Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2018

12-11-2018 | Oorspronkelijk artikel

Hogere eenzaamheid onder Marokkaanse en Turkse ouderen in Nederland: Op zoek naar een verklaring

Auteurs: Theo G. van Tilburg, Tineke Fokkema

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 6/2018

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Eenzaamheid komt vaker voor onder ouderen van Marokkaanse en Turkse herkomst dan van Nederlandse herkomst. Twee verklaringen voor dit verschil zijn onderzocht. (1) Het concept en de meting verschillen tussen de herkomstgroepen. (2) Migranten verkeren in een kwetsbare situatie. Er is gebruik gemaakt van gegevens van de Longitudinal Aging Study Amsterdam. Interviews zijn gehouden met 176 mensen geboren in Marokko en 235 geboren in Turkije, in de leeftijd van 55–66 jaar, en wonend in stedelijke wijken. Gemiddeld migreerden zij 35 jaar geleden. Zij zijn vergeleken met een steekproef van 292 ouderen die, evenals hun ouders, geboren zijn in Nederland. De analyses laten zien dat de psychometrische eigenschappen van de eenzaamheidsschaal bevredigend zijn. Voor enkele items is er systematische vertekening. Migrantenouderen hebben meer sociale contacten, maar participeren minder, zijn minder tevreden over hun inkomen, ervaren minder regie en hebben een slechtere gezondheid waaronder een groter aantal depressieve symptomen. Als rekening wordt gehouden met deze verschillen halveert het verschil in eenzaamheid met Nederlandse ouderen. De ervaringen vanuit migratie en als minderheid in Nederland versterken waarschijnlijk hun gevoelens van eenzaamheid. Interventies moeten zich niet richten op het verbeteren van sociaal contact, maar bijvoorbeeld op het versterken van het ervaren van een sociaal gewaardeerde rol en het vermijden van negatieve interpretaties.
Literatuur
1.
go back to reference Ajrouch KJ. Social isolation and loneliness among Arab American elders: cultural, social, and personal factors. Res Hum Dev. 2008;5(1):44–59.CrossRef Ajrouch KJ. Social isolation and loneliness among Arab American elders: cultural, social, and personal factors. Res Hum Dev. 2008;5(1):44–59.CrossRef
2.
go back to reference Fokkema T, Naderi R. Differences in late-life loneliness: a comparison between Turkish and native-born older adults in Germany. Eur J Ageing. 2013;10(4):289–300.CrossRefPubMedPubMedCentral Fokkema T, Naderi R. Differences in late-life loneliness: a comparison between Turkish and native-born older adults in Germany. Eur J Ageing. 2013;10(4):289–300.CrossRefPubMedPubMedCentral
3.
go back to reference Vancluysen K, Van Craen M. Feelings of loneliness: differences between ethnic minority and majority group members in Belgium and their relation to minorities’ integration and ethnic attachment. In: Motmans J, Cuypers D, Meier P, Mortelmans D, Zanoni P, redactie. Equal is not enough: challenging differences and inequalities in contemporary society. Antwerp: Policy Research Centre on Equal Opportunities; 2011. pag. 436–49. Vancluysen K, Van Craen M. Feelings of loneliness: differences between ethnic minority and majority group members in Belgium and their relation to minorities’ integration and ethnic attachment. In: Motmans J, Cuypers D, Meier P, Mortelmans D, Zanoni P, redactie. Equal is not enough: challenging differences and inequalities in contemporary society. Antwerp: Policy Research Centre on Equal Opportunities; 2011. pag. 436–49.
4.
go back to reference Victor CR, Burholt V, Martin W. Loneliness and ethnic minority elders in Great Britain: an exploratory study. J Cross Cult Gerontol. 2012;27(1):65–78.CrossRefPubMed Victor CR, Burholt V, Martin W. Loneliness and ethnic minority elders in Great Britain: an exploratory study. J Cross Cult Gerontol. 2012;27(1):65–78.CrossRefPubMed
5.
go back to reference Jong Gierveld J de, Pas S van der, Keating N. Loneliness of older immigrant groups in Canada: effects of ethnic-cultural background. J Cross Cult Gerontol. 2015;30(3):251–68.CrossRefPubMedPubMedCentral Jong Gierveld J de, Pas S van der, Keating N. Loneliness of older immigrant groups in Canada: effects of ethnic-cultural background. J Cross Cult Gerontol. 2015;30(3):251–68.CrossRefPubMedPubMedCentral
6.
go back to reference Wu Z, Penning MJ. Immigration and loneliness in later life. Ageing Soc. 2015;35(1):64–95.CrossRef Wu Z, Penning MJ. Immigration and loneliness in later life. Ageing Soc. 2015;35(1):64–95.CrossRef
7.
go back to reference Tesser PTM, Dugteren FA van, Merens JGF. Rapportage minderheden 1998: De eerste generatie in de derde levensfase. Rijswijk: Sociaal en Cultureel Planbureau; 1998. Tesser PTM, Dugteren FA van, Merens JGF. Rapportage minderheden 1998: De eerste generatie in de derde levensfase. Rijswijk: Sociaal en Cultureel Planbureau; 1998.
8.
go back to reference El Fakiri F, Bouwman-Notenboom J. Gezondheid van oudere migranten in de vier grote steden. Amsterdam: GGD; 2015. El Fakiri F, Bouwman-Notenboom J. Gezondheid van oudere migranten in de vier grote steden. Amsterdam: GGD; 2015.
9.
go back to reference Uysal-Bozkir Ö, Fokkema T, MacNeil-Vroomen JL, Tilburg TG van, Rooij SE de. Translation and validation of the De Jong Gierveld loneliness scale among older migrants living in the Netherlands. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2017;72(1):109–19.CrossRefPubMed Uysal-Bozkir Ö, Fokkema T, MacNeil-Vroomen JL, Tilburg TG van, Rooij SE de. Translation and validation of the De Jong Gierveld loneliness scale among older migrants living in the Netherlands. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2017;72(1):109–19.CrossRefPubMed
10.
go back to reference Baumeister RF, Leary MR. The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychol Bull. 1995;117(3):497–529.CrossRefPubMed Baumeister RF, Leary MR. The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychol Bull. 1995;117(3):497–529.CrossRefPubMed
11.
go back to reference Perlman D. European and Canadian studies of loneliness among seniors. Can J Aging. 2004;23(2):181–8.CrossRefPubMed Perlman D. European and Canadian studies of loneliness among seniors. Can J Aging. 2004;23(2):181–8.CrossRefPubMed
12.
go back to reference Durak M, Senol-Durak E. Psychometric qualities of the UCLA Loneliness Scale-version 3 as applied in a Turkish culture. Educ Gerontol. 2010;36(10–11):988–1007.CrossRef Durak M, Senol-Durak E. Psychometric qualities of the UCLA Loneliness Scale-version 3 as applied in a Turkish culture. Educ Gerontol. 2010;36(10–11):988–1007.CrossRef
13.
go back to reference Hawkley LC, Gu Y, Luo YJ, Cacioppo JT. The mental representation of social connections: generalizability extended to Beijing adults. PLoS ONE. 2012;7(9):e44065.CrossRefPubMedPubMedCentral Hawkley LC, Gu Y, Luo YJ, Cacioppo JT. The mental representation of social connections: generalizability extended to Beijing adults. PLoS ONE. 2012;7(9):e44065.CrossRefPubMedPubMedCentral
14.
go back to reference Tilburg TG van, Havens B, Jong Gierveld J de. Loneliness among older adults in the Netherlands, Italy, and Canada: a multifaceted comparison. Can J Aging. 2004;23:169–80.CrossRefPubMed Tilburg TG van, Havens B, Jong Gierveld J de. Loneliness among older adults in the Netherlands, Italy, and Canada: a multifaceted comparison. Can J Aging. 2004;23:169–80.CrossRefPubMed
15.
go back to reference Jong Gierveld J de, Tilburg T van. The De Jong Gierveld short scales for emotional and social loneliness: tested on data from 7 countries in the UN generations and gender surveys. Eur J Ageing. 2010;7(2):121–30.CrossRefPubMedPubMedCentral Jong Gierveld J de, Tilburg T van. The De Jong Gierveld short scales for emotional and social loneliness: tested on data from 7 countries in the UN generations and gender surveys. Eur J Ageing. 2010;7(2):121–30.CrossRefPubMedPubMedCentral
16.
17.
go back to reference Torensma M. Wij zijn niet alleen: Een onderzoek naar verklaringen voor eenzaamheid onder Turkse Amsterdammers: Universiteit van Amsterdam, thesis MSc Medical Anthropology and Sociology. 2014. Torensma M. Wij zijn niet alleen: Een onderzoek naar verklaringen voor eenzaamheid onder Turkse Amsterdammers: Universiteit van Amsterdam, thesis MSc Medical Anthropology and Sociology. 2014.
18.
go back to reference Leung K, Bond MH. On the empirical identification of dimensions for cross-cultural comparisons. J Cross Cult Psychol. 1989;20(2):133–51.CrossRef Leung K, Bond MH. On the empirical identification of dimensions for cross-cultural comparisons. J Cross Cult Psychol. 1989;20(2):133–51.CrossRef
19.
go back to reference Tilburg TG van, Klok J. Factoren van eenzaamheid: Een literatuuroverzicht. In: van Campen C, Vonk F, van Tilburg TG, redactie. Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2018. pag. 25–34. Tilburg TG van, Klok J. Factoren van eenzaamheid: Een literatuuroverzicht. In: van Campen C, Vonk F, van Tilburg TG, redactie. Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2018. pag. 25–34.
20.
go back to reference Forum. Arbeidsmarktparticipatie niet-Westerse ouderen. Forum factsheet. 2012. Forum. Arbeidsmarktparticipatie niet-Westerse ouderen. Forum factsheet. 2012.
21.
go back to reference Schellingerhout R. Gezondheid en welbevinden van allochtone ouderen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2004. Schellingerhout R. Gezondheid en welbevinden van allochtone ouderen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2004.
22.
go back to reference Yerden I. Tradities in de knel: Zorgverwachtingen en zorgpraktijk bij Turkse ouderen en hun kinderen in Nederland. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam. 2013. Yerden I. Tradities in de knel: Zorgverwachtingen en zorgpraktijk bij Turkse ouderen en hun kinderen in Nederland. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam. 2013.
23.
go back to reference Heygele Y. Bagaimana-Hoe gaat het? Een verkenning van kwetsbaarheid bij oudere migranten. Utrecht: NOOM; 2009. Heygele Y. Bagaimana-Hoe gaat het? Een verkenning van kwetsbaarheid bij oudere migranten. Utrecht: NOOM; 2009.
24.
go back to reference Huisman M, Poppelaars J, Horst M van der, Beekman AT, Brug J, Tilburg TG van, et al. Cohort profile: the Longitudinal Aging Study Amsterdam. Int J Epidemiol. 2011;40(4):868–76.CrossRefPubMed Huisman M, Poppelaars J, Horst M van der, Beekman AT, Brug J, Tilburg TG van, et al. Cohort profile: the Longitudinal Aging Study Amsterdam. Int J Epidemiol. 2011;40(4):868–76.CrossRefPubMed
25.
go back to reference Spijker J, Wurff FB van der, Poort EC, Smits CHM, Verhoeff AP, Beekman ATF. Depression in first generation labour migrants in Western Europe: the utility of the Center for Epidemiologic Studies Depression Scale (CES-D). Int J Geriatr Psychiatry. 2004;19(6):538–44.CrossRefPubMed Spijker J, Wurff FB van der, Poort EC, Smits CHM, Verhoeff AP, Beekman ATF. Depression in first generation labour migrants in Western Europe: the utility of the Center for Epidemiologic Studies Depression Scale (CES-D). Int J Geriatr Psychiatry. 2004;19(6):538–44.CrossRefPubMed
26.
go back to reference Jong Gierveld J de, Tilburg TG van. Manual of the loneliness scale. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam, Department of Social Research Methodology; 1999. Jong Gierveld J de, Tilburg TG van. Manual of the loneliness scale. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam, Department of Social Research Methodology; 1999.
27.
28.
go back to reference Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. ’Mini-mental state’: a practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res. 1975;12(3):189–98.CrossRefPubMed Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. ’Mini-mental state’: a practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res. 1975;12(3):189–98.CrossRefPubMed
29.
go back to reference Radloff LS. The CES-D scale: a self-report depression scale for research in the general population. Appl Psychol Meas. 1977;1(3):385–401.CrossRef Radloff LS. The CES-D scale: a self-report depression scale for research in the general population. Appl Psychol Meas. 1977;1(3):385–401.CrossRef
30.
go back to reference Mokken RJ. A theory and procedure of scaling: with applications in political research. Den Haag: Mouton; 1971.CrossRef Mokken RJ. A theory and procedure of scaling: with applications in political research. Den Haag: Mouton; 1971.CrossRef
31.
go back to reference Nunnally JC, Bernstein IH. Psychometric theory. New York: McGraw-Hill; 1994. Nunnally JC, Bernstein IH. Psychometric theory. New York: McGraw-Hill; 1994.
32.
go back to reference Bendermacher N. Beyond alpha: lower bounds for the reliability of tests. J Mod Appl Stat Methods. 2010;9(1):11.CrossRef Bendermacher N. Beyond alpha: lower bounds for the reliability of tests. J Mod Appl Stat Methods. 2010;9(1):11.CrossRef
33.
go back to reference Groot AD de. Methodologie. Grondslagen van onderzoek en denken in de gedragswetenschappen. Assen: Van Gorcum; 1994. First published in 1969. Groot AD de. Methodologie. Grondslagen van onderzoek en denken in de gedragswetenschappen. Assen: Van Gorcum; 1994. First published in 1969.
34.
go back to reference Osterlind SJ, Everson HT. Differential item functioning. London: SAGE; 2009.CrossRef Osterlind SJ, Everson HT. Differential item functioning. London: SAGE; 2009.CrossRef
35.
go back to reference Tilburg TG van, Iedema J, Klok J. Veranderingen in eenzaamheid in de tweede levenshelft. In: van Campen C, Vonk F, van Tilburg TG, redactie. Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2018. pag. 46–53. Tilburg TG van, Iedema J, Klok J. Veranderingen in eenzaamheid in de tweede levenshelft. In: van Campen C, Vonk F, van Tilburg TG, redactie. Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau; 2018. pag. 46–53.
36.
go back to reference Klok J, Tilburg TG van, Suanet BA, Fokkema T, Huisman M. National and transnational belonging among Turkish and Moroccan older migrants in the Netherlands: protective against loneliness? Eur J Ageing. 2017;14(4):341–51.CrossRefPubMedPubMedCentral Klok J, Tilburg TG van, Suanet BA, Fokkema T, Huisman M. National and transnational belonging among Turkish and Moroccan older migrants in the Netherlands: protective against loneliness? Eur J Ageing. 2017;14(4):341–51.CrossRefPubMedPubMedCentral
37.
go back to reference Hofstede G. The cultural relativity of organizational practices and theories. J Int Bus Stud. 1983;14(2):75–89.CrossRef Hofstede G. The cultural relativity of organizational practices and theories. J Int Bus Stud. 1983;14(2):75–89.CrossRef
39.
go back to reference Dowd JJ, Bengtson VL. Aging in minority populations: an examination of the double jeopardy hypothesis. J Gerontol. 1978;33(3):427–36.CrossRefPubMed Dowd JJ, Bengtson VL. Aging in minority populations: an examination of the double jeopardy hypothesis. J Gerontol. 1978;33(3):427–36.CrossRefPubMed
40.
go back to reference Oberg K. Cultural shock: adjustment to new cultural environments. Pract Anthropol. 1960;7(4):177–82.CrossRef Oberg K. Cultural shock: adjustment to new cultural environments. Pract Anthropol. 1960;7(4):177–82.CrossRef
41.
go back to reference Berry JW, Kim U, Minde T, Mok D. Comparative studies of acculturative stress. Int Migr Rev. 1987;21(3):491–511.CrossRef Berry JW, Kim U, Minde T, Mok D. Comparative studies of acculturative stress. Int Migr Rev. 1987;21(3):491–511.CrossRef
42.
go back to reference Coenders M, Lubbers M, Grotenhuis M te, Thijs P, Scheepers P. Trends in etnocentrische reacties onder de Nederlandse bevolking, 1979–2012. Mens Maatsch. 2015;90(4):405–33.CrossRef Coenders M, Lubbers M, Grotenhuis M te, Thijs P, Scheepers P. Trends in etnocentrische reacties onder de Nederlandse bevolking, 1979–2012. Mens Maatsch. 2015;90(4):405–33.CrossRef
43.
go back to reference Pettigrew TF, Jackson JS, Brika JB, Lemaine G, Meertens RW, Wagner U, et al. Outgroup prejudice in Western Europe. Eur Rev Soc Psychol. 1997;8(1):241–73.CrossRef Pettigrew TF, Jackson JS, Brika JB, Lemaine G, Meertens RW, Wagner U, et al. Outgroup prejudice in Western Europe. Eur Rev Soc Psychol. 1997;8(1):241–73.CrossRef
44.
go back to reference Fokkema T, Tilburg TG van. Aanpak van eenzaamheid: Helpt het? Een vergelijkend effect- en procesevaluatieonderzoek naar interventies ter voorkoming en vermindering van eenzaamheid onder ouderen. NIDI-rapport no. 69. Den Haag: NIDI; 2006. Fokkema T, Tilburg TG van. Aanpak van eenzaamheid: Helpt het? Een vergelijkend effect- en procesevaluatieonderzoek naar interventies ter voorkoming en vermindering van eenzaamheid onder ouderen. NIDI-rapport no. 69. Den Haag: NIDI; 2006.
Metagegevens
Titel
Hogere eenzaamheid onder Marokkaanse en Turkse ouderen in Nederland: Op zoek naar een verklaring
Auteurs
Theo G. van Tilburg
Tineke Fokkema
Publicatiedatum
12-11-2018
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 6/2018
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI
https://doi.org/10.1007/s12439-018-0269-1

Andere artikelen Uitgave 6/2018

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 6/2018 Naar de uitgave

Signalementen

Signalementen