Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

15. Geïntegreerd lichaamswerk vanuit ontwikkelingsdynamisch perspectief

Auteur : Dr. J. Calsius

Gepubliceerd in: Het lichaam en psychisch functioneren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

In lichaamsgerichte psychotherapie (LPT) staat het lichaam niet enkel van nature centraal, er wordt ook expliciet vanuit het lichaam gedacht en gewerkt. We duiden dit hier aan met de term ‘het gelaagde lichaam’ en zoomen in op zowel theoretische achtergronden als praktische implicaties van wat ‘ontwikkelingsdynamisch denken’ en ‘geïntegreerd lichaamswerk’ genoemd wordt. Eerst staan we kort stil bij kenmerkende therapeutische processen van LPT. Vervolgens belichten we de relatie tussen lichaamsbeleving, een van de kernbegrippen in LPT, en interoceptie. Het centrale thema van het gelaagde lichaam onderzoeken we vanuit een drietal invalshoeken: de neurowetenschappelijke visie van Antonio Damasio, de fenomenologische analyse van Giuseppe Riva en het integratieve model van Ken Wilber. Dit leidt tot een ontwikkelingsdynamische kapstok om de hulpvraag en het verhaal van de patiënt anders te benaderen, namelijk door lichaam en lijf te bekijken, beluisteren en voelen, en dit als een volwaardige sub-symbolische taal én als weefsel-in-proces.
vorige hoofdstuk Werken met het lichaam in psychotherapie
volgende hoofdstuk Opvattingen over het lichaam in verschillende religieuze tradities
Literatuur
Ackerley, R., Backlund Wasling, H., Liljencrantz, J., Olausson, H., Johnson, R. D., & Wessberg, J. (2014). Human C-tactile afferents are tuned to the temperature of a skin-stroking caress. The Journal of Neuroscience, 34(8), 2879–2883.
Andrews-Hanna, J. R. (2012). The brain’s default network and its adaptive role in internal mentation. Neuroscientist, 18(3), 251–270.
Bar-Levav, R. (1998). A rationale for physical touching in psychotherapy. In E. Smith, P. Clance & S. Imes (Eds.), Touch in psychotherapy. London: Guilford.
Barrett, L. F. (2017). The theory of constructed emotion: An active inference account of interoception and categorization. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 12, 1–23.
Barrett, L. F., & Simmons, W. K. (2015). Interoceptive predictions in the brain. Nature Reviews Neuroscience, 16, 419–429.CrossRef
Björnsdotter, M., Morrison, I., & Olausson, H. (2010). Feeling good: On the role of C fiber mediated touch in interoception. Experimental Brain Research, 207, 149–155.CrossRef
Bloom, K. (2006). The embodied self: Movement and psychoanalysis. New York/London: Karnac.
Bullington, J. (2009). Embodiment and chronic pain: Implications for rehabilitation practice. Health Care Analysis, 17, 100–109.CrossRef
Calsius, J. (2017). Werken met een lichaam dat moeilijk doet: Een andere kijk op het psychosomatische lichaam in therapie. Leuven: Acco.
Calsius, J. (2018). Lichaamsgerichte psychotherapie: Een onbekend antwoord op de psychosomatische kloof? Psyche, 30, 12–14.
Calsius, J. (2021). In de wachtkamer van het lichaam. Een ontwikkelingsdynamische benadering van het gelaagde lichaam in geïntegreerd lichaamswerk en lichaamsgerichte psychotherapie. Antwerpen: Gompel & Svanica.
Calsius, J., De Bie, J., Hertogen, R., & Meesen, R. (2016). Touching the lived body in patients with medically unexplained symptoms: How an integration of hands-on bodywork and body awareness in psychotherapy may help people with alexithymia. Frontiers in Psychology, 7, 253.CrossRef
Ceunen, E., Vlaeyen, J. W. S., & Van Diest, I. (2016). On the origine of interoception. Frontiers in Psychology, 7, 743.CrossRef
Cipolletta, S., Consolaro, F., & Horvath, P. (2014). When health is an attitudinal matter. A qualitative research. Journal of Humanistic Psychology, 54, 391–413.CrossRef
Cooper, M. (2008). Existential therapies. Los Angeles/London: Sage.
Cornell, W. F. (2015). Somatic experience in psychoanalysis and psychotherapy: In the expressive language of the living. London/New York: Routledge.
Craig, A. D. (2011). Significance of the insula for the evolution of human awareness of feelings from the body. Annals of the New York Academy of Sciences, 1225, 72–82.CrossRef
Craig, A. D. (2005). Forebrain emotional asymmetry: A neuroanatomical basis? Trends in Cognitive Sciences, 9(12), 566–571.
Craig, A. D. (2003). Interoception: The sense of the physiological condition of the body. Current Opinion in Neurobiology, 13, 500–505.CrossRef
Critchley, H. D., Wiens, S., Rotshtein, P., Öhman, A., & Dolan, R. J. (2004). Neural systems supporting interoceptive awareness. Nature Neuroscience, 7, 189–195.
Damasio, A. (2004). Het gelijk van Spinoza. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
Damasio, A. (2019). Het zelf wordt zich bewust. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
De Haan, S. (2012). Fenomenologie van de lichaamservaring. In D. Denys & G. Meynen (Eds.), Handboek psychiatrie en filosofie. Utrecht: de Tijdstroom.
De Vignemont, Fr. (2018). Mind the body: An exploration of bodily self-awareness. Oxford: Oxford Universty Press.
Depestele, Fr. (2020). Een procestheorie van somatisch ziek-zijn: Geneeskunde en psychotherapie. Uitgave in eigen beheer.
Farb, N., Daubenmier, J., Price, C. J., Gard, T., Kerr, C., Dunn, B. D., et al. (2015). Interoception, contemplative practice, and health. Frontiers in Psychology, Hypothesis and Theory, 6, 1–26.
Fogel, A. (2009). The psychophysiology of self-awareness. New York: W.W. Norton.
Fogel, A. (2011). Embodied awareness: Neither implicit nor explicit, and not necessarily nonverbal. Child Development Perspectives, 5(3), 183–186.CrossRef
Frank, R., & La Barre, Fr. (2011). The first year and the rest of your life: Movement, development and psychotherapeutic change. New York/London: Routledge.
Fuchs, T., & Schlimme, J. E. (2009). Embodiment and psychopathology: A phenomenological perspective. Current Opinion in Psychiatry, 22, 570–575.CrossRef
Garrison, K., Santoyo, J., Davis, J., Thornhill, T., Kerr, C., & Brewer, J. (2013). Effortless awareness: Using realtime neurofeedback to investigate correlates of posterior cingulate cortex activity in meditators’ self-report. Frontiers in Human Neuroscience, 7, 40. https://​doi.​org/​10.​3389/​fnhum.​2013.​00440.
Geuter, U. (2015). The history and scope of body psychotherapy. In G. Marlock & H. Weiss (Eds.), The handbook of body psychotherapy and somatic psychology (pp. 22–39). Berkeley: North Atlantic.
Geuter, U. (2015). Körperpsychotherapie: Grundriss einer Theorie für die klinische Praxis. Berlin: Springer.
Hartmann, H. (1958). Ego-psychology and the problem of adaptation. New York: International Universities Press.CrossRef
Heller, M. (2012). Body psychotherapy: History, concepts and methods. New York, NY: W.W. Norton.
Koch, S. C., Caldwell, C., & Fuchs, T. (2013). On body memory and embodied therapies. Body, Movement and Dance in Psychotherapy, 8(2), 82–94.
Lecours, S., & Bouchard, M. (1997). Dimensions of mentalization: Outlining levels of psychic transformation. International Journal of Psychoanalysis, 78(5), 855–875.
Levine, P. (2014). De tijger ontwaakt: Traumabehandeling met lichaamsgerichte therapie. Haarlem: Altamira.
Marlock, G., & Weiss, H. (2015). The field of body psychotherapy. In G. Marlock & H. Weiss (Eds.), The handbook of body psychotherapy and somatic psychology (pp. 1–19). Berkeley, Ca: North Atlantic.
Mehling, W. E., Wrubel, J., Daubenmier, J. J., Price, C. J., Kerr, C. E., & Silow, T. (2011). Body awareness: A phenomenological inquiry into the common ground of mind-body therapies. Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine, 6, 6.CrossRef
Murphy, J., Brewer, R., Catmur, C., & Bird, G. (2017). Interoception and psychopathology: A developmental neuroscience perspective. Developmental Cognitive Neuroscience, 23, 45–56.
Nicolai, N. (2020). In levende lijve: Het lichaam in de psychotherapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Ogden, P., Minton, K., & Pain, C. (2006). Trauma and the body: A sensorimotor approach to psychotherapy. New York, NY: W.W. Norton.
Olausson, H., Wessberg, J., Morrison, I., et al. (2010). The neurophysiology of unmyelinated tactile afferents. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 34, 185–191.CrossRef
Oosterwijck, S., & Barrett, L. F. (2014). Embodiment in the construction of emotion experience and emotion understanding. In L. Shapiro (Ed.), The Routledge handbook of embodied cognition (pp. 250–260). New York: Routledge.
Paul, A. M. (2011). Origins: How the nine months before birth shape the rest of our lives. New York: Free Press.
Raknes, O. (2004). Wilhelm Reich and orgonomy. Princeton: American College of Orgonomy Press.
Rebello, K., Moura, L. M., Pinaya, W. H. L., Rohde, L. A., & Sato, J. R. (2018). Default mode network maturation and environmental adversities during childhood. Chronic Stress, 2, 1–10.CrossRef
Reich, W. (1972). Character analysis. New York: Touchstone.
Riva, G. (2018). The neuroscience of body memory: From the self through the space to the others. Cortex, 104, 241–260.CrossRef
Röhricht, Fr. (2009). Body oriented psychotherapy. The state of the art in empirical research and evidence-based practice: A clinical perspective. Body, Movement and Dance in Psychotherapy 4(2), 135–156.
Scalabrini, A., Mucci, C., Angeletti, L., & Northoff, G. (2020). The self and its world: A neuro-ecological and temporo-spatial account of existential fear. Clinical Neuropsychiatry, 17(2), 46–58.
Schleip, R., Calsius, J., & Jäger, H. (2021) (In press) Interoception: A new correlate for intricate connections between fascial receptors, emotion and self-recognition. In R. Schleip, T. Findley & P. Huijing (Eds.), Fascia: The tensional network of the human body. New York: Elsevier.
Schore, A. (2003). Affect regulation and the repair of the self. New York: Norton.
Siegel, D. (2009). Mindful awareness, mindsight and neural integration. The Humanistic Psychologist, 37(2), 137–158.
Spaans, J. A., Veselka, L., Luyten, P., & Bühring, M. E. F. (2009). Lichamelijke aspecten van mentalisatie: Therapeutische focus bij ernstige onverklaarde lichamelijke klachten. Tijdschrift voor Psychiatrie, 51, 239–248.
Stanghellini, G. (2009). Embodiment and schizophrenia. World Psychiatry, 8, 56–59.
Stern, D. (1985). The interpersonal world of the infant: A view from psychoanalysis and development psychology. London: Karnac Books.
Totton, N. (1998). The water in the glass: Body and mind in psychoanalysis. London: Rebus.
Totton, N. (2005). New dimensions in body psychotherapy. Berkshire: Open University Press.
Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score: Mind, brain and body in the transformation of trauma. London: Penguin.
Vliegen, N. (2006). Kleine baby’s, prille ouders: Samen in ontwikkeling. Leuven: Acco.
Wilber, K. (1984a). The developmental spectrum and psychopathology: Part 1, stages and types of pathology. Journal of Transpersonal Psychology, 16(1), 75–118.
Wilber, K. (1984b). The developmental spectrum and psychopathology: Part 2, treatment modalities. Journal of Transpersonal Psychology, 16(2), 137–166.
Wilber, K. (1992). Het Atman Project: Een transpersoonlijke visie op menselijke ontwikkeling. Utrecht: Servire.
Wilber, K. (2000). Sex, ecology, spirituality: The spirit of evolution. Boston: Shambhala.
Wilber, K. (2001). Integrale psychologie. Deventer: Ankh-Hermes.
Zeiler, K. (2010). A phenomenological analysis of bodily self-awareness in the experience of pain and pleasure: On dys-appearance and eu-appearance. Medicine, Health Care and Philosophy, 13, 333–342.CrossRef
Metagegevens
Titel
Geïntegreerd lichaamswerk vanuit ontwikkelingsdynamisch perspectief
Auteur
Dr. J. Calsius
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Het lichaam en psychisch functioneren

Print ISBN: 978-90-368-2682-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2683-9

Copyright: 2022

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2683-9_15