Handboek online hulpverlening

Met internet Zorg en Welzijn verbeteren

Auteur: Frank Schalken

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Deze Onderwijseditie bestaat uit:
Deel I Oriëntatie
Deel II Uitvoering

Toegankelijkheid, kwaliteit en gebruikersgemak verbeteren, regie en zelfredzaamheid stimuleren en kosten besparen: hulpverlening via internet verbetert hulp bij psychische, sociale of maatschappelijke problemen. Steeds meer organisaties bieden dan ook online hulp. Wat maakt hulpverlening via internet zo waardevol? Wat is nodig voordat een instelling online hulp (grootschalig) kan aanbieden?

Het Handboek online hulpverlening (onderwijseditie) is tot stand gekomen op basis van meer dan tien jaar ervaring met online hulpverlening en bevat alle relevante aspecten van dit vakgebied. Deze geheel vernieuwde editie beschrijft alle nieuwe ontwikkelingen en actuele inzichten omtrent wetenschappelijk onderzoek, blended hulpverlening, mHealth, therapietrouw, leerstijlen én de zeven kenmerken van een competente online hulpverlener. Naast een uitgebreide beschrijving van de methodiek komen de kenmerken, voor- en nadelen en verschillende online hulpvormen aan bod. Door het hele boek heen staan voorbeelden van bestaande online- en blended interventies. Dit handboek is zowel geschikt voor studenten die zich oriënteren op online hulpverlening als voor onderwijsinstellingen die hun online hulp aanbod willen uitbreiden of verbeteren.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Deel I Oriëntatie

Voorwerk

1. Wat is online hulpverlening?

Inleiding

Het gebruik van internet in het dagelijks leven blijft maar groeien. Dat was vijf jaar geleden zo en dat is nu nog steeds zo. Het aantal plekken waar je online kunt zijn, neemt ook sterk toe. De eerste jaren vooral op scholen en bedrijven, daarna kreeg iedereen thuis internet en de laatste jaren hebben meer en meer mensen via hun mobiel 24 uur per dag toegang.

Frank Schalken

2. Effectiviteit van online hulpverlening

Inleiding

Het gebruik van online hulpverlening neemt zowel in Nederland als wereldwijd gestaag toe. Dat geldt ook voor het aantal wetenschappelijke onderzoeken naar interventies die aangeboden worden via internet. Nederland maakt in beide onderdeel uit van een kopgroep van landen, waaronder ook de VS, Australië en Zweden.

Matthijs Blankers, Tara Donker, Heleen Riper, Frank Schalken

3. Kiezen voor online hulpverlening

Inleiding

Het aanbieden van hulp via internet mag geen doel op zich zijn voor een instelling. Beginnen met hulp via internet omdat andere organisaties dat ook doen, is geen goed idee. Het implementeren van een nieuwe vorm van hulpverlening heeft alleen succes als er een maatschappelijke of organisatorische urgentie achter zit. Het aanbieden van online hulpverlening dient dan ook een beleidsmatige keuze te zijn.

Frank Schalken

4. Online hulpvormen

Inleiding

In eerdere hoofdstukken zijn mogelijkheden en beperkingen van online hulpverlening beschreven en aanleidingen om het als instelling aan te bieden. Daarbij is in algemene bewoordingen gesproken over hulpverlening via internet. De variatie aan hulpvormen is echter zeer uitgebreid. In dit hoofdstuk worden veertien soorten hulpvormen beschreven, inclusief de specifieke kenmerken per hulpvorm. Alle hulpvormen worden beschreven in hun meest voorkomende soort, omdat van verschillende hulpvormen weer afgeleide vormen zijn ontwikkeld om ze zo goed mogelijk te laten aansluiten bij het doel en de doelgroep van de online interventie.

Frank Schalken, Wouter Wolters

Deel II Uitvoering

Voorwerk

5. Online hulpverlenen: een vak apart?

Inleiding

Steeds meer organisaties bieden naast hun face-to-face-aanbod ook online hulpvormen aan. In dit deel, over de praktijk, staan we stil bij de hulpvormen waarmee je als hulpverlener nadrukkelijk in interactie staat met de hulpvrager. Hulpvormen waarbij de hulpverlener dus een actieve rol heeft.

Marike van Gemert, Carolien van Hoogenhuyze

6. Online communiceren via synchroon contact

Inleiding

Tijdens chatgesprekken zijn hulpverlener en cliënt in direct ofwel synchroon contact met elkaar. Synchroon online contact lijkt dus het meest op face-to-face of telefonisch contact. Gesprekstechnieken die je tijdens face-to-face contacten inmiddels meestal automatisch gebruikt, zet je ook nu in. Als het goed is, hoef je online dus niet ineens heel anders te gaan werken dan je al doet.

Marike van Gemert, Carolien van Hoogenhuyze

7. Online communiceren via asynchroon contact

Inleiding

Als je een e-mail verstuurt of een bericht verstuurt via een online behandel- of begeleidings-omgeving krijg je niet direct antwoord zoals bij een chat- of face-to-face gesprek. Gesprekstechnieken die je gewend bent in te zetten tijdens synchroon contact, krijgen een heel andere dynamiek als het contact asynchroon verloopt. Dit brengt extra risico op ruis met zich mee. Daarom is het van belang om elk bericht zorgvuldig te analyseren en volgens vaste stappen te werken bij het opstellen van je reactie. Als je trajectmatig online werkt, ga je met de cliënt een traject in.

Marike van Gemert, Carolien van Hoogenhuyze

8. Kwaliteit

Inleiding

De kwaliteit van online hulpverlening: zo’n belangrijk onderwerp en tegelijk zo lastig te kaderen. Kwaliteit is een containerbegrip, dat bovendien integraal onderdeel uitmaakt van een goed ontwikkel- of veranderproces. Het ligt voor de hand om in de ontwikkelfase van nieuwe online interventies te sturen op de kwaliteit van de interventie zelf (zoals de website zo gebruiksvriendelijk mogelijk inrichten, het gedetailleerd uitwerken van een online behandelprotocol enzovoort) of de kwaliteit van het implementatieproces (draagvlak creëren, randvoorwaarden scheppen enzovoort). Maar ook in de uitvoeringsfase moet kwaliteit hoog op de agenda staan. Dan gaat het (ook en voor een groot deel) over de kwaliteit van de uitvoering in het primair proces. Om kwaliteit te kunnen vaststellen moet eerst een aantal conceptuele vragen en kwesties worden geadresseerd. Wat verstaan we eigenlijk onder kwaliteit? Wat zou je moeten doen om kwalitatief goede online hulp te bieden en in welke stadia van de ontwikkeling van online hulpverlening moet je waar oog voor hebben? Hoe kun je inhoudelijke kwaliteit volgen, bijsturen en doorontwikkelen?

Myriam Limper

Nawerk

Titel: Handboek online hulpverlening
Auteur: Frank Schalken
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-0377-9
Print ISBN: 978-90-368-0376-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0377-9