Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 6/2017

04-10-2017 | Wetenschappelijk artikel

‘Gezondheid’: voor iedere context een passend begrip?

Auteurs: Beatrijs Haverkamp, Marcel Verweij, Karien Stronks

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 6/2017

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Het antwoord op de vraag wat we onder gezondheid verstaan heeft implicaties voor beleid en praktijk in de gezondheidszorg. De discussie die wordt gevoerd naar aanleiding van het als nieuw voorgestelde gezondheidsconcept door Machteld Huber en anderen, illustreert dit. In dit artikel vergelijken we vijf verschillende gezondheidsconcepten met elkaar, en exploreren we hun implicaties voor beleid en praktijk in de gezondheidszorg. Onze vergelijking laat zien dat de betekenis van ‘gezondheid’ zich niet laat vangen in één definitie: ieder concept stelt verschillende aspecten van gezondheid centraal. Bovendien is de vraag wat we onder gezondheid verstaan deels een normatieve vraag, daar de term ‘gezond’ niet alleen een bepaalde conditie beschrijft, maar deze ook als wenselijk voorstelt. Omdat in iedere specifieke context andere condities als nastrevenswaardig kunnen worden gezien, lijkt het zinnig om per context te bepalen welke aspecten van gezondheid centraal zouden moeten staan. Op basis van onderscheidingen die in een vergelijking van de vijf gezondheidsconcepten naar voren komen, formuleren we zeven vragen die richting kunnen geven aan het denken over de vraag welk gezondheidsbegrip in een bepaalde context leidend zou moeten zijn. Een casusbespreking maakt duidelijk dat definitieve beantwoording van deze vragen altijd om additionele praktische en normatieve afwegingen vraagt.
Voetnoten
1
De auteurs danken de twee anonieme reviewers en de redactie van TSG voor hun zeer behulpzame commentaar.
 
2
Omdat we hier focussen op gezondheidsconcepten gaan we niet verder in op het door Huber et al. [15, 16] later voorgestelde ‘spinnenweb’ van gezondheidsindicatoren dat onder de noemer ‘positieve gezondheid’ in Nederland gebruikt wordt.
 
3
Het idee van ‘familiegelijkenissen’ van taalfilosoof Ludwig Wittgenstein kan helpen dit te begrijpen. Van veel woorden kun je de betekenis alleen duiden wanneer je ze ziet als familieleden: zonder één gemeenschappelijke betekenis vertonen ze verschillen en overeenkomsten [17].
 
4
Boorse is de enige die dit ontkent, omdat volgens hem ‘gezondheid’ een waardevrij begrip is. Er is echter meermaals en overtuigend op gewezen dat deze claim niet houdbaar is [6, 7].
 
5
Bernard Williams spreekt over begrippen waarmee we beschrijven én waarderen als thick concepts [18].
 
Literatuur
1.
go back to reference Poiesz T, Caris J, Lapré F. Gezondheid: een definitie? TSG. 2016;94:252–5.CrossRef Poiesz T, Caris J, Lapré F. Gezondheid: een definitie? TSG. 2016;94:252–5.CrossRef
2.
go back to reference Buijs M. Een nieuwe kijk op gezondheid. Staat de patiënt centraal of vooral verwarring? Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:C3563. Buijs M. Een nieuwe kijk op gezondheid. Staat de patiënt centraal of vooral verwarring? Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:C3563.
3.
go back to reference Haverkamp B, Bovenkerk B, Verweij MF. A practice-oriented review of health concepts. J Med Philos. Verschijnt medio 2018. Haverkamp B, Bovenkerk B, Verweij MF. A practice-oriented review of health concepts. J Med Philos. Verschijnt medio 2018.
4.
5.
8.
go back to reference Nordenfelt L. On the nature of health: an action theoretical approach. Dordrecht: Kluwer; 1987.CrossRef Nordenfelt L. On the nature of health: an action theoretical approach. Dordrecht: Kluwer; 1987.CrossRef
9.
go back to reference Nordenfelt L. Standard circumstances and vital goals: comments on Venkatapurams critique. Bioethics. 2013;5:280–4.CrossRef Nordenfelt L. Standard circumstances and vital goals: comments on Venkatapurams critique. Bioethics. 2013;5:280–4.CrossRef
10.
go back to reference Venkatapuram S. Health justice. Cambridge: Polity Press; 2011. Venkatapuram S. Health justice. Cambridge: Polity Press; 2011.
11.
go back to reference Venkatapuram S. Health, vital goals and central human capabilities. Bioethics. 2013;5:271–9.CrossRef Venkatapuram S. Health, vital goals and central human capabilities. Bioethics. 2013;5:271–9.CrossRef
12.
go back to reference Nussbaum M. Women and equality: the capabilities approach. Int Labour Rev. 1999;3:227–45.CrossRef Nussbaum M. Women and equality: the capabilities approach. Int Labour Rev. 1999;3:227–45.CrossRef
13.
go back to reference WHO. Preamble to the constitution of the World Health Organization. Genève: WHO; 1948. WHO. Preamble to the constitution of the World Health Organization. Genève: WHO; 1948.
14.
15.
go back to reference Huber MAS, Vliet M van, Giezenberg M, et al. Towards a conceptual framework relating to ‘Health as the ability to adapt and self-manage’. Driebergen: Louis Bolk Instituut; 2013. Huber MAS, Vliet M van, Giezenberg M, et al. Towards a conceptual framework relating to ‘Health as the ability to adapt and self-manage’. Driebergen: Louis Bolk Instituut; 2013.
16.
go back to reference Huber M, Vliet M van, Giezenberg M, et al. Towards a ‘patient-centred’ operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed method study. BMJ Open. 2016;5:e10091.CrossRef Huber M, Vliet M van, Giezenberg M, et al. Towards a ‘patient-centred’ operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed method study. BMJ Open. 2016;5:e10091.CrossRef
17.
go back to reference Wittgenstein L. Philosophical investigations (vertaling G.E.M. Anscombe). Malden: Blackwell Publishing; 1953. Wittgenstein L. Philosophical investigations (vertaling G.E.M. Anscombe). Malden: Blackwell Publishing; 1953.
18.
go back to reference Williams B. Ethics and the limits of philosophy. Abingdon: Routledge; 1985. Williams B. Ethics and the limits of philosophy. Abingdon: Routledge; 1985.
19.
go back to reference Richardson HS. Capabilities and the definition of health. Bioethics. 2016;1:1–7.CrossRef Richardson HS. Capabilities and the definition of health. Bioethics. 2016;1:1–7.CrossRef
Metagegevens
Titel
‘Gezondheid’: voor iedere context een passend begrip?
Auteurs
Beatrijs Haverkamp
Marcel Verweij
Karien Stronks
Publicatiedatum
04-10-2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 6/2017
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI
https://doi.org/10.1007/s12508-017-0070-5

Andere artikelen Uitgave 6/2017

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 6/2017 Naar de uitgave