Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2016

15-11-2016

Implementatie en (kosten-)effectiviteit van casemanagement voor mensen met dementie en hun mantelzorgers: resultaten van de COMPAS-studie

Auteurs: Lisa D. van Mierlo, Janet MacNeil-Vroomen, Franka J. M. Meiland, Karlijn J. Joling, Judith E Bosmans, Rose Marie Dröes, Eric P. Moll van Charante, Sophia E. J. A. de Rooij, Hein P. J. van Hout

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 6/2016

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Achtergrond

In de afgelopen jaren zijn er verschillende vormen van casemanagement voor dementie ontstaan. In de COMPAS-studie (Collaborative dementia care for patients and caregivers study) werden twee casemanagementmodellen bestudeerd die in Nederland het meest prominent aanwezig zijn: het netwerkmodel en het geïntegreerde zorg model.

Doel van het onderzoek

Evaluatie van de (kosten)effectiviteit van twee casemanagementmodellen dementie ten opzichte van gebruikelijke zorg en het onderzoeken van factoren die de implementatie van de twee modellen kunnen bevorderen of belemmeren.

Methoden

Gemengde methoden waaronder a) een prospectieve, observationele, gecontroleerde cohortstudie met vier meetmomenten (elke 6 maanden gedurende 2 jaar) onder koppels van personen met dementie en hun primaire mantelzorger met en zonder casemanagement; b) interviews met sleutelfiguren naar de bevorderende en belemmerende factoren voor de implementatie en continuïteit van de twee verschillende casemanagementmodellen. De primaire uitkomstmaten waren ernst en frequentie van gedragsproblemen (NPI) bij de persoon met dementie en mentale gezondheidsklachten als uiting van belasting (GHQ-12) bij de mantelzorger. Als secundaire maten namen we onder meer het aantal vervulde en onvervulde zorgbehoeften (CANE) en voor kwaliteit van leven gecorrigeerde levensjaren (quality adjusted life years, QALY) mee. Kosten van zorggebruik en mantelzorg werden geschat voor kosteneffectiviteitsanalyses.

Resultaten

521 koppels van mensen met dementie en hun primaire mantelzorger werden geïncludeerd. Er werden geen significante verschillen gevonden op de primaire uitkomstmaten.
Mantelzorgers in het geïntegreerde-zorgmodel hadden een betere kwaliteit van leven in vergelijking met het netwerkmodel. Mantelzorgers in de controlegroep rapporteerden meer zorgbehoeften dan die in de casemanagementgroepen. Voor de procesevaluatie zijn 22 personen geïnterviewd die direct en indirect betrokken waren bij een van de casemanagementmodellen. De onafhankelijkheid van de casemanagement-aanbieder in het geïntegreerde zorg model faciliteerde de implementatie, terwijl de aanwezigheid van concurrentie in het netwerkmodel de implementatie belemmerde. Het geïntegreerde model was kosteneffectief ten opzicht van zowel de controles als het netwerkmodel. Vergeleken met de controlegroep waren de gemiddelde kosten van zorg lager in zowel het netwerk (−22 %) als het geïntegreerde model (−33 %), hoewel deze verschillen niet significant waren.

Conclusie

Het geïntegreerde-zorgmodel is kosteneffectief ten opzichte van het netwerkmodel en zorg zonder casemanagement. De procesevaluatie laat zien dat het geïntegreerde-zorgmodel makkelijker te implementeren is.
vorige artikel Van NPO naar BeterOud: van kwetsbaar naar veerkrachtig
volgende artikel Implementatie van een proactief zorgprogramma voor kwetsbare ouderen in de huisartsenpraktijk: van onderzoek naar praktijk
Literatuur
1.
2.
Alzheimer’s Assocation. Alzheimer’s Disease Facts and Figures. Alzheimers Dement. 2013;9(2):208–45.CrossRef
3.
Alzheimer Europe. Who cares? The state of dementia care in Europe. Luxemburg: Alzheimer Europe; 2006.
4.
Pimouguet C, Lavaud T, Dartigues JF, Helmer C. Dementia casemanagement effectiveness on health care costs and resource utilization: a systematic review of randomized controlled trials. J Nutr Health Aging. 2010;14:669–76.CrossRefPubMed
5.
Koch T, Iliffe S, Manthorpe J, et al. The potential of case management for people with dementia: a commentary. Int J Geriatr Psychiatry. 2012;27:1305–14.CrossRefPubMed
6.
7.
Minkman MM, Ligthart SA, Huijsman R. Integrated dementia care in The Netherlands: a multiple case study of case management programs. Health Soc Care Community. 2009;17:485–94.CrossRefPubMed
8.
9.
MacNeil Vroomen J, Bosmans JE, Ven PM van de, et al. Community-dwelling patients with dementia and their informal caregivers with and without case management: 2‑year outcomes of a pragmatic trial. J Am Med Dir Assoc. 2015;16:800.e1–800.e8.CrossRef
10.
Hout HPJ van, MacNeil-Vroomen JL, Mierlo LD van, et al. Implementatie, effecten en kosten van casemanagement voor mensen met dementie en hun mantelzorgers: beschrijving van de COMPAS-studie. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2014;45:105–16.CrossRefPubMed
11.
Mierlo LD van, Meiland FJ, Hout HPJ van, Dröes RM. Towards personalized integrated dementia care: a qualitative study into the implementation of different models of case management. BMC Geriatr. 2014;14:84.CrossRefPubMedPubMedCentral
12.
MacNeil Vroomen J, Bosmans JE, Eekhout I, Joling KJ, van Mierlo LD, Meiland FJ, van Hout HP, de Rooij SE. The Cost-Effectiveness of Two Forms of Case Management Compared to a Control Group for Persons with Dementia and Their Informal Caregivers from a Societal Perspective. PLoS One. 2016 Sep 21;11(9):e0160908
13.
Dröes RM, Meiland FJM, Schmitz MJ. et al. Implementatiemodel ontmoetingscentra; een onderzoek naar de voorwaarden voor succesvolle landelijke implementatie van ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun verzorgers. Eindrapport. Amsterdam: VU Medical Center; 2003.
14.
Meiland FJ, Dröes RM, Lange J de, Vernooij-Dassen MJFJ. Development of a theoretical model for tracing facilitators and barriers in adaptive implementation of innovative practices in dementia care. Arch Gerontol Geriatr. 2004;38:279–90.CrossRef
15.
Cummings JL, Mega M, Gray K, Rosenberg-Thompson S, Carusi DA, Gornbein J. The Neuropsychiatric Inventory: comprehensive assessment of psychopathology in dementia. Neurology. 1994;44(12):2308–14.CrossRefPubMed
16.
Goldberg DP, Hillier VF. A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychol Med. 1979;9:139–45.CrossRefPubMed
17.
Wolfs CA, Dirksen CD, Kessels A, Willems DC, Verhey FR, Severens JL. Performance of the EQ-5D and the EQ-5D + C in elderly patients with cognitive impairments. Health Qual Life Outcomes. 2007;5:33.CrossRefPubMedPubMedCentral
18.
Logsdon RG, Gibbons LE, McCurry SM, Teri L. Assessing quality of life in older adults with cognitive impairment. Psychosom Med. 2002;64(3):510–9.CrossRefPubMed
19.
20.
Reynolds T, Thornicroft G, Abas M, Woods B, Hoe J, Leese M, Orrell M. Camberwell Assessment of Need for the Elderly (CANE). Development, validity and reliability. Br J Psychiatry. 2000;176:444–52.CrossRefPubMed
21.
Katz S, Downs TD, Cash HR, Grotz RC. Progress in development of the index of ADL. Gerontologist. 1970;10(1):20–30.CrossRefPubMed
22.
23.
Vernooij-Dassen MJ, Felling AJ, Brummelkamp E, Dauzenberg MG, Bos GA van den, Grol R. Assessment of caregiver’s competence in dealing with the burden of caregiving for a dementia patient: a Short Sense of Competence Questionnaire (SSCQ) suitable for clinical practice. J Am Geriatr Soc. 1999;47(2):256–7.CrossRefPubMed
24.
Jong Gierveld J de, Kamphuis FH. The development of a Rasch-type loneliness-scale. Appl Psychol Meas. 1985;9:289–99.CrossRef
25.
Brouwer WB, Exel NJ van, Gorp B van, Redekop WK. The CarerQol instrument: a new instrument to measure care-related quality of life of informal caregivers for use in economic evaluations. Qual Life Res. 2006;15(6):1005–21.CrossRefPubMed
26.
Little RJ, Rubin DB. Causal effects in clinical and epidemiological studies via potential outcomes: concepts and analytical approaches. Annu Rev Public Health. 2000;21:121–45.CrossRefPubMed
27.
Burton A, Billingham LJ, Bryan S. Cost-effectiveness in clinical trials: using multiple imputation to deal with incomplete cost data. Clin Trials. 2007;4(2):154–61.CrossRefPubMed
28.
Atlas-ti. ATLAS.Ti Version 5.2. Berlin: Scientific Software Development GmbH; 2008.
29.
Goldberg DP, Gater R, Sartorius N, et al. The validity of two versions of the GHQ in the WHO study of mental illness in general health care. Psychol Med. 1997;27:191–7.CrossRefPubMed
30.
Goldberg DP, Oldehinkel T, Ormel J. Why GHQ threshold varies from one place to another. Psychol Med. 1998;28:915–21.CrossRefPubMed
31.
Pinquart M, Sorensen S. Helping caregivers of persons with dementia: which interventions work and how large are their effects? Int Psychogeriatr. 2006;18(4):577–95.CrossRefPubMed
32.
Somme D, Trouve H, Dram N, Gagnon D, Couturier Y, Saint-Jean O. Analysis of case management programs for patients with dementia: a systematic review. Alzheimers Dement. 2012;8:426–36.CrossRefPubMed
33.
Khanassov V, Vedel I, Pluye P. Case management for dementia in primary health care: a systematic mixed studies review based on the diffusion of innovation model. Clin Interv Aging. 2014;9:915–28.CrossRefPubMedPubMedCentral
34.
Verkade PJ, Meijel B van, Brink C, Os-Medendorp H van, Koekkoek B, Francke AL. Delphi research exploring essential components and preconditions for case management in people with dementia. BMC Geriatr. 2010;9:10–54.
35.
Eska K, Graessel E, Donath C, Schwarzkopf L, Lauterberg J, Holle R. Predictors of institutionalization of dementia patients in mild and moderate stages: a 4‑year prospective analysis. Dement Geriatr Cogn Dis Extra. 2013;3:426–45.CrossRefPubMedPubMedCentral
36.
Mierlo van LD, Meiland FJM, Roest HG van der, Dröes RM. Personalised caregiver support: effectiveness of psychosocial interventions in subgroups of caregivers of people with dementia. Int J Geriatr Psychiatry. 2012;27:1–14.CrossRefPubMed
37.
Brodaty H, Green A, Koschera A. Meta-analysis of nonpharmacological interventions for neuropsychiatric symptoms of dementia. J Am Geriatr Soc. 2003;51:657–64.CrossRefPubMed
38.
Reilly S, Miranda-Castillo C, Malouf R, et al. Case management approaches to home support for people with dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2015;1:CD008345.PubMed
Metagegevens
Titel
Implementatie en (kosten-)effectiviteit van casemanagement voor mensen met dementie en hun mantelzorgers: resultaten van de COMPAS-studie
Auteurs
Lisa D. van Mierlo
Janet MacNeil-Vroomen
Franka J. M. Meiland
Karlijn J. Joling
Judith E Bosmans
Rose Marie Dröes
Eric P. Moll van Charante
Sophia E. J. A. de Rooij
Hein P. J. van Hout
Publicatiedatum
15-11-2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 6/2016
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI
https://doi.org/10.1007/s12439-016-0197-x

Andere artikelen Uitgave 6/2016

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2016 Naar de uitgave

OriginalPaper

Ouderen met een verstandelijke beperking verliezen veel zelfredzaamheid gedurende drie jaar: resultaten van de Gezond Ouder studie (GOUD)

OriginalPaper

Omgaan met somberheid op oudere leeftijd: een kwalitatieve studie

Recente onderzoeksliteratuur

Verlies van empathie bij frontotemporale dementie is een primaire stoornis, onafhankelijk van sociale intelligentie

Signalementen

Signalementen

Report

Van NPO naar BeterOud: van kwetsbaar naar veerkrachtig

OriginalPaper

Onderwijs in het Nationaal Programma Ouderenzorg