Skip to main content
Top

17-08-2017 | Fysiotherapie | Nieuws

Toepassing van echografie in de fysiotherapie

Tekst: Adri van Beelen

Echografie (MSU: Musculo Skeletal Ultrasound) wordt steeds meer en steeds vaker door verschillende zorgprofessionals toegepast, zoals door fysiotherapeuten. ‘Echografie geeft je een ruimere blik op wat de patiënt mankeert’, zegt fysiotherapeut Paul van der Tas, docent echografie. ‘En het is ook heel goed bruikbaar als een feedbacksysteem’, vult Jacomine Blokvoort, fysiotherapeut en manueel therapeut, aan. Over een onmisbaar hulpmiddel in de fysiotherapeutische diagnostisering.


Echografie in de fysiotherapie, hoe lang bestaat dat al?

Paul van der Tas: ‘Ik denk toch zeker al een jaar of twintig. Eerst alleen in het ziekenhuis door radiologen en nu ook door orthopedisch chirurgen en reumatologen. Maar ook fysiotherapeuten gebruiken nu deze beeldvormingstechniek in de eerstelijns gezondheidszorg.’

Het gebruik is niet onomstreden

Van der Tas: ‘Inderdaad, we zouden ons begeven ons op het gebied van de radioloog. Maar je moet je realiseren dat wij er geen medische diagnose mee stellen. Wij gebruiken het alleen in het onderzoek om een beter beeld te krijgen van wat er aan de hand kan zijn. Je kan weefsel letterlijk in beeld brengen en zo kun je beter een uitspraak doen over de kwaliteit van weefsel, over de vraag of er iets in het weefsel aanwezig is, en of er een scheur of kalk in zit. Dat is met alleen klinisch onderzoek een stuk moeilijker of soms zelfs onmogelijk.’

Is klinisch onderzoek niet voldoende?

Van der Tas: ‘Vroeger hadden we niet anders. En je moet het nog steeds gebruiken om tot een werkdiagnose te komen. Maar deze diagnose en het behandelplan kunnen door een echo worden veranderd , aangepast. En je wordt minder snel op het verkeerde been gezet. Je kunt ook eerder verwijzen als het nodig is.’

Hebben jullie een concreet voorbeeld?

Jacomine Blokvoort: ‘Neem iemand met schouderklachten. Dat is vaak een moeilijk probleem. Er zijn legio mogelijke oorzaken en soms is het lang zoeken. Stel, je ziet op de echo een calcificatie in een pees. We weten uit wetenschappelijke literatuur en onderzoek dat calcificatie niet altijd hoeft te leiden tot klachten van de schouder. Dan kunnen we de patiënt beter informeren door te zeggen: de kans is klein dat de klachten daardoor komen. Ik heb ook een concreet voorbeeld van een man die bij de huisarts was geweest met schouderpijn. Hij kon wel alles doen, maar hij had altijd pijn. Dan is het zoeken naar de oorzaak. De echo liet echter zien dat twee van de vijf pezen in de schouder gewoon waren afgescheurd. Daar kun je als fysiotherapeut niets mee, dat moet worden geopereerd. Deze man hebben we dus meteen doorgestuurd naar de huisarts die hem weer doorstuurde naar het ziekenhuis voor een operatie.’

Over schouderpijn gesproken, kun je een capsulitis van het glenohumerale gewricht aantonen met een echo?

Blokvoort: ‘In principe wel. Wat je precies ziet hangt af van de fase waarin de aandoening zich bevindt. In de acute fase is er meer doorbloeding van weefsel dat ligt voor de bicepspees en heeft iemand een hoge pijnsensatie. In de chronische fase zie je verdikking van het gewrichtskapsel. Dat is allemaal met echografie te zien.’

Maakt echografie het handwerk en het gezond verstand minder belangrijk?

Blokvoort: ‘Nee, die blijven heel belangrijk. Als iemand zegt: toen ik sprong, klapte mijn voet zo en zo naar binnen, dan weet een fysiotherapeut wel welke weefselstructuren er beschadigd kunnen zijn. Dat is zijn gezond verstand, zijn kennis. Daar kun je nooit zonder. In die zin is echografie slechts een hulpmiddel.’

Hoe gebruik je echografie als feedback?

Van der Tas: ‘Bijvoorbeeld bij lage-rugproblemen door instabiliteit. Via echografie kan je de patiënt laten zien welke spieren bij beweging of training aanspannen. Dus dan wordt echografie als een soort feedbacksysteem gebruikt.’

Zijn er contra-indicaties voor het gebruik van echografie?

Blokvoort: “Nee, je kunt het altijd toepassen. Ook als bevestiging van je bevindingen. Er zijn bijvoorbeeld 109 schoudertesten. Maar als ik op de echo al zie dat er problemen in een bepaalde pees zijn, dan hoef ik bij wijze van spreken nog slechts vijf testen te doen om mijn bevindingen te bevestigen.’

Is er onderzoek gedaan naar de effectiviteit van echografie?

Van der Tas: ‘Ja, en daaruit blijkt dat wanneer een therapeut echografie verricht en tegelijkertijd klinisch onderzoek doet, de uitkomst beter is. In het ziekenhuis doet een laborant de echo, en wordt de uitkomst door de radioloog beoordeeld en wordt er aansluitend geen klinisch onderzoek gedaan. Of wel gedaan, maar dan weer door iemand anders. Zo krijg je een versnipperd beeld. Wij doen alles in één. Dat blijkt beter.’

Moet elke fysiotherapiepraktijk aan echografie gaan doen?

Van der Tas: ‘Nee, het is niet nodig dat iedereen het gaat doen. Want als je het doet, moet je het wel goed doen. Dus met goede apparatuur en met de juist kennis van zaken. Dus geen goedkoop apparaat aanschaffen omdat de buurman het ook heeft. Het is even een investering ook in opleiding want het heeft een lange leercurve.’ Blokvoort: ‘Wij stimuleren collega’s om zoveel mogelijk samen te werken. Dat de ene fysiotherapeut zijn patiënt doorstuurt naar een collega om een echo te laten maken en met de bevindingen daarvan weer zelf verder behandelt.’

Hoe kunnen fysiotherapeuten het leren?

Van der Tas: ‘Er is een 9-daagse basisopleiding. Dat is een post-hbo-opleiding. Daarna willen we het modulair uitbouwen, dus met modules voor de schouder, de knie, de heup, et cetera.

Waar richt de e-learning ‘Echografie in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk’ zich op?

Van der Tas: ‘De geaccrediteerde e-learning laat in de eerste plaats de mogelijkheden en onmogelijkheden van het gebruik van echografie in de fysiotherapiepraktijk zien. Maar we willen met deze e-learning ook de volgende vragen beantwoorden: Waren de eersten die echografie gingen toepassen in de fysiotherapie voorlopers van een nieuw instrument voor onderzoek? Is het behulpzaam bij diagnose stellen, zeker in geval van DTF (Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie)? En is de tweede generatie gebruikers van echografie vooral bezig met hun positie in de markt te verdedigen, zodat patiënten voorkeur krijgen voor een praktijk die gebruikmaakt van echografie?’

De leerdoelen in de e-learning zijn:

  • De fysica van musculoskeletale echografie (MSU: Musculo Skeletal Ultrasound)
  • De echogeniciteit van gezond en van aangedaan weefsel
  • Het belang van echografie binnen het handelen van de fysiotherapeut
  • Het klinisch redeneerproces met MSU in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk
  • De indicaties en contra-indicaties voor MSU
  • De voor- en nadelen van MSU in relatie tot andere technieken van beeldvorming
  • Beredeneren wanneer MSU in de praktijk gewenst zou zijn

Paul van der Tas is sportfysiotherapeut, MusculoSkeletaal Echografist, docent echografie bij Fysus, Dynamic-bv en Saxion Hogeschool Enschede en werkzaam bij Fysio-Fit Borne

Jacomine Blokvoort is Master Manuele Therapie en Master SportFysiotherapie en MusculoSkeletaal Echografist, praktijkeigenaar van Fysio-Fit Borne en docent echografie bij Fysus en Dynamic

Tip

Aanbevolen
Picture Echografie

10-07-2017 | Fysiotherapie | E-learning

Echografie in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk

Deze e-learning laat u de mogelijkheden en onmogelijkheden van het gebruik van echografie in de fysiotherapiepraktijk zien.


Onze productaanbevelingen

BSL Fysiotherapeut Totaal

Zoekt u casuïstiek over nekklachten of wilt u meer weten over lage rugpijn? Met dit online abonnement kunt u uw vakkennis optimaal bijhouden en uitbreiden. U krijgt toegang tot een groot aantal fysiotherapieboeken en geaccrediteerde online nascholing, zoals e-learnings en web-tv's.