Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2016

23-11-2016

Implementatie van een proactief zorgprogramma voor kwetsbare ouderen in de huisartsenpraktijk: van onderzoek naar praktijk

Auteurs: Nienke Bleijenberg, Artine de Jonge, Morris P. Brand, Caitriona O’Flynn, Marieke J. Schuurmans, Niek J. de Wit

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 6/2016

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Achtergrond

Multimorbiditeit, functionele beperkingen en kwetsbaarheid bij thuiswonende ouderen leiden tot een toenemende zorgcomplexiteit in de eerstelijn. Een proactieve, integrale aanpak is hierbij noodzakelijk. In de periode oktober 2014–oktober 2015 is een evidence-based proactief zorgprogramma voor kwetsbare ouderen geïmplementeerd in de regio Noord-West Veluwe en Zeewolde. In deze studie is de haalbaarheid van de implementatie geëvalueerd. De focus lag op de verbinding en samenwerking tussen het medische en sociale domein.

Methoden

Met een mixed-methods design zijn verschillende procesindicatoren geanalyseerd. Data waren afkomstig van routine zorggegevens uit de huisartsenpraktijk, vragenlijsten en interviews met ouderen. De vragenlijsten gaven inzicht in verwachtingen en ervaringen ten aanzien van het programma en waren op baseline en na zes maanden follow-up afgenomen bij huisartsen, praktijkondersteuners ouderenzorg (POH’s-OZ) en na 12 maanden bij andere professionals uit verschillende domeinen (stakeholders). Interviews met ouderen en hun mantelzorgers brachten de ervaringen in kaart. Regionale werkgroepen waren opgezet waarin verschillende professionals participeerden om de verbinding tussen de domeinen te realiseren.

Resultaten

Het proactieve zorgprogramma is geïmplementeerd in 42 huisartsenpraktijken die zorg verlenen aan 7904 75-plussers. In totaal vulden 101 zorgverleners en 44 stakeholders de vragenlijst in. Voorafgaand aan de implementatie bleek zowel bij zorgverleners als bij de stakeholders behoefte aan meer structuur, samenwerking en coördinatie in de zorgverlening aan kwetsbare ouderen. De implementatie van het proactieve zorgprogramma verbeterde significant de structuur in de organisatie van zorg en transparantie over verwijsmogelijkheden met respectievelijk 34 % (p ≤ .001) en 27 % (p = .009). Zowel zorgverleners als stakeholders gaven na afloop van de implementatie aan kwetsbare ouderen beter in beeld te hebben dan voor de implementatie (p = .005). Ongeveer de helft van de deelnemers vond na afloop dat de regionale afstemming is verbeterd. Kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers waren tevreden met de insteek, opzet en uitvoering van de nieuwe proactieve zorg. De POH’s-OZ gaven aan dat de screeningsvragenlijst te lang was en veel tijd kostte. Ook is niet voor alle ouderen die kwetsbaar waren een zorgplan opgesteld.

Conclusie

De implementatie van het proactieve zorgprogramma bleek haalbaar. Een sterke verbinding en domein overstijgende samenwerking is gerealiseerd. Het programma kon eenvoudig aangepast worden aan de actualiteit en de lokale context.
Bijlagen
Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers
Literatuur
2.
go back to reference Gezondheidsraad. Preventie bij ouderen: Focus op zelfredzaamheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 2009. ISBN 9789055497577. Gezondheidsraad. Preventie bij ouderen: Focus op zelfredzaamheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 2009. ISBN 9789055497577.
3.
go back to reference Rockwood K. Frailty and its definition: A worthy challenge. J Am Geriatr Soc. 2005;53:1069–70.CrossRefPubMed Rockwood K. Frailty and its definition: A worthy challenge. J Am Geriatr Soc. 2005;53:1069–70.CrossRefPubMed
5.
go back to reference Aken P van. Het nationaal programma ouderenzorg ‘op stoom’; bundelen, verspreiden en invoeren van de opbrengsten. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2015;46:75–7.CrossRefPubMed Aken P van. Het nationaal programma ouderenzorg ‘op stoom’; bundelen, verspreiden en invoeren van de opbrengsten. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2015;46:75–7.CrossRefPubMed
6.
go back to reference Dam V ten, Bleijenberg N, Numans M, Drubbel I, Schuurmans M, Wit N de. Proactieve en gestructureerde zorg voor kwetsbare oudere patiënten in de eerstelijn: Achtergrond, opzet en uitvoering van een screenings-en zorgprogramma. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2013;44:81–90.CrossRefPubMed Dam V ten, Bleijenberg N, Numans M, Drubbel I, Schuurmans M, Wit N de. Proactieve en gestructureerde zorg voor kwetsbare oudere patiënten in de eerstelijn: Achtergrond, opzet en uitvoering van een screenings-en zorgprogramma. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2013;44:81–90.CrossRefPubMed
7.
go back to reference Bleijenberg N, Drubbel I, Schuurmans MJ, Dam VH ten, Zuithoff NPA, Numans ME, Wit NJ de. The effectiveness of a proactive patient-centered primary care programme on daily functioning of frail older patients; a cluster randomised controlled trial. J Am Geriatr Soc. 2016;64(9):1779–88 Bleijenberg N, Drubbel I, Schuurmans MJ, Dam VH ten, Zuithoff NPA, Numans ME, Wit NJ de. The effectiveness of a proactive patient-centered primary care programme on daily functioning of frail older patients; a cluster randomised controlled trial. J Am Geriatr Soc. 2016;64(9):1779–88
8.
go back to reference Bleijenberg N, Boeije HR, Onderwater AT, Schuurmans MJ. Frail older adults’ experiences with a proactive, nurse-led primary care program: A qualitative study. J Gerontol Nurs. 2015;41(9):20–9.CrossRefPubMed Bleijenberg N, Boeije HR, Onderwater AT, Schuurmans MJ. Frail older adults’ experiences with a proactive, nurse-led primary care program: A qualitative study. J Gerontol Nurs. 2015;41(9):20–9.CrossRefPubMed
9.
go back to reference Bleijenberg N, Dam VH ten, Steunenberg B, et al. Exploring the expectations, needs and experiences of general practitioners and nurses towards a proactive and structured care programme for frail older patients: A mixed-methods study. J Adv Nurs. 2013;69:2262–73.CrossRefPubMed Bleijenberg N, Dam VH ten, Steunenberg B, et al. Exploring the expectations, needs and experiences of general practitioners and nurses towards a proactive and structured care programme for frail older patients: A mixed-methods study. J Adv Nurs. 2013;69:2262–73.CrossRefPubMed
11.
go back to reference Craig P, Dieppe P, Macintyre S, Michie S, Nazareth I, Petticrew M. Developing and evaluating complex interventions: The new medical research council guidance. BMJ. 2008;337(7676):979–83. Craig P, Dieppe P, Macintyre S, Michie S, Nazareth I, Petticrew M. Developing and evaluating complex interventions: The new medical research council guidance. BMJ. 2008;337(7676):979–83.
12.
go back to reference Linnan L, Steckler A. Process evaluation for public health interventions and research. San Francisco: Jossey-Bass; 2002. Linnan L, Steckler A. Process evaluation for public health interventions and research. San Francisco: Jossey-Bass; 2002.
13.
go back to reference Drubbel I, Wit NJ de, Bleijenberg N, Eijkemans RJ, Schuurmans MJ, Numans ME. Prediction of adverse health outcomes in older people using a frailty index based on routine primary care data. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2013;68(3):301–8. doi:10.1093/gerona/gls161.CrossRefPubMed Drubbel I, Wit NJ de, Bleijenberg N, Eijkemans RJ, Schuurmans MJ, Numans ME. Prediction of adverse health outcomes in older people using a frailty index based on routine primary care data. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2013;68(3):301–8. doi:10.​1093/​gerona/​gls161.CrossRefPubMed
16.
go back to reference Bleijenberg N, Dam VH ten, Drubbel I, Numans ME, Wit NJ, Schuurmans MJ. Development of a proactive care program (U-CARE) to preserve physical functioning of frail older people in primary care. J Nurs Scholarsh. 2013;45:230–7.PubMed Bleijenberg N, Dam VH ten, Drubbel I, Numans ME, Wit NJ, Schuurmans MJ. Development of a proactive care program (U-CARE) to preserve physical functioning of frail older people in primary care. J Nurs Scholarsh. 2013;45:230–7.PubMed
18.
go back to reference Jonge P de, Huyse FJ, Stiefel FC, Slaets JP, Gans RO. INTERMED – a clinical instrument for biopsychosocial assessment. Psychosomatics. 2001;42:106–9.CrossRefPubMed Jonge P de, Huyse FJ, Stiefel FC, Slaets JP, Gans RO. INTERMED – a clinical instrument for biopsychosocial assessment. Psychosomatics. 2001;42:106–9.CrossRefPubMed
21.
go back to reference Peters MAJ, Harmsen M, Laurant MGH, Wensing M. Ruimte voor verandering? knelpunten en mogelijkheden voor verbeteringen in de patiëntenzorg. in room for change? barriers and facilitators for improvements in patient care. Nijmegen: Afdeling Kwaliteit van zorg (WOK), UMC St Radboud; 2003. Peters MAJ, Harmsen M, Laurant MGH, Wensing M. Ruimte voor verandering? knelpunten en mogelijkheden voor verbeteringen in de patiëntenzorg. in room for change? barriers and facilitators for improvements in patient care. Nijmegen: Afdeling Kwaliteit van zorg (WOK), UMC St Radboud; 2003.
22.
go back to reference Boeije H. Analysis in qualitative research. Los Angeles: Sage Publications Ltd; 2009. Boeije H. Analysis in qualitative research. Los Angeles: Sage Publications Ltd; 2009.
23.
24.
go back to reference Kempen JA van, Robben SH, Zuidema SU, Olde Rikkert MG, Melis RJ, Schers HJ. Home visits for frail older people: A qualitative study on the needs and preferences of frail older people and their informal caregivers. Br J Gen Pract. 2012;62(601):554–60. doi:10.3399/bjgp12X653606.CrossRef Kempen JA van, Robben SH, Zuidema SU, Olde Rikkert MG, Melis RJ, Schers HJ. Home visits for frail older people: A qualitative study on the needs and preferences of frail older people and their informal caregivers. Br J Gen Pract. 2012;62(601):554–60. doi:10.​3399/​bjgp12X653606.CrossRef
25.
go back to reference Blom J, Elzen W den, Houwelingen AH van, et al. Effectiveness and cost-effectiveness of a proactive, goal-oriented, integrated care model in general practice for older people. A cluster randomised controlled trial: Integrated systematic care for older people-the ISCOPE study. Age Ageing. 2016;45(1):30–41. doi:10.1093/ageing/afv174.CrossRefPubMedPubMedCentral Blom J, Elzen W den, Houwelingen AH van, et al. Effectiveness and cost-effectiveness of a proactive, goal-oriented, integrated care model in general practice for older people. A cluster randomised controlled trial: Integrated systematic care for older people-the ISCOPE study. Age Ageing. 2016;45(1):30–41. doi:10.​1093/​ageing/​afv174.CrossRefPubMedPubMedCentral
26.
go back to reference Hoogendijk EO, Horst HE van der, Ven PM van de, et al. Effectiveness of a geriatric care model for frail older adults in primary care: Results from a stepped wedge cluster randomized trial. Eur. J Intern Med. 2015; doi:10.1016/j.ejim.2015.10.023. Hoogendijk EO, Horst HE van der, Ven PM van de, et al. Effectiveness of a geriatric care model for frail older adults in primary care: Results from a stepped wedge cluster randomized trial. Eur. J Intern Med. 2015; doi:10.​1016/​j.​ejim.​2015.​10.​023.
27.
28.
go back to reference Uittenbroek R, Spoorenberg S, Brans R, et al. SamenOud, een model voor geïntegreerde ouderenzorg: Studieprotocol van een gerandomiseerde studie naar de effectiviteit betreffende patiëntuitkomsten, kwaliteit van zorg, zorggebruik en kosten. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2014;45:92–104.CrossRefPubMed Uittenbroek R, Spoorenberg S, Brans R, et al. SamenOud, een model voor geïntegreerde ouderenzorg: Studieprotocol van een gerandomiseerde studie naar de effectiviteit betreffende patiëntuitkomsten, kwaliteit van zorg, zorggebruik en kosten. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2014;45:92–104.CrossRefPubMed
29.
go back to reference Røsstad T, Garåsen H, Steinsbekk A, Håland E, Kristoffersen L, Grimsmo A. Implementing a care pathway for elderly patients, a comparative qualitative process evaluation in primary care. BMC Health Serv Res. 2015;15(1):1.CrossRef Røsstad T, Garåsen H, Steinsbekk A, Håland E, Kristoffersen L, Grimsmo A. Implementing a care pathway for elderly patients, a comparative qualitative process evaluation in primary care. BMC Health Serv Res. 2015;15(1):1.CrossRef
Metagegevens
Titel
Implementatie van een proactief zorgprogramma voor kwetsbare ouderen in de huisartsenpraktijk: van onderzoek naar praktijk
Auteurs
Nienke Bleijenberg
Artine de Jonge
Morris P. Brand
Caitriona O’Flynn
Marieke J. Schuurmans
Niek J. de Wit
Publicatiedatum
23-11-2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 6/2016
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI
https://doi.org/10.1007/s12439-016-0200-6

Andere artikelen Uitgave 6/2016

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2016 Naar de uitgave