadering

Samenvatting

Innoveren is natuurlijk vooral mensenwerk. Onder de verzamelnaam human-resourcesbenadering behandelt dit hoofdstuk een aantal modellen en theorieën die de relatie tussen menselijke karakteristieken en innovatie centraal stellen. Achtereenvolgens komen modellen aan bod die de persoon, de groep en de leidinggevende als onderwerp hebben. Veel van deze modellen zijn ontwikkeld binnen de psychologie.

Roland van Linge

4. De benadering van cultuur, betekenis en identiteit

Samenvatting

Aan innovaties liggen basale opvattingen en waarden ten grondslag. Bij bepaalde innovaties, zoals verpleegmodellen, zijn deze opvattingen betrekkelijk toegankelijk en helder. Bij andere innovaties, zoals verpleegsystemen en innovaties van het primaire proces, zijn de onderliggende opvattingen meer verborgen en moeilijk te ontdekken. De basale opvattingen, die eerder de dieptekenmerken van een innovatie werden genoemd, brengen ons bij de cultuurbenadering ten aanzien van de invoering van innovaties.

Roland van Linge

5. De politieke benadering

Samenvatting

In de politieke benadering wordt innoveren beschouwd als een proces waarin macht, machtsverhoudingen en politieke processen de boventoon voeren. Innovaties raken aan bestaande machtsposities en vragen vaak om een verschuiving daarvan. Dit brengt allerlei politieke processen op gang. In deze paragraaf wordt verder ingegaan op deze politieke benadering.

Roland van Linge

6. Innoveren als een natuurlijk proces

Samenvatting

Innovaties kunnen opkomen en voortgang vinden zonder dat er een duidelijk rationele en planmatige gedachte achter zit. Opeens was het er, zou men bijna kunnen zeggen: alsof het zo moest zijn. De benadering die innoveren als een natuurlijk proces ziet, heeft hiervoor wel een aantal verklaringen in huis. Deze verklaringen zullen in dit hoofdstuk de revue passeren.

Roland van Linge

7. De netwerkbenadering

Samenvatting

Mensen, maar ook groepen en organisaties, staan met elkaar in verbinding. Ze communiceren met elkaar, wisselen informatie uit, maar ook ideeën, opvattingen, attituden en waarden. De netwerkbenadering kent een zekere traditie in de theorievorming en het onderzoek ten aanzien van innovatie. Het is dus de moeite waard om deze benadering te bespreken.

Roland van Linge

8. De leer- en kennisbenadering

Samenvatting

Niemand zal erg verrast zijn door de stelling dat innoveren onmogelijk is zonder dat er kennis en leerprocessen aan te pas komen. Het is echter tegelijkertijd opvallend dat deze stelling eigenlijk pas de laatste jaren onderwerp is geworden van theorieontwikkeling en onderzoek. De opkomst van opvattingen en modellen ten aanzien van de lerende organisatie en kennismanagement is hiervoor zeker medeverantwoordelijk. In dit hoofdstuk komen verschillende modellen aan de orde die gaan over leren in organisaties en kennismanagement. Tussen deze modellen bestaat de nodige overlap. Voor de helderheid worden eerst de twee soorten modellen apart behandeld, waarna nader wordt ingegaan op de relatie tussen kennis en leren in organisaties in de context van innovatie.

Roland van Linge

9. Integrerende benaderingen: contingenties en configuraties

Samenvatting

Integrerende benaderingen en modellen van innovatie trachten elementen uit diverse in de eerdere hoofdstukken besproken benaderingen en modellen te combineren. Het uitgangspunt hierbij is dat de verschillende benaderingen ieder een waardevol licht doen schijnen op innovatie. Met elkaar kunnen de benaderingen dan een breed en diep beeld geven van innovatie. Vanuit dit gedeelde uitgangspunt zijn er vervolgens verschillende modellen te onderscheiden die elk weer een uitwerking zijn van de relaties tussen factoren en processen in het kader van innovatie. In dit hoofdstuk wordt vooral ingegaan op de zogenoemde contingentie- en configuratiebenaderingen en -modellen.

Roland van Linge

10. Verpleegkundige innovaties

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de verschillende benaderingen ten aanzien van innovatie geïllustreerd aan de hand van een aantal verpleegkundige innovaties. In hoofdstuk 1 zijn verschillende soorten innovaties onderscheiden: innovaties van het primaire proces, structuur-, beheers-, strategische en ideologische innovaties.

Roland van Linge

11. Onderzoek en innovatie

Samenvatting

In dit boek is onderzoek van en naar innovaties geregeld aan de orde geweest. Het ging daarbij vooral om de resultaten van onderzoek op het terrein van de ontwikkeling, adoptie en invoering van innovaties. In dit laatste hoofdstuk wordt nader ingegaan op onderzoek van innovaties.

Roland van Linge

Nawerk