Gewrichtspijn bij ouderen wordt in de praktijk niet altijd goed herkend en behandeld, zeker niet bij ouderen met comorbiditeit. Hierdoor hebben zij onnodig veel pijn in het dagelijks functioneren. Mensen met depressieve klachten, minder zelfcontrole over de pijn en vermijdingsgedrag gaan nóg sneller achteruit, zo blijkt uit resultaten van het NPO-project (Nationaal Programma Ouderenzorg) Gewrichtspijn bij ouderen met comorbiditeit.
Ongeveer de helft van alle ouderen van 65 jaar en ouder heeft dagelijks pijn aan de gewrichten. In de meeste gevallen gaat dit gepaard met andere chronische aandoeningen, zoals suikerziekte of een hartaandoening. “De huisarts en de patiënt geven het behandelen van deze chronische aandoeningen vaak meer prioriteit”, vertelt onderzoeker Lotte Hermsen. “Gewrichtspijn komt dan op de tweede plaats. Ook denken ouderen vaak dat gewrichtspijn hoort bij het ouder worden. Hierdoor worden klachten niet altijd gemeld. En dat terwijl die pijn veel invloed heeft op de mobiliteit, de zelfredzaamheid in en om het huis en het participeren in de sociale omgeving.”
Om gewrichtspijn hoger op de agenda te krijgen, bracht Hermsen eerst de kenmerken in kaart van ouderen met gewrichtspijn en comorbiditeit en vervolgens het lichamelijk en sociaal functioneren van deze groep in de dagelijkse praktijk. Ruim 400 patiënten in 22 huisartsenpraktijken werden geïnterviewd en lichamelijk onderzocht. Gedurende anderhalf jaar vulden zij nog een paar keer een vragenlijst in. Belangrijkste bevinding: vooral de ouderen met depressieve klachten, minder zelfcontrole over de pijn en meer angstvermijdingsgedrag bleken na verloop van tijd achteruit te gaan. Hermsen: “Zij hebben het gevoel dat ze hun pijnklachten niet goed kunnen beïnvloeden en minder sociale steun ontvangen uit de omgeving”.
Op tijd herkennen
Met de nieuwe kennis wil de onderzoeker zorgverleners meer kennis bieden over onder andere de betekenis en impact van gewrichtspijn, het beloop van functioneren over de tijd en een betere herkenning van patiënten die in de toekomst meer kans hebben om sneller achteruit te gaan. Om ze daarbij te helpen identificeerde Hermsen voorspellers voor snelle achteruitgang in functioneren. Een volgende stap gaat zijn het omzetten van deze voorspellers in een praktisch toepasbare set indicatoren om tijdig slechter functioneren bij ouderen te herkennen. Huisartsen kunnen hiermee gewrichtsklachten monitoren en op de patiënt georiënteerde zorg voor gewrichtspijn mogelijk maken. Maar behalve de professionals moeten ook de ouderen beter voorgelicht worden. “Zij moeten leren dat je je niet hoeft neer te leggen bij gewrichtspijn.”
De ervaringen van de heer Van den Bosch:
‘Ik wil niet dat de huisarts mij een aansteller vindt’
Hij had zich er zo op verheugd: na zijn pensioen samen met zijn vrouw en hond per camper rondtrekken door Europa. Hevige gewrichtspijnen gooiden echter roet in het eten. Nu zit Cees van den Bosch (69) vooral thuis. “Ik had het me heel anders voorgesteld, maar het is zoals het is. Erover klagen helpt je niet verder.”
Cees van den Bosch noemt zichzelf een realist pur sang. “Je kunt op mijn leeftijd natuurlijk niet verwachten dat je nog kunt hoepelen als een 20-jarige. Het hoort bij mijn leeftijd dat sommige dingen wat stroever gaan.” Maar jammer vindt hij het wel. “Ik en mijn vrouw hadden veel plannen, maar door mijn gezondheid kunnen we die maar mondjesmaat uitvoeren. Gelukkig hebben we de tuin nog. Ik moet de pleziertjes maar wat dichter bij huis zoeken.”
Geen aansteller
Toen meneer Van den Bosch voor het eerst pijn kreeg in zijn handen, armen en benen, bracht hij een bezoek aan de huisarts. “Mijn vrouw drong daar op aan, van mij hoefde het niet zo. Ik dacht dat mijn klachten niet belangrijk genoeg waren. Ik wil natuurlijk niet dat de arts me een aansteller vindt. Gelukkig nam hij mijn pijn serieus, hoewel het volgens hem ook ‘gewoon’ bij het ouder worden hoort.”
Fysiotherapie
“Het is goed dat er nu meer aandacht voor het probleem komt”, vindt Van den Bosch. Hij bezoekt sinds enkele maanden een fysiotherapeut en ziet daar veel meer ouderen die ook gewrichtspijn hebben. “Het is een groot probleem met veel invloed op de kwaliteit van je leven en dat van je partner. Wij, de ouderen, moeten leren ons er niet bij neer te leggen. En doktoren moeten leren kijken naar ons als mens en niet alleen naar dat ene vraagje waar je mee komt.”
Ga voor meer informatie en voor resultaten van het project naar Gewrichtspijn bij ouderen met comorbiditeit. Vroege signalering van kwetsbaarheid en identificatie van knelpunten in de zorg.
Netwerk: Ouderennet VUmc en partners.
Bron: nationaalprogrammaouderenzorg.nl
Beeld: Thinkstock
Meer artikelen over fysiotherapie: Algemeen of Geriatriefysiotherapie.