Top

2021 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Hardloopblessures

In de praktijk van fysiotherapeuten, trainers en verzorgers

Redacteuren: Koos van Nugteren, Patty Joldersma

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inhoudsopgave

Over dit boek

Hardlopen is een van de meest populaire sporten ter wereld. Het is tevens een effectieve manier om de gezondheid te verbeteren of te onderhouden. Het vermindert de kans op hart- en vaatziektes, obesitas, diabetes type II en osteoporose. De keerzijde is echter dat hardlopers vaak blessures krijgen.

Dit boek beschrijft veelvoorkomende hardloopblessures. Besproken worden onder andere diverse stressfracturen, compartimentsyndroom, mediaal tibiaal stresssyndroom, verschillende oorzaken van hielpijn, tarsaletunnelsyndroom, enkeldistorsie, iliotibiale bandsyndroom, het patellofemoraal pijnsyndroom, patellapeestendinose, achillespeestendinose, meniscuslaesie, hamstringblessure, compartimentsyndroom en verschillende circulatiestoornissen.

Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk.

De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en foto’s. De bijlagen achterin het boek tonen overzichten van de ‘Ottawa Ankle Rules’ en een overzicht van moeilijk te differentiëren aandoeningen van het onderbeen inclusief symptomatologie.

Het boek is in het bijzonder bestemd voor (sport)fysiotherapeuten, kinesitherapeuten, verzorgers van een atletiekvereniging, sportartsen, huisartsen en orthopeden.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Inleiding

Samenvatting

Hoofdstuk 1 beschrijft de gezondheidseffecten van hardlopen. Hardlopers leven gemiddeld langer dan niet-hardlopers. Hardlopen kent echter ook blessurerisico's. De risicofactoren voor het krijgen van blessures worden genoemd en er worden algemene aanwijzingen gegeven om blessures te voorkomen. Ten slotte maakt het hoofdstuk duidelijk dat hardlopers niet bang hoeven te zijn om vroegtijdige artrose te krijgen, integendeel zelfs.

Koos van Nugteren

2. Stressfracturen

Samenvatting

Een 30-jarige man krijgt pijn aan zijn voet na te hebben deelgenomen een hardloopwedstrijd over 100 km. Omdat rust onvoldoende helpt en de voet gezwollen is, wordt hij verwezen naar de afdeling orthopedie van het plaatselijke ziekenhuis. Palpatie provoceert herkenbare pijn op drie ossa metatarsalia. Bij dit klinische beeld moet men denken aan een stressfractuur. Het hoofdstuk beschrijft eerst de casus, symptomatologie en behandeling van de stressfractuur van het os metatarsale II. Daarna volgt een uitgebreide bespreking van allerlei andere stressfracturen die kunnen optreden bij hardlopers. Besproken worden onder andere de symptomen, beeldvorming, behandeling en preventie hiervan.

Melanie Vandenberghe

3. Stressfractuur van het os naviculare

Samenvatting

Tijdens een atletiektraining ontstaat bij een 14-jarig meisje pijn in de rechtervoet. De pijn neemt in de daaropvolgende week zodanig toe, dat zij ook last krijgt tijdens het wandelen. Bij palpatie blijkt dat er sprake is van drukpijn op het os naviculare. Dit is een reden op een röntgenfoto te laten maken. Deze toont echter geen afwijkingen. Toch blijkt er een stressfractuur van het os naviculare te zijn. Het hoofdstuk beschrijft de casus, de diagnostiek, de beeldvorming die nodig is om een dergelijke fractuur aan te tonen en de behandeling.

Koos van Nugteren

4. Stressfractuur van het collum femoris

Samenvatting

Een 55-jarige man bereidt zich voor op een marathon en traint daarvoor 70 km per week. Twee weken voor de marathon krijgt hij rechtszijdige liespijn. Hij besluit de marathon toch te gaan lopen, maar moet vanwege de pijn stoppen na 19 km. Als maandenlange rust niet helpt, raadpleegt hij een fysiotherapeut. Uiteindelijk blijkt er sprake te zijn van een fractuur van de femurhals. Een stressfractuur heeft geresulteerd in een ernstige fractuur met grote gevolgen. Het hoofdstuk beschrijft de casus en het grote belang van vroege diagnostiek. Een juiste diagnose wordt vaak in een (te) laat stadium gesteld.

Koos van Nugteren

5. Insufficiëntiefractuur van de tibia

Samenvatting

Een 36-jarige, magere vrouw met anorexia in de voorgeschiedenis is begonnen met een hardloopprogramma waarbij de belasting zeer geleidelijk wordt opgebouwd. Ondanks de goede opbouw ontstaat er toch een blessure: zij krijgt pijn in de enkel. De distale tibia rond de mediale malleolus is zeer drukpijnlijk. Na onderzoek op de afdeling orthopedie blijkt er sprake te zijn van een insufficiëntiefractuur van de tibia. Het hoofdstuk toont aan dat een normale fysiologische belasting, zoals rustig joggen, in bepaalde gevallen al kan leiden tot een fractuur van het bot. Het hoofdstuk beschrijft de casus, diagnostiek en behandeling van deze aandoening. Daarbij wordt ook het verschil beschreven tussen een stressfractuur en een insufficiëntiefractuur. De behandeling moet in het geval van een insufficiëntiefractuur niet alleen gericht zijn op herstel van de fractuur.

Melanie Vandenberghe

6. Arteriële claudicatio intermittens (perifeer arterieel vaatlijden)

Samenvatting

Een 46-jarige man had al jaren niet meer gesport. Hij besluit te gaan hardlopen, maar krijgt direct na 50 meter hardlopen pijn in zijn linkerkuit die toeneemt naarmate hij verder loopt. Hij moet al snel stoppen met hardlopen. Er blijkt sprake te zijn van een circulatiestoornis ten gevolge van stenose van de a. poplitea. Het probleem treedt bij wandelen nog niet op maar bij hardlopen wel. Het is geen aandoening die door hardlopen wordt veroorzaakt, maar bij beginnende hardlopers wel symptomatisch kan worden. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, de symptomen, de differentiaaldiagnostiek en de behandelmogelijkheden.

Koos van Nugteren

7. Arteria poplitea compressiesyndroom

Samenvatting

Een 40-jarige vrouw kreeg steeds meer pijn in haar linkerkuit als zij ging joggen. Het kostte haar steeds meer moeite om de gebruikelijke 10 km uit te lopen. In de loop van de tijd ontstonden ook lichte tintelingen in haar voet. Bij deze patiënt was er sprake van compressie van de arteria poplitea in de knieholte. Deze vrij onbekende aandoening kan gemakkelijk gemist worden bij klinisch onderzoek. Bekendheid met de aandoening is dan ook belangrijk voor (para)medici. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, oorzaken en behandeling van deze aandoening. Bovendien wordt het belang van een vroege en juiste diagnose beschreven.

Koos van Nugteren

8. Chronisch anterieur compartimentsyndroom

Samenvatting

Een 21-jarige vrouw kreeg tijdens het hardlopen consequent pijn aan de anterolaterale zijde van het onderbeen. De pijn nam toe naarmate zij verder liep. Anterolaterale onderbeenpijn wijst sterk op een anterieur compartimentsyndroom. Dat was bij deze patiënt ook het geval. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, oorzaken, symptomen en behandelmogelijkheden, waaronder een aanpassing van de looptechniek. De manier waarop dit laatste vorm krijgt, wordt duidelijk beschreven en geïllustreerd.

Koos van Nugteren

9. Mediaal tibiaal stresssyndroom

Samenvatting

Een 24-jarige man was gewend om 1 keer per week een stukje te gaan hardlopen. Dit beviel hem zo goed, dat hij na een half jaar besloot intensief te gaan trainen voor een trimloop van 15 kilometer . Na enkele weken ontstond echter een vervelende onderbeenpijn die na iedere training erger werd. Er was hier sprake van een mediaal tibiaal stresssyndroom, een beruchte aandoening onder hardlopers. De aandoening wordt gekenmerkt door mediale onderbeenpijn en drukpijn op de achterkant van de mediale tibiarand. Het hoofdstuk beschrijft de symptomatologie, oorzaken, risicofactoren en behandelmogelijkheden.

Mascha Friderichs

10. Hielpijn

Samenvatting

Een 59-jarige vrouw was gewend om twee keer per week in het bos te gaan hardlopen. Toen zij besloot om op de verharde weg te gaan lopen, ontstond al snel hielpijn. Dit hoofdstuk beschrijft allerlei oorzaken van hielpijn, de symptomen ervan en de betekenis van een hielspoor voor het al of niet ontstaan van hielpijn. In bijna alle gevallen is de therapie gericht op het voorkomen van piekbelasting op de hiel tijdens hardlopen. Er worden verschillende mogelijkheden besproken om door verandering van de looptechniek de belasting op de hiel te verminderen.

Koos van Nugteren

11. Tarsaletunnelsyndroom (joggersvoet)

Samenvatting

Een 40-jarige man had al meer dan een jaar regelmatig pijn aan de mediale zijde van de rechterhiel. De pijn was geleidelijk ontstaan nadat hij een keer een misstap had gemaakt tijdens het joggen. Omdat de man ook last had van branderige pijn en tintelingen, vermoedde men een compressie van een zenuw. Dit hoofdstuk beschrijft het tarsaletunnelsyndroom, een aandoening die ook wel de joggersvoet wordt genoemd. Aan de orde komen onder andere: de anatomie, predisponerende factoren, de oorzaak van de aandoening, diagnostiek en de therapie.

Koos van Nugteren, Patty Joldersma

12. Enkeldistorsie

Samenvatting

Tijdens een bosloop verzwikt een 17-jarige vrouw haar enkel als zij onverwacht op een boomstronk stapt. Een enkeldistorsie komt veel voor bij sporters. Joggers hebben een verhoogd risico op deze blessure als zij op een onregelmatige ondergrond lopen. Het hoofdstuk beschrijft de verschillende gradaties van een enkeldistorsie, de symptomen die daarbij horen, de talrijke complicaties die kunnen optreden en de therapie.

Koos van Nugteren

13. Iliotibiaal bandsyndroom (ITBS)

Samenvatting

Een 43-jarge man krijgt pijn aan de buitenzijde van zijn knie tijdens hardlopen. Bij een dergelijke klacht is de meest waarschijnlijke oorzaak een iliotibiaal bandsyndroom. Dit wordt bevestigd bij het klinisch onderzoek. Deze hardloopblessure komt veel voor bij hardlopers en bergwandelaars en kan zeer hardnekkig zijn als ze niet adequaat behandeld wordt. Dit hoofdstuk beschrijft een casus, de bevindingen bij onderzoek, de anatomie van de tractus iliotibialis, de oorzaak en de risicofactoren en ten slotte de behandeling van deze aandoening.

Patty Joldersma, Koos van Nugteren

14. Patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS)

Samenvatting

Een 21-jarige vrouw heeft al twee jaar last van anterieure kniepijn tijdens het hardlopen. Rust helpt goed maar als zij weer begint met sporten, ontstaan steeds dezelfde klachten. Dit hoofdstuk begint met het verhaal van deze patiënt en hoe zij door de fysiotherapeut wordt onderzocht. Deze constateert dat hier sprake is van een klassiek patellofemoraal pijnsyndroom, de meest voorkomende aandoening bij jonge hardlopers. Het hoofdstuk beschrijft onder andere het fenomeen malalignment, evenals het verschijnsel dynamische knievalgus en de gevolgen hiervan voor patiënten met patellofemorale pijn. Ten slotte komen ook de talrijke therapeutische mogelijkheden ter sprake en de kans op succes van de behandeling.

Patty Joldersma

15. Patellapeestendinose

Samenvatting

Een 32-jarige vrouw krijgt pijn aan de voorzijde van de knie tijdens hardlopen. Anterieure kniepijn bij sportende volwassenen wordt meestal veroorzaakt door een patellofemoraal probleem of door een tendinose van de patellapees. Het laatste wordt ook wel een jumper’s knee genoemd. Een patellapeestendinose kan in tegenstelling tot andere locaties van tendinose al op vrij jonge leeftijd voorkomen. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, de differentiaaldiagnostiek en ten slotte de behandeling. Een belangrijk deel van de behandeling bestaat uit oefentherapie. Drie typen oefentherapeutische programma’s worden beschreven.

Patty Joldersma, Koos van Nugteren

16. Meniscuslaesie

Samenvatting

Een 54-jarige adipeuze man die al tien jaar niet had hardgelopen, krijgt bij de eerste hardlooptraining pijn aan de mediale zijde van zijn knie. Dezelfde avond is de knie gezwollen en warm. Deze casus beschrijft het beeld van een niet-traumatisch, degeneratief meniscusletsel. Het hoofdstuk beschrijft de anatomie van de meniscus, de typen scheuren die kunnen optreden, de verschillen tussen een traumatisch en een degeneratief letsel, de diagnostiek en de behandeling. Het hoofdstuk maakt duidelijk dat degeneratieve letsels het beste conservatief kunnen worden behandeld.

Mascha Friderichs, Patty Joldersma, Koos van Nugteren

17. Hamstringblessure

Samenvatting

Tijdens een intervaltraining in het bos voelde een 40-jarige man bij het sprinten plotseling een felle pijnscheut aan de achterzijde van zijn bovenbeen. Verder trainen was onmogelijk. Dit is het klassieke verhaal van een hamstringblessure, een aandoening die niet zelden voorkomt bij sprinters. Het hoofdstuk beschrijft twee activiteiten waarbij een dergelijke blessure gemakkelijk kan ontstaan. Verder wordt aandacht besteed aan de risicofactoren, de behandeling en de criteria die gehanteerd worden om de hardloper weer veilig te laten sporten.

Patty Joldersma, Koos van Nugteren

18. Mid-portion achillespeestendinose

Samenvatting

Als een 42-jarige man zijn hardlooptraining uitbreidt om zich voor te bereiden op een trimloop, ontstaat geleidelijk pijn in zijn achillespees. Onderzoek bij de fysiotherapeut en echografisch onderzoek wijzen uit dat er sprake is van een mid-portion achillespeestendinose, een veelvoorkomende en beruchte aandoening bij hardlopers. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, achtergrondinformatie en de behandeling. Twee soorten oefenprogramma’s worden beschreven en geïllustreerd.

Koos van Nugteren, Patty Joldersma

Nawerk

Titel: Hardloopblessures
Redacteuren: Koos van Nugteren
Patty Joldersma
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2584-9
Print ISBN: 978-90-368-2583-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2584-9