Top

Gepubliceerd in:

20-09-2017 | Artikel

IkPas: een definitieve breuk met het verleden?

Auteurs: Mr. dr. Rob H. L. M. Bovens, Drs. Arnout Schuitema, Patty M. Schmidt, M.Sc.

Gepubliceerd in: Verslaving | Uitgave 4/2017

Samenvatting

Jaarlijks gaan tijdens de IkPas-actie deelnemers de uitdaging aan om dertig of veertig dagen geen alcohol te drinken. Doel is bewustwording van het eigen alcoholgebruik en het doorbreken van gewoontegedrag. Volgens jaarlijkse effectmetingen hebben deelnemers ook zes maanden na de actie hun alcoholgebruik significant gematigd. Nagegaan is waarom jaarlijks een substantieel aantal deelnemers terugkeert naar de actie en waarin zij verschillen van nieuwkomers. Er is zowel cross-sectioneel (n = 5.265) als longitudinaal onderzoek (n = 371) uitgevoerd bij deelnemers aan IkPas in 2016 en 2017. Deelnemers die de actie minimaal eenmaal succesvol hebben afgerond, drinken gemiddeld minder dan nieuwkomers. Er zijn ook verschillen in motieven om mee te doen. Opvallendste verschillen zijn dat deelnemers die vaker hebben meegedaan meer gericht lijken op gewoontedoorbreking, nee zeggen en fitter worden. Deelnemers die slaagden in de actie en opnieuw meedoen, lijken de actie voornamelijk als (jaarlijkse) reminder te hanteren. Bijzonder is de groep mensen die wel eerder hebben meegedaan, maar de actie niet eerder succesvol hebben afgerond: zij dronken en rookten duidelijk meer dan de andere groepen en scoorden op vele motieven om mee te doen sterker. Aanbevolen wordt om groepen verschillend te benaderen bij de werving voor en ondersteuning tijdens IkPas.

vorige artikel Redactioneel

volgende artikel Drank, waar waren we gebleven?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) neemt ook pas sinds 2016 de drinkfrequentie structureel op in gezondheidsenquêtes.

Dit is een (voorlopige) eigen keuze van de onderzoekers zolang de discussie hierover nog loopt, in overleg met de campagneleiding van IkPas. De Gezondheidsraad heeft namelijk hierin een strikte opstelling: ieder die meer dan één glas bij een gelegenheid drinkt, ook al is dit maar één dag in de week, voldoet al niet aan de norm die gesteld is. Ook CBS StatLine heeft inmiddels voor deze opstelling gekozen (zie http://bit.ly/tvv4-cbs). Gevolg hiervan is dat bij aanvang van IkPas slechts 9 % van de deelnemers aan deze norm voldoet. Wie bijvoorbeeld in de afgelopen zes maanden eenmaal twee glazen alcohol heeft gedronken, voldoet namelijk al niet aan de norm. De campagneleiding vreest bij een dergelijk strikte (en in de ogen van potentiële deelnemers wellicht als betuttelend ervaren) opstelling een aanmerkelijk lager bereik van IkPas. Bij de resultaten in dit artikel worden beide percentages gepresenteerd.

Vanwege de omvang is deze tabel niet opgenomen.

Bij de in 2017 gestarte Belgische actie Tournée Minérale is door de Universiteit van Gent een kleinschalig flankerend onderzoek uitgezet onder de bevolking. De resultaten hiervan zijn nog niet bekend.

Aartsen, M., Comijs, H., & Tilburg, T. van (2010). Overzichtsstudie ouderen en verslaving. Amsterdam: VU Amsterdam.

Acker, M. B., & Laméris, I. C. (2014). 30 dagen zonder alcohol: makkie of uitdaging? Bussum: GGD Gooi- en Vechtstreek.

Bovens, R., & Schuitema, A. (2015). Uitkomsten slaaponderzoek IkPas najaar 2015. Zwolle: Windesheim.

Bovens, R., Schuitema, A., Leenen, J., & Planken, M. (2015). IkPas 2015: de resultaten. Zwolle: Windesheim.

Bovens, R., Schuitema, A., & Schmidt, P. (2016). IkPas 2016: de resultaten. Zwolle: Windesheim.

Carifio, J., & Perla, R. (2008). Resolving the 50-year debate around using and misusing Likert scales. Medical Education, 42, 1150–1152.CrossRefPubMed

Geels, L. M., Vink, J. M., Beek, J. H. D. A. van, Bartels, M., Willemsen, G., & Boomsma, D. I. (2013). Increases in alcohol consumption in women and elderly groups: Evidence from an epidemiological study. BMC Public Health, 13, 1–13.CrossRef

Gezondheidsraad (2015). Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad.

Goede, M. de, Haselkamp, S. van de, & Llapashtica, F. (2013). Het effect van alcoholgebruik op de ervaren slaapkwaliteit. Deventer: Saxion Toegepaste Psychologie.

Haselkamp, S. van den, & Meijerink, E. (2014). IkPas. Een maand zonder alcohol. Zwolle: Windesheim.

Knott, C. S., Coombs, N., Stamatakis, E., & Biddulph, J. P. (2015). All-cause mortality and the case for age specific alcohol consumption guidelines: Pooled analyses of up to 10 population based cohorts. BMJ, 350, h384.CrossRefPubMedPubMedCentral

Marmot, M. G., Rose, G., Shipley, M. J., & Thomas, B. J. (1981). Alcohol and mortality: A U-shaped curve. Lancet, 8220, 580–583.CrossRef

Rijn, M. J. van (2016). Evaluatie Drank- en horecawet. Den Haag: Ministerie van VWS. Brief 16 december 2016 van staatssecretaris Van Rijn aan voorzitter Tweede Kamer

Scholten, A., Baerveldt, J., & Hendriks, C. (2012). Babyboom: de kater komt later. Ede: Hogeschool Ede. Afstudeeronderzoek alcoholgebruik onder babyboomers

STAP (2017). Tabel alcoholconsumptie 1960–2015. Utrecht: STAP, Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid.

Veerbeek, M., Heijkants, C., & Willemse, B. (2017). Alcoholgebruik onder 55-plussers. Utrecht: Trimbos-instituut.

Victorian Health Promotion Foundation (2012). Evaluation of the impact of Febfast participation. Reducing harm from alcohol. Carlton South: VivHealth.

Visser, R. O. de, Robinson, E., & Bond, R. (2016). Voluntary temporary abstinence from alcohol during ‘Dry January’ and subsequent alcohol use. Health Psychology, 35, 281–289.CrossRefPubMed

Titel: IkPas: een definitieve breuk met het verleden?
Auteurs: Mr. dr. Rob H. L. M. Bovens
Drs. Arnout Schuitema
Patty M. Schmidt, M.Sc.
Publicatiedatum: 20-09-2017
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Verslaving / Uitgave 4/2017
Print ISSN: 1574-1842
Elektronisch ISSN: 1875-7073
DOI: https://doi.org/10.1007/s12501-017-0134-x

Andere artikelen Uitgave 4/2017

Iedereen verslaafd? De gedragsverslavingenindustrie draait op volle toeren

Verslaving verwoord

Partydrugs en studenten: gebruik en kennis van de risico’s

Artikel

Drank, waar waren we gebleven?

Column

Stoppen met roken: helemaal ‛in’

Verslaving in de Media

Het effect van heroïne op de cognitieve functies: een casestudy

Casuïstiek

Redactioneel

Redactioneel