De tandarts heeft een bijzondere positie in de samenleving en de gezondheidszorg. Het grootste deel van de bevolking brengt immers vanaf jonge leeftijd regelmatig een bezoek aan de tandarts. Dit in tegenstelling tot de huisarts die veelal alleen bij klachten wordt bezocht. Dat maakt dat de tandarts in de praktijk problematiek kan signaleren die anders onopgemerkt zou zijn gebleven. Daarbij spelen zogenaamde biomarkers een belangrijke rol. Een voorbeeld daarvan is de harige leukoplakie of tong die kan wijzen op een hiv-infectie.
Harige leukoplakie
Harige leukoplakie is een ongelukkige term voor een witte afwijking die vrijwel uitsluitend op de tongranden voorkomt, altijd in dubbelzijdige vorm. De term is ongelukkig, omdat het, in tegenstelling tot de term ‘leukoplakie’, een goed beschreven entiteit is en bovendien niet premaligne is. Verder heeft de afwijking klinisch en ook histologisch lang niet altijd een harig aspect. Harige leukoplakie komt alleen voor bij immuungecompromitteerde patiënten. Vaak, maar niet altijd, is sprake van een onderliggende hiv-infectie, ook al is de patiënt daarmee niet bekend. Met andere woorden: de witte tongrandlaesies kunnen de eerste aanleiding zijn voor een hiv-test.
Harige leukoplakie is niet afschraapbaar, is niet pijnlijk en heeft ook geen bijzondere klinische kenmerken. Het is daardoor lastig om in de praktijk de diagnose te kunnen stellen. Als de patiënt al bekend is met een afweerstoornis, in het bijzonder een hiv-infectie, kan de diagnose harige leukoplakia zonder aanvullend onderzoek op grond van alleen het klinische beeld worden gesteld. Wanneer het om een ogenschijnlijk gezonde patiënt gaat, rijst het dilemma om de patiënt te vragen of er aanleiding is om aan een hivinfectie te denken en aan te sturen op een door de huisarts aan te vragen hiv-test, of om een proefexcisie te (laten) verrichten. Op grond van weefselonderzoek door de patholoog kan de diagnose harige leukoplakie met zekerheid worden gesteld. Bij een negatieve uitkomst van het histopathologisch onderzoek behoeft dan niet met de patiënt te worden gesproken over een eventuele onderliggende hiv-infectie, terwijl bij een positieve uitkomst van het weefselonderzoek er alle redenen zijn om met de patiënt het gesprek hierover aan te gaan.
Bij het vermoeden van aanwezigheid van harige leukoplakie heeft het verwijzen van de patiënt naar de kaakchirurg. Bij de verwijzing volstaat bij de uitleg aan patiënt en bij de vraag aan de kaakchirurg dat men hulp vraagt voor de diagnose en eventuele behandeling van witte veranderingen op de tongranden.
Bron: BSL Tandarts Totaal
Aanbevolen: Avondcursus Mondziekten; een update (december 2014, hele land) >> meer informatie en inschrijven
Meer lezen over harige leukoplakie >>
Witte tongranden
Verwijzing naar kaakchirurg is aanbevolen
Auteur(s): prof. dr. Isaäc van der Waal
Tijdschrift: Tandartspraktijk 5-2014
6 Afwijkingen van het mondslijmvlies, het tandvlees en de tong
Uit: Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
prof. dr.Isaäc van der Waal
4 De tong
Uit: Mond- en kaakziekten
prof. dr. Isaäc van der Waal
2 Infectieziekten
Uit: Algemene ziekteleer voor tandartsen
D.W.M. Verhagen;J.T.M. van der Meer
8 Kinderen met chronische complexe medische condities
Uit: Kindertandheelkunde deel 1
L.C. Martens;L.A.M. Marks
2 Infectieziekten in de tandartspraktijk
Uit: Infectiepreventie van A tot Z
D.M. Voet