Ik spreek, dus ik ben

René Descartes had met zijn: ‘Cogito ergo sum’, de kern van ons bestaan bijna te pakken. Maar een betere uitdrukking was geweest: ‘Ik spreek, dus ik ben.’ Spreken veronderstelt het beheersen van de taal, en taal maakt mensen tot wie ze zijn. Denken kan slechts deels zonder taal. Nu ging het Descartes erom dat de denkende persoon zich van zichzelf bewust werd, en zichzelf door te denken zeker wist van zijn bestaan. In zoverre was voor hem zelfbewustzijn de onderscheidende factor. Maar de mens kan zonder de taal maar een heel beperkt zelfbewustzijn ontwikkelen en zeker de zin: ‘Ik denk, dus ik besta’, niet verzinnen.