Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2023 | OriginalPaper | Hoofdstuk

5. Genitale pijnklachten bij vrouwen

Auteurs : Drs. Marjo Ramakers, Dr. Moniek ter Kuile

Gepubliceerd in: Seksuele problemen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Genitale pijnklachten bij vrouwen kunnen gelokaliseerd zijn in de vulva, vagina, baarmoeder, eierstokken en/of eileiders, en kunnen door een somatische aandoening veroorzaakt worden. Vulvodynie is een veelvoorkomende vorm van vulvaire pijn, al dan niet tijdens seksuele activiteit, waarbij een lichamelijke oorzaak is uitgesloten, dan wel de somatische aandoening niet de enige oorzaak is van de persisterende klachten. Bij vulvodynie ontstaat er een vicieuze cirkel waarin centrale sensitisatie (neuromodulatie) en perifere sensitisatie (neuroproliferatie) de pijnklachten onderhouden, naast afnemende zin en opwinding en toegenomen bekkenbodemspierspanning. In diagnostiek en behandeling is er aandacht voor de somatische, psychologische en relationele aspecten. Lichamelijke oorzaken worden uitgesloten, dan wel bevestigd. De vrouw (en partner) krijgt uitleg over de vicieuze cirkel en specifieke adviezen om deze te doorbreken: een (tijdelijk) pijn- en penetratieverbod, desensitisatie met vette zalf, gerichte exposure en relaxatie van de bekkenbodemspieren, en gesprekken en oefeningen gericht op het optimaliseren van de seksuele gezondheid.
vorige hoofdstuk Orgasmestoornissen bij vrouwen
volgende hoofdstuk Vaginisme
Literatuur
1.
WHO. ICD-11: International classification of diseases 11th revision. 2019.
2.
Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. DSM-5. Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition. Arlington: American Psychiatric Association; 2014.
3.
Bornstein J, et al. Consensus terminology and classification of persistent vulvar pain and vulvodynia. J Sex Med. 2016;13(4):607–12.CrossRef
4.
Reed BD, et al. Prevalence and demographic characteristics of vulvodynia in a population-based sample. Am J Obstetr Gynecol. 2012;206(2):170-e1.CrossRef
5.
Harlow BL, et al. Prevalence of symptoms consistent with a diagnosis of vulvodynia: population-based estimates from 2 geographic regions. Am J Obstetr Gynecol. 2014;210(1):40-e1.CrossRef
6.
De Graaf H, Wijsen C. Seksuele gezondheid in Nederland 2017. Rutgers. 2017:124.
7.
De Graaf H, Van den Borne M, Nikkelen S, Twisk D, Meijer S. Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2017. Rutgers. 2017:251.
8.
Marra E, Tijdink S, De Graaf H. LOPS-registratie 2018. 2020.
9.
De Graaf H, Vroege J. PSTG-registratie 2019. 2020.
10.
Van der Meijden WI, Ter Harmsel WA. Vulvapathologie. Breukelen: Stichting Onderwijs Oncologische Gynaecologie (OOG). 2018.
11.
12.
13.
Farmer MA, et al. Repeated vulvovaginal fungal infections cause persistent pain in a mouse model of vulvodynia. Sci Translation Med. 2011;3:101.CrossRef
14.
Chisari C, et al. A network analysis of selected psychosocial factors in vulvodynia and its subtypes. Pain Med. 2021;22(12):2863–75.CrossRef
15.
Pukall CF, et al. Vulvodynia: definition, prevalence, impact, and pathophysiological factors. J Sex Med. 2016;13(3):291–304.CrossRef
16.
Davis SNP, et al. A prospective 2-year examination of cognitive and behavioral correlates of provoked vestibulodynia outcomes. Clin J Pain. 2015;31(4):333–41.CrossRef
17.
Ekdahl J, et al. Vulvovaginal pain from a fear-avoidance perspective: a prospective study among female university students in Sweden. Int J Sex Health. 2018;30(1):49–59.CrossRef
18.
Flink IK, et al. Coping with pain in intimate situations: applying the avoidance-endurance model to women with vulvovaginal pain. Scand J Pain. 2017;17:302–8.CrossRef
19.
Engman L, et al. Avoiding or enduring painful sex? A prospective study of coping and psychosexual function in vulvovaginal pain. Euro J Pain. 2018;22(8):1388–98.CrossRef
20.
Spano L, Lamont JA. Dyspareunia: a symptom of female sexual dysfunction. The Canadian Nurse. 1975;71(8):4.
21.
Ter Kuile MM, Both S, Van Lankveld J. Cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women. Psychiatr Clin North Am. 2010;33(3):595–610.CrossRef
22.
Brauer M, Laan E, Ter Kuile MM. Sexual arousal in women with superficial dyspareunia. Arch Sex Behav. 2006;35(2):191–200.CrossRef
23.
Brauer M, Ter Kuile MM, Laan E. Effects of appraisal of sexual stimuli on sexual arousal in women with and without superficial dyspareunia. Arch Sex Behav. 2009;38(4):476–85.CrossRef
24.
Cherner RA, Reissing ED. A psychophysiological investigation of sexual arousal in women with lifelong vaginismus. J Sex Med. 2013;10(5):1291–303.CrossRef
25.
Van der Velde J, Laan E, Everaerd W. Vaginismus, a component of a general defensive reaction. An investigation of pelvic floor muscle activity during exposure to emotion-inducing film excerpts in women with and without vaginismus. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunc. 2001;12(5):328–31.
26.
Brauer M, et al. Predictors of task-persistent and fear-avoiding behaviors in women with sexual pain disorders. J Sex Med. 2014;11(12):3051–63.CrossRef
27.
Dewitte M, Van Lankveld J, Crombez G. Understanding sexual pain: a cognitive-motivational account. Pain. 2011;152(2):251–3.CrossRef
28.
Basson R, et al. Definitions of women’s sexual dysfunction reconsidered: advocating expansion and revision. J Psychosomat Obstetr Gynecol. 2003;24(4):221–9.CrossRef
29.
Rosen NO, et al. Interpersonal goals and well-being in couples coping with genito-pelvic pain. Arch Sex Behav. 2017;46(7):2007–19.CrossRef
30.
NVOG. Modulaire richtlijnontwikkeling Vulvodynie. 2018.
31.
Rosen NO, et al. Treatment of vulvodynia: pharmacological and non-pharmacological approaches. Drugs. 2019;79(5):483–93.CrossRef
32.
Morin M, et al. Multimodal physical therapy versus topical lidocaine for provoked vestibulodynia: a multicenter, randomized trial. Am J Obstetr Gynecol. 2021;224(2):189-e1.CrossRef
33.
Ghaderi F, et al. Pelvic floor rehabilitation in the treatment of women with dyspareunia: a randomized controlled clinical trial. Int Urogynecol J. 2019;30(11):1849–55.CrossRefPubMedCentral
34.
Bergeron S, et al. A randomized comparison of group cognitive-behavioral therapy, surface electromyographic biofeedback, and vestibulectomy in the treatment of dyspareunia resulting from vulvar vestibulitis. Pain. 2001;91(3):297–306.CrossRef
35.
Danielsson I, et al. EMG biofeedback versus topical lidocaine gel: a randomized study for the treatment of women with vulvar vestibulitis. Acta Obstetr Gynecolog Scand. 2006;85(11):1360–7.CrossRef
36.
Bergeron S, et al. A randomized clinical trial comparing group cognitive-behavioral therapy and a topical steroid for women with dyspareunia. J Consult Clin Psychol. 2016;84(3):259–68.CrossRef
37.
Bergeron S, et al. Cognitive-behavioral couple therapy versus lidocaine for provoked vestibulodynia: a randomized clinical trial. J Consult Clin Psychol. 2021;89(4):316–26.CrossRef
38.
Zarski AC, Berking M, Ebert DD. Efficacy of internet-based treatment for genito-pelvic pain/penetration disorder: results of a randomized controlled trial. J Consult Clin Psychol. 2021;89(11):909–24.CrossRef
39.
Masheb RM, et al. A randomized clinical trial for women with vulvodynia: Cognitive-behavioral therapy vs. supportive psychotherapy. Pain. 2009;141(1–2):31–40.
40.
Brotto LA, et al. A comparison of mindfulness-based cognitive therapy vs cognitive behavioral therapy for the treatment of provoked vestibulodynia in a hospital clinic setting. J Sex Med. 2019;16(6):909–23.CrossRef
41.
Engstrom AH, et al. Internet-based treatment for vulvodynia (EMBLA) – a randomized controlled study. J Sex Med. 2022;19(2):319–30.CrossRef
Metagegevens
Titel
Genitale pijnklachten bij vrouwen
Auteurs
Drs. Marjo Ramakers
Dr. Moniek ter Kuile
Copyright
2023
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Seksuele problemen

Print ISBN: 978-90-368-2893-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2894-9

Copyright: 2023

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2894-9_5