Top

Gepubliceerd in:

10-05-2019

Het pupildossier als bron

Auteur: Dr. Saskia Bultman

Gepubliceerd in: Jeugdbeleid | Uitgave 3/2019

Samenvatting

Voor historici die onderzoek doen naar de naoorlogse residentiële jeugdzorg kan het lastig zijn om zicht te krijgen op het kind. Een bron die mogelijk uitkomst biedt, is het pupildossier. In historisch onderzoek worden bronnen als dossiers vaak gebruikt om een stem te geven aan onderbelichte groepen, zoals kinderen in de jeugdzorg. De gedachte hierachter is dat het dossier zicht biedt op de ervaringen, gedachten en gevoelens van het kind, die anders buiten beeld blijven.

Ook voor oud-cliënten die op zoek zijn naar informatie over het eigen verleden is het dossier ogenschijnlijk een waardevolle bron van informatie. Toch biedt het dossier niet altijd helder zicht op het verleden. Dossiers zijn vaak grotendeels vanuit het perspectief van de hulpverlener opgesteld, waardoor zij een ‘gekleurd’ beeld geven van het verleden. Daarnaast zijn dossiers vaak onvolledig, waardoor zij soms meer vragen oproepen dan antwoorden geven. Om deze redenen kunnen dossiers dus niet zomaar als ‘sleutel tot het verleden’ gezien worden.

In deze bijdrage gaat de auteur in op de mogelijkheden die het dossier wel en niet biedt aan historici om zicht te krijgen op het kind. Zij doet dat aan de hand van de pupillendossiers uit het Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes uit de periode 1945–1975. Zij stelt hierbij drie typen bronnen centraal die dicht op de huid van het kind zitten: het dossieruittreksel, de gedragsrapporten en de zelfgeschreven levensgeschiedenissen van de pupillen.

vorige artikel Sociaal Netwerk werkt, maar het systeem (nog) niet!

volgende artikel Bouwen aan een kindvriendelijke gemeente

Als algemene naam voor het gesticht gebruik ik de term ‘Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes’. In overige gevallen gebruik ik de naam die destijds werd gebruikt: ‘Eikenstein’ voor de periode tot 1950 en ‘De Hunnerberg’ voor de periode van 1950–1975. Tegenwoordig is in De Hunnerberg een Rijks Justitiële Jeugdinrichting voor jongens en meisjes gevestigd.

Als slechts een korte straf voldoende werd geacht, kon het kind naar de rijkstuchtschool gestuurd worden. De tuchtschool voor meisjes werd in 1905 te Zeist opgericht, en was tot 1950 gehuisvest in Huize Eikenstein.

Alle namen zijn geanonimiseerd om de privacy van de oud-pupillen en hun omgeving te beschermen.

Aantekeningen gedrag (1945). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Bakker, N., Noordman, J., & Rietveld-van Wingerden, M. (2010). Vijf eeuwen opvoeden in Nederland: idee en praktijk 1500–2000. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

Brief (1953). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Dehue, T. (1990). De regels van het vak: Nederlandse psychologen en hun methodologie. Amsterdam: Van Gennep.

Dossieruittreksel (1945). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Dossieruittreksel (1947). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Dossieruittreksel (1949). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Eakin, P. J. (1999). How our lives become stories: making selves. Ithaca: Cornell University Press.

Gedragsrapport (1960). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Levensgeschiedenis (1949). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Levensgeschiedenis (1965). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Maandelijkse aantekeningen (1947). In: Het Utrechts Archief. Archief 20. Rijksinrichtingen kinderbescherming. Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeelden, 1858–1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858–1888, vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888–1909, Zeist, 1909–1950, en Nijmegen, 1950–1975. Persoonsdossiers, 1905–1975. Utrecht: Het Utrechts Archief.

Sköld, J., & Vehkalahti, K. (2016). Marginalized children: methodological and ethical issues in the history of education and childhood. History of Education, 45(4), 403–410.CrossRef

Steedman, C. (2000). Enforced narratives: stories of another self. In T. Cosslett, C. Lury & P. Summerfield (red.), Feminism and autobiography: texts, theories, methods (pag. 25–39). New York: Routledge.

Vehkalahti, K. (2016). Dusting the archives of childhood: child welfare records as historical sources. History of Education, 45(4), 430–445.CrossRef

Weijers, I. (1991). Terug naar het behouden huis. Romanschrijvers en wetenschappers in de jaren vijftig. Amsterdam: SUA.

Wilde, L. de, & Vanobbergen, B. (2017). Puzzling history – the personal file in residential care: a source for life history and historical research. History of Education, 46(3), 384–397.CrossRef

Titel: Het pupildossier als bron
Auteur: Dr. Saskia Bultman
Publicatiedatum: 10-05-2019
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Jeugdbeleid / Uitgave 3/2019
Print ISSN: 1873-9482
Elektronisch ISSN: 1876-6056
DOI: https://doi.org/10.1007/s12451-019-00206-x

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 3/2019

Foutenculturen in de jeugdzorg

Bouwen aan een kindvriendelijke gemeente

Een natuurlijke mentor voor iedere jongere

Sociaal Netwerk werkt, maar het systeem (nog) niet!

Recht op spelen – het Kinderrechtenverdrag in de praktijk en de stem van het kind

Punaisepoetsers als businessmodel