Top

Tijdschrift voor Psychotherapie

Gepubliceerd in:

01-08-2004 | Artikel

Groepscohesie: een empirisch ondersteunde therapeutische factor?

Een overzichtsartikel

Auteur: Drs. Hans Snijders

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 4/2004

semenvatting

In de onderzoeksliteratuur over groepspsychotherapie wordt een centrale rol toebedeeld aan het therapeutische effect van groepscohesie. Het onderzoek naar groepscohesie wordt gekenmerkt door zeer uiteenlopende onderzoeksmethoden en definities van het begrip. In dit overzichtsartikel wordt het concept ‘cohesie’ theoretisch gespecificeerd en worden onderzoeksbevindingen op kritische wijze gepresenteerd. Tevens wordt een selectief overzicht gegeven van de moeizame speurtocht naar de essentiële facetten en dimensies van het complexe begrip ‘groepscohesie’, waarbij het accent ligt op recente onderzoeksresultaten. Ten slotte worden de door onderzoek gesuggereerde richtlijnen voor het bewerkstelligen van groepscohesie toegelicht.

vorige artikel Psychotherapie bij trauma en verlies ten gevolge van een lichamelijke ziekte

volgende artikel Serie Een Bijzondere Casus: Een uitgelezen groep

Andel, P. van, Erdman, A.M., Karsdorp, P., Appels, A., & Trijsburg, R.W. (2003). Group cohesion and working alliance: prediction of treatment outcome in cardiac patients receiving cognitive behavioral group psychotherapy. Psychotherapy and Psychosomatics, 72, 141-149.CrossRefPubMed

Bednar, R.L., & Kaul, T. (1978). Experiental group research: Current perspectives. In S.L. Garfield & A.E. Bergin (Eds.). Handbook of psychotherapy and behaviour change (2^nd ed., pp. 769-815 New York: Wiley & Sons.

Bednar, R.L., & Kaul, T. (1994). Experiential group research. In A.E. Bergin & S.L. Garfield (Eds.) Handbook of psychotherapy and behaviour change (4^th ed., pp. 631-664). New York: Wiley & Sons.

Bloch, S., & Crouch, E. (1985). Therapeutic factors in group psychotherapy. Oxford: Oxford University Press.

Braaten, L.J. (1990). The different patterns of group climate, critical incidents in high and low cohesion in sessions of group psychotherapy. International Journal of Group Psychotherapy, 40, 477-493.PubMed

Budman, S.H., Demby, A., Feldstein, M., Redondo, J., Scherz, B., Bennett, M.J., Koppenaal, G., Daley, B.S., Hunter, M., & Ellis, J. (1987). Preliminary findings on a new instrument to measure cohesion. International Journal of Group Psychotherapy, 37. 75-94.PubMed

Budman, S.H., Soldz, S., Demby, A., Feldstein, M., Springer, T., & Davis, M. S. (1989). Cohesion alliance and outcome in group psychotherapy. Psychiatry, 52, 339-350.PubMed

Budman, S.H., Soldz, S., Demby, A., Davis, M.S., & Merry, J. (1993). What is cohesiveness? An empirical examination. Small Group Research, 24, 199-216.CrossRef

Budman, S.H., Simeone, P.G., Reilly, R., & Demby, A. (1994). Progress in short-term and time-limited group psychotherapy: evidence and implications. In A. Fuhriman & G.M. Burlingame (Eds.) Handbook of group psychotherapy. An empirical and clinical synthesis (pp. 319-340). New York: Wiley & Sons.

Burlingame, G.M., Fuhriman, A. & Johnson, J.E. (2001). Cohesion in group psychotherapy. Psychotherapy, 38, 373-380.

Burlingame, G.M., Fuhriman, A. & Johnson, J.E. (2002). Cohesion in group psychotherapy. In J. C. Norcross (Ed.), Psychotherapy relationships that work. Therapist contributions and responsiveness to patients (pp. 71-88). Oxford: University Press.

Burlingame, G.M., MacKenzie, R., & Strauss, B. (2004). Small-group treatment: evidence for effectiveness and mechanisms of change. In M. J. Lambert (Ed.), Bergin and Garfield's Handbook of psychotherapy and behavior change (5th ed., pp. 647-697). New York: John Wiley & Sons.

Colijn, S., & Snijders, J.A. (1993). Therapeutische factoren. In T. J. C. Berk, M. P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T. A. E., Hoijtink & M. F. van Noort (red.), Handboek groepspychotherapie, (pp. A6.1-22). Houten: Bohn, Stafleu, Van Loghum.

Colijn, S., Hoencamp, E. , Snijders, J.A., Spek, W.A. van der, & Duijvenvoorden, H.J. (1991). A comparison of curative factors in different types of group psychotherapy. International Journal of Group Psychotherapy, 4, 365-378.

Corsini, R., & Rosenberg, B. (1955). Mechanisms of group psychotherapy: processes and dynamics. Journal of Abnormal Social Psychology, 51, 406-411.CrossRef

Cota, A. A., Evans, C. R., Dion K.L., Kilik, L & Longman, R.S. (1995). Using and misusing factor analysis to explore group cohesion. Journal of Clinical Psychology, 5, 308-316.CrossRef

Crouch, E.C., Bloch, S., & Wanlass, J. (1994). Therapeutic factors: Interpersonal and intrapersonal mechanisms. In A. Fuhrimann & G.M. Burlingame (Eds.), Handbook of group psychotherapy (pp. 269-316). New York: Wiley & Sons.

Dawson, D. & McMillan, H. L. (1993). Relationship management of the borderline patient. From understanding to treatment. New York: Brunner/Mazel, Inc.

Dierick, P. (2001). Cliëntbeleving van therapeutische factoren in groepspsychotherapie en groeigroepen: onderzoek en ontwikkeling van een structuurmodel. In T.J.C. Berk, M.P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T.A.E. Hoytink & M.F. van Noort (red.), Handboek Groepstherapie (G19.1-41). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Dierick, P., & Lietaer, G. (1989). Therapeutische factoren in groepstherapie en groeigroepen: een exploratorisch onderzoek bij groepsleden en therapeuten. Psychologica Belgica, 29, (1), 1-23.

Dierick, P. & Lietaer, G. (2002). De Groeps Therapeutische Factoren – Cliënt Vragenlijst (GTF-CV): psychometrische en klinische karakteristieken van het structuurmodel. In T.J.C. Berk, M.P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T.A.E. Hoytink & M.F. van Noort (red.), Handboek Groepstherapie (Q6.1-70.). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Dierick, P., & Lietaer, G. (2003). Cliëntbeleving van therapeutische factoren in verschillende types en oriëntaties groepstherapie: vergelijkend onderzoek. In T.J.C. Berk, M.P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T.A.E. Hoytink & M.F. van Noort (red.), Handboek Groepstherapie (Q3.1-59. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Dion, K.L. (2000). Group cohesion: from ‘field of forces’ to multidimensional construct. Group Dynamics: Theory, Research and Practice, 4, 7-26.CrossRef

Drescher, S., Burlingame, G., & Fuhriman, A. (1985). Cohesion: An odyssey in empirical understanding. Small group behavior, 16, 3-30.CrossRef

Evans, N.J., & Jarvis, P.A. (1986). The group attitude scale: a measure of attraction to group. Small Group Behavior, 17, 203-216.CrossRef

Frank, J.D. (1957). Some determinant manifestations and effects of cohesion in therapy groups. International Journal of Groups Psychotherapy, 7, 53-63.

Fuhriman, A., & Burlingame, G.M. (1994). Group psychotherapy research and practice. In A. Fuhriman & G.M. Burlingame (Eds.), Handbook of group psychotherapy. An empirical and clinical synthesis (pp. 3-40). New York: Wiley & Sons.

Gross, C.F. (1957). An empirical study on the concept of cohesiveness and compatibility. Unpublished honor thesis. Harvard University, Cambridge. MA.

Hoijtink, T.A. (2003). Cohesie. In T.J.C. Berk, M.P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T.A.E. Hoytink & M.F. van Noort (red.), Handboek Groepstherapie (G19.1-41.) Houten: Bohn Stafleu Van Loghum

Hurst, A.G. (1978). Leadership style determinants of cohesiveness in adolescent groups. International Journal Group Psychotherapy, 28, 263-279.

Kapp, F.T., Gleser, G, Brissenden, A., Emerson, R., Winget, J.A., & Kashdan, B. (1964). Group participation and perceived personality change. Journal of Nervous and Mental Disease, 139, 255-265.PubMedCrossRef

Karsdorp, P. (2000). Groepscohesie. De band binnen een groep. Ongepubliceerde scriptie. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam

Kaul, T.J., & Bednar, R.L., (1986). Experiental group research results, questions and suggestions. In S.L. Garfield & A. E. Bergin, Handbook of psychotherapy and behaviour change (3th ed., pp. 671-714). New York: Wiley & Sons.

Kivlighan, D.M. & Tarrant, J.M. (2001). Does group climate mediate the group leadership-group member outcome relationship? A test of Yalom's hypotheses about leadership priorities. Group Dynamics: Theory, Research and Practice, 5, 220-234.CrossRef

Levine, B. (1979). Group psychotherapy; practice and development. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

Lewin, K., Lippitt, R., & White, R. (1939). Patterns of aggressive behaviour in experimentally created ‘social climates’. Journal of Social Psychology, 10, 271-299.

Liberman, R. (1970). A behavioural approach to group dynamics: reinforcement and prompting of cohesiveness in group therapy. Behaviour Therapy, 1, 312-327.CrossRef

Lieberman, M.A., Yalom, I.D., & Miles, M.B. (1973). Encounter Groups: First Facts. New York: Basic Books.

Lietaer, G., & Dierick, P. (2003). Cliëntperceptie van gemeenschappelijke therapeutische factoren in diverse vormen van groepspsychotherapie. In W. Trijsburg, S. Colijn, E. Collumbien & G. Lietaer (red.), Handboek integratieve psychotherapie (V 1.2, pp. 1-26 Utrecht: De Tijdstroom.

MacKenzie, K.R. (1983). The clinical application of a group climate measure. In R.R. Dies & K.R. MacKenzie (Eds.), Advances in group psychotherapy. Integrating research and practice. New York: International University.

MacKenzie, K.R. (1987). Therapeutic factors in group psychotherapy. A contemporary view. Group, 11, 26-34.

MacKenzie, K.R., & Tschuschke, V. (1993). Relatedness, group work, and outcome in long-term inpatient psychotherapy groups. Journal of Psychotherapy Practice and Research, 2, 147-156.

Marziali, E., & Munroe-Blum, H. (1994). Interpersonal group psychotherapy for borderline personality disorder. New York: Basic Books.

Marziali, E., Munroe-Blum, H., & McCleary, L. (1997). The contribution of group cohesion and group alliance to the outcome of group psychotherapy. International Journal of Group Psychotherapy, 47, 475-497.PubMed

Ogrodniczuk, J.S. & Piper, W.E. (2003). The effect of group climate on outcome in two forms of short-term group therapy. Group Dynamics: Theory, Research , and Practice, 7. 64-76.CrossRef

Roark, A.E., & Sharah, R.L. (1980). Factors related to group cohesiveness. Small Group Behavior,20, 62-69.CrossRef

Roether, H.A., & Peters, J.J. (1972). Cohesiveness and hostility in group psychotherapy. American Journal of Psychiatry, 129, 361-363.PubMed

Silbergeld, S., Koenig, G., Manderscheid, R., Meeder, B., & Hornung, C. (1975). Assessment of environment-therapy systems: The group atmosphere scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology,43, 460-469.CrossRefPubMed

Sexton, H. (1993). Exploring a psychotherapeutic change sequence: relating process to interpersonal and post treatment outcome. Journal of Consulting and Clinical Psychology,61, 128-136.CrossRefPubMed

Snijders, J.A., & Römer, M.C. (2003). Feedback en zelfonthulling. In T.J.C. Berk, M.P. Bolten, M. elBoushy, E. Gans, T.A.E. Hoytink & M.F. van Noort (red.), Handboek Groepstherapie (G7.1-51.). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum

Steering committee (2001). Ackerman, L.S. Benjamin, L.S., Beutler, L.E., Gelso, C.J., Goldfried, M.R., Hill, C., Lambert, M.L., Norcross, J.C., Orlinsky, D. & Rainer, J. Empirically supported therapy relationships: conclusions and recommendations of the Division 29 task force. Psychotherapy, 38, 495-498.

Stokes, J.P. (1983). Components of group cohesion: intermember attraction, instrumental value, and risk taking. Small Group Behavior, 14, 163-173.CrossRef

Stiles, W.B., Startup, M., Hardy, G.E., Barkham, M, Rees, A. Shapiro, D.A., & Reynolds, S. (1996). Therapist session intentions in cognitive-behavior and psychodynamic-interpersonal psychotherapy. Journal of Counseling Psychology, 43, 402-414.CrossRef

Trijsburg, R.W., Snijders, J.A., Tremonti, G.W., Verheul, R., Bogaerds, H., Letiche, M., & Duivenvoorden, H.J. (in voorbereiding). Group Cohesion Questionaire, GCQ-23.

Tschuschke, V., & Dies, R.R. (1994). Intensive analysis of therapeutic factors and outcome in long-term inpatients groups. International Journal of Group Psychotherapy, 4, 185-208.

Weiss, B.J. (1972). Development of cohesiveness in marathon growth groups. Dissertation Abstracts International, 32, 6065-6068.

Yalom, I.D., Houts, P.S., Zimberg, S.M., & Rand, L. (1967). Prediction of improvement in group psychotherapy. Archives of General Psychiatry, 17, 159-168.PubMed

Yalom, I., Tinklenberg, J., & Gilula, M. (1968). Curative factors in group therapy. Ongepubliceerd onderzoek, Department of Psychiatry: Stanford University (geciteerd in: Yalom, 1995

Yalom, I.D. (1975), The theory and practice of group psychotherapy. New York: Basic Books.

Yalom, I.D. (1995), The theory and practice of group psychotherapy (4^th ed.). New York: Basic Books.

Titel: Groepscohesie: een empirisch ondersteunde therapeutische factor?
Een overzichtsartikel
Auteur: Drs. Hans Snijders
Publicatiedatum: 01-08-2004
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 4/2004
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03062088

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

semenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 4/2004

Psychotherapie bij trauma en verlies ten gevolge van een lichamelijke ziekte

De regels van het spel. Dag van de Psychotherapie van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie. Amsterdam, 19 december 2003

H.M. Eurelings-Bontekoe en W. Snellen (red.)(2003). Dynamische persoonlijkheidsdiagnostiek. Lisse: Swets & Zeitlinger. 452 pp., prijs € 45,-

Floddertje en mevrouw Helderder. Studiemiddag Nederlands Psychoanalytisch Instituut over psychoanalytische visies op diagnostiek en behandeling van kinderen met regulatiestoornissen. Amsterdam, 30 januari 2004

Peter Rober (2003). De naakte therapeut. Leuven/Leusden: Acco. 248 pp., € 22,20

20 jaar NVRG en de toekomst van de systeemtherapie. Jubileumcongres van de Nederlandse Vereniging voor relatie- en gezinstherapie (NVRG). Amsterdam, 19 september 2003