Top

2010 | hbo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut, deel 1

Redacteur: P. van Burken

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Psychosociale factoren kunnen het herstel van fysiotherapeutische klachten belemmeren. Dit besef is de afgelopen jaren steeds meer doorgedrongen in veel fysiotherapiepraktijken. Dat heeft geresulteerd in de ontwikkeling van het biopsychosociale model. De bruikbaarheid van het model wordt door veel fysiotherapeuten onderkend, maar minder duidelijk is hoe zij het kunnen toepassen in de dagelijkse praktijk. Hoe kunnen de gedragsaspecten en levensomstandigheden van de patiënt worden herkend en beïnvloed?

Gezondheidpsychologie voor de fysiotherapeut geeft hiervoor praktische adviezen. De essenties uit de psychologie, die onmisbaar zijn als achtergrond voor elke fysiotherapeut, komen in het boek aan de orde. In deze volledig geactualiseerde tweede druk worden alle nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen tot 2010 besproken. Het boek voorziet hiermee in de behoefte aan evidence. Er zijn vier nieuwe hoofdstukken toegevoegd: over de psychofysiologie van de ademhaling, pijn- en stressmanagementtechnieken, bewegen en emoties en obesitas. Bovendien is de leesbaarheid verbeterd.

Het boek is opgebouwd uit twee delen. In het eerste deel wordt het biopsychosociale model (van analyse tot interventie) uitgebreid besproken. Daarnaast komen algemene onderwerpen zoals de psychologie van stress en coping, psychiatrie en zelfmanagement aan de orde. Het tweede deel is gericht op specifieke gezondheidsproblemen zoals whiplash, fibromyalgie, hoofdpijn en burn-out. Met welke cognities, gevoelens en gedragingen kan de fysiotherapeut hierbij te maken krijgen?

Het boek helpt om met deze problematiek om te gaan. Het biedt compacte, praktijkgerichte informatie die relevant is voor iedere fysiotherapeut. De bijdragen zijn afkomstig van deskundigen uit diverse disciplines.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1 Fysiotherapie in relatie tot het biopsychosociale model

Samenvatting

Het biopsychosociale model heeft de laatste jaren een vaste plaats verworven binnen de fysiotherapie. Zowel de patiënt als de fysiotherapeut profiteert hiervan omdat dit model een meer complete beschrijving geeft van het gezondheidsprobleem dan het biomedische model.

P. van Burken

2 De patiënt als informatieverwerkend systeem

Samenvatting

De mens is tot op zekere hoogte op te vatten als een informatieverwerkend systeem; de mens is doelgericht, neemt de interne en externe omgeving waar, verwerkt informatie, slaat deze op, reageert en neemt vervolgens het effect waar, verwerkt dat opnieuw, enzovoort.

P. van Burken

3 De biologie van stress en psychosomatische processen

Samenvatting

Psychologische stress is een belangrijke herstelbelemmerende factor. Stress beïnvloedt niet alleen de subjectieve klachtenrapportage, maar heeft ook een objectief effect op orgaan- en weefselniveau.

P. van Burken

4 De psychologie van stress en coping

Samenvatting

Het stressmodel van Gaillard kan verder uitgewerkt worden met het model van Jänig over het zenuwstelsel (1, 2). Het model van Jänig kwam in het vorige hoofdstuk aan bod. Samen kunnen de beide modellen als overkoepelend raamwerk dienen voor het analyseren van de verhouding mentaal-emotionele belasting vs.

P. van Burken

5 Psychiatrie

Samenvatting

Kennis van psychiatrische beelden is belangrijk voor de fysiotherapeut omdat pijn aan het bewegingsapparaat een veelvoorkomende klacht is bij overspanning, depressie, angststoornissen en posttraumatische stress-stoornissen.

P. van Burken

6 Inzichten uit de klinische psychologie: kansen en grenzen

Samenvatting

Er is een verschil tussen een psycholoog en een fysiotherapeut als het gaat om het beïnvloeden van psychosociale herstelbelemmerende factoren.

P. van Burken

7 Zelfmanagement, zelfregulatie en gedragsverandering

Samenvatting

In dit hoofdstuk staan we in algemene zin stil bij het analyseren en beïnvloeden van gedragsfactoren die van invloed zijn op het gezondheidsprobleem.

P. van Burken

8 Pijn-, emotie- en stressmanagement

Samenvatting

Er zijn veel interventies voor de fysiotherapeut beschikbaar die de patiënt helpen zijn ervaren stress te reguleren. Het model van Gross over emotieregulatie biedt hier een uitstekend ordenend kader (1).

P. van Burken

9 Bewegen, stress en emoties

Samenvatting

Bewegen is het centrale thema binnen de fysiotherapie, maar dit thema wordt vreemd genoeg erg eenzijdig uitgewerkt. Vooral de activiteitenfunctie van bewegen en de onderliggende stoornissen in anatomische eigenschappen en functies krijgen aandacht.

P. van Burken

10 Verwerkingsprocessen bij chronisch ziek zijn

Samenvatting

Wanneer de fysiotherapeut te maken krijgt met chronisch zieken is er vaak sprake van een langdurig en intensief contact waarin niet de stoornis, maar de mens met de stoornis centraal staat.

P.H. Vrancken

11 Chronische pijn en fysiotherapie

Samenvatting

Pijn is, zo hebben we geleerd, een teken van een onderliggende ziekte, een teken van weefselschade. Als pijnklachten langdurig aanwezig zijn en men geen verklaring kan vinden, wordt pijn een probleem.

A.J.A. Köke

12 Fysiotherapeutische behandeling van cognitief-emotionele sensitisatie bij patiënten met chronische whiplash

Samenvatting

Chronische whiplashgeassocieerde stoornissen (whiplash associated disorders, WAD) kan een erg invaliderende aandoening zijn die voortvloeit uit een initieel whiplashtrauma. Typische WAD-klachten zijn, naast aanhoudende nekpijn, duizeligheid, vermoeidheid, hoofdpijn en concentratiestoornissen (1).

J. Nijs, J. van Oosterwijck, L. Daenen

13 Fibromyalgie; een uitdaging voor de fysiotherapeut

De rol van ziektepercepties bij patiënten met fibromyalgie

Samenvatting

Chronische pijn is de meest voorkomende klacht van patiënten die de fysiotherapeut bezoeken. Het rijtje chronische-pijnsyndromen zal voor de meeste lezers bekend zijn: rugklachten, hoofdpijn, buikpijn, whiplash, fibromyalgie enzovoort. Chronische pijn is pijn waarvan de hersteltijd langer is dan op basis van fysiologische herstelprocessen verwacht mag worden.

C.P. van Wilgen

14 Hoofdpijn

Samenvatting

Hoofdpijn hoort tot de tien meest invaliderende aandoeningen (1). Het hoofd is een van de kwetsbaarste onderdelen van ons lichaam; denk aan de automatische afscherming ervan bij een val. Vooral hevige, terugkerende pijn aan het hoofd wordt daarom vaak als zeer bedreigend ervaren.

C.A.H. de Jong

15 Complex Regionaal Pijnsyndroom

Samenvatting

Dystrofie of Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS) is een omstreden beeld. Dat heeft te maken met de diagnostiek die niet eenduidig is en met sterk wisselende kennis over deze aandoening bij diverse gezondheidswerkers.

A.J. van Dijk

16 Disfunctionele gedragspatronen bij hartpatiënten

Samenvatting

Vanaf het begin, in de jaren zestig van de vorige eeuw, is de hartrevalidatie ontwikkeld langs twee sporen. Aan de ene kant bleek dat herstel van functioneren en werkhervatting van hartpatiënten kon verbeteren wanneer fysieke, psychische en sociale belemmeringen werden opgespoord en behandeld.

J.J. van Dixhoorn, N. de Cock, J.H.M. van den Berg

17 Psychofysiologie van de ademhaling

Samenvatting

Hoewel pijn de meest voorkomende klacht is binnen de fysiotherapie, zullen fysiotherapeuten met regelmaat ook patiënten treffen met ademhalingsklachten. Net zoals bij pijn is ook bij de ademhaling een duidelijk psychologische invloed te onderkennen die, in tegenstelling tot pijn, nauwelijks aandacht krijgt binnen de fysiotherapie.

I. van Diest, O. van den Bergh

18 Chronische obstructieve longaandoeningen

Samenvatting

Chronische obstructieve longaandoeningen, oftewel COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door een niet of niet geheel omkeerbare luchtwegobstructie.

M.C.E. Verhoef-de Wijk

19 Burnout

Samenvatting

Onder pijnpatiënten in de eerste lijn komt een verhoogd percentage burnout voor (1). Fysiotherapeuten kunnen – onder meer door de aard van hun werk – ook zelf worden geconfronteerd met burnout.

A.B. Bakker, A. Mulder

20 Het chronische-vermoeidheidssyndroom

Samenvatting

Anders gezegd, de 21e-eeuwer gebruikt zijn lichaam nog nauwelijks, maar maakt er zich wel voortdurend zorgen over. Artsen en andere hulpverleners zullen het geweten hebben: we zijn moe en we hebben pijn, en zij worden geacht hiervoor (liefst stante pede) een oplossing te bieden.

E. Neerinckx

21 Obesitas

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden eerst kort obesitas, de behandeling van obesitas en de plaats van lichaamsbeweging en fysieke training in de behandeling besproken, waarna dieper wordt ingegaan op de motivatieaspecten die daarbij een rol spelen en de beïnvloeding ervan door de fysiotherapeut.

E.J.M. Wouters

Nawerk

Titel: Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut, deel 1
Redacteur: P. van Burken
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-8121-0
Print ISBN: 978-90-313-8120-3
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-8121-0