Gepubliceerd in:
2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
2. Gezondheid en ziekte in de wereld
Auteurs : J. van der Velden, J.P. Mackenbach
Gepubliceerd in: Volksgezondheid en gezondheidszorg
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Samenvatting
De wereldwijde ongelijkheid in gezondheid heeft te maken met verschillen in welvaart.
Toename van levensverwachting is niet in zijn geheel toe te schrijven aan toename van welvaart. Ook public-health-maatregelen zoals drinkwatervoorziening en vaccinaties spelen een rol (zie paragraaf 2.2.1).
Een derde van de totale sterfte in de wereld komt door infectieziekten, maternale en perinatale aandoeningen en voedseldeficiënties: gezondheidsproblemen van vóór de epidemiologische transitie. Twee derde van de totale sterfte in de wereld komt door chronische niet-overdraagbare aandoeningen: gezondheidsproblemen van ná de epidemiologische transitie (zie paragraaf 2.2.2).
Belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd (zie paragraaf 2.2.2):
-
ischemische hartziekte;
-
cerebrovasculaire aandoeningen;
-
lagereluchtweginfecties;
-
COPD;
-
diarreeziekten;
-
hiv/aids;
-
tuberculose;
-
longkanker;
-
verkeersongevallen;
-
prematuriteit en laag geboortegewicht.
Het verlies van DALY’s is een betere indicator voor volksgezondheid dan sterftecijfer.
DALY: disability-adjusted life years de som van het aantal levensjaren dat (geheel) verloren gaat door voortijdig overlijden en het aantal levensjaren dat (gedeeltelijk) verloren gaat door beperkingen (zie paragraaf 2.2.2).
Belangrijkste doodsoorzaken lage-inkomenslanden (zie paragraaf 2.3.1):
-
lagereluchtweginfecties;
-
ischemische hartziekte;
-
diarreeziekten;
-
hiv/aids;
-
cerebrovasculaire aandoeningen;
-
COPD;
-
tuberculose;
-
neonatale infecties;
-
malaria;
-
prematuriteit en laag geboortegewicht.
Belangrijkste bijdragen aan ziektelast: ondergewicht kinderen, onveilig drinkwater, slechte sanitaire voorzieningen. Maar ook hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker en overgewicht leveren een bijdrage (zie paragraaf 2.3.1).
Grote gezondheidsproblemen lage-inkomenslanden (zie paragraaf 2.3.2):
-
moeder- en kindsterfte;
-
hiv/aids (gevallen in Oost-Europa nemen toe);
-
tuberculose (geneesmiddelresistentie);
-
malaria;
-
opkomst van chronische niet-overdraagbare aandoeningen (vroeger alleen probleem in geïndustrialiseerde wereld).
Uitdagingen lage-inkomenslanden (zie paragraaf 2.3.3):
-
onstuimige demografische ontwikkelingen;
-
falende wereldvoedselketen en waterschaarste;
-
natuurrampen en conflicten;
-
falende gezondheidszorg.
Belangrijkste doodsoorzaken hoge-inkomenslanden (zie paragraaf 2.4.1):
-
ischemische hartziekte;
-
cerebrovasculaire aandoeningen;
-
kanker van de trachea, luchtwegen, long;
-
lagereluchtweginfecties;
-
COPD;
-
Alzheimer en andere dementievormen;
-
kanker van de dikke darm en endeldarm;
-
diabetes mellitus;
-
borstkanker;
-
maagkanker.
Risicofactoren: roken, hoge bloeddruk, overgewicht. Overgewicht is een probleem bij lager opgeleiden (vroeger van hogere klassen) (zie paragraaf 2.4.1).
In hoge-inkomenslanden is de totale levensverwachting en het percentage van het leven dat wordt doorgebracht met een goede gezondheid hoger (zie paragraaf 2.4.1).
Verschillen binnen de Europese Unie: Midden- en Oost-Europa lagere levensverwachting, Scandinavië en sommige mediterrane landen hoge levensverwachting (zie paragraaf 2.4.2).
In Midden- en Oost-Europa vertaalde de toegenomen welvaart na 1970 zich in tabaksgebruik en consumptie van verzadigde vetten. Gezondheidszorg daar erg star georganiseerd dus geen gedragsbeïnvloeding (zie paragraaf 2.4.2).
Ervaren gezondheid in sommige landen (Denemarken bijvoorbeeld) erg hoog. Nederlanders, net als Duitsers, vrij pessimistisch (zie paragraaf 2.4.2).
Millennium Development Goals: doelstellingen voor internationale samenwerking die in 2015 moeten zijn gehaald, zoals eradicatie extreme honger en armoede, reductie kindersterfte, bestrijding hiv/aids en malaria (zie paragraaf 2.5.1).
Ontwikkelingssamenwerking: scepsis of het werkt, ondanks successen (zie paragraaf 2.5.2).