Voor ouderen is het vaak moeilijk om goed te herstellen van een totale heup- of knie-artroplastiek. Promovendus Geert van der Sluis, fysiotherapeut in Ziekenhuis Nij Smellinge, onderzoekt een aanpak om tot een beter resultaat te komen.
Fotolia
Een goed zorgpad kan helpen om bij oudere patiënten de negatieve gevolgen van een totale heup- of knie-artroplastiek te verminderen, stelt Geert van der Sluis. ‘Deze patiënten hebben vaak door een of meer ziektebeelden al een minder goede gezondheid op het moment dat ze de ingreep moeten ondergaan’, zegt hij, ‘Je moet hier in de behandelaanpak die je kiest rekening mee houden en hiervoor heb ik in het kader van mijn promotieonderzoek een zorgpad ontwikkeld.’
De eerste stap hierin is een risicoscreening, ontwikkeld op basis van een database waarin patiënten zes jaar zijn gevolgd op fysieke parameters voor en net na de operatie. Van der Sluis: ‘Hierbij is gekeken naar de vraag welk preoperatief profiel bepaalt of het herstel na de ingreep moeizamer zal verlopen. De fysieke toestand, gemeten met de Timed up and Go-test, de leeftijd (> 70) en de uitslag van de ISAR-score over fragiliteit zijn binnen de Nij Smellinghe populatie het belangrijkst. Op basis van de uitkomst van deze screening kun je de mensen die ervoor in aanmerking komen voorafgaand aan de operatie een trainingsprogramma van 6 weken geven, gericht op de activiteiten die na de ingreep van belang zijn. Zelfstandig uit de stoel kunnen komen bijvoorbeeld, een kleine afstand kunnen lopen. De typische dingen waarvan we uit de praktijk weten dat die voor ouderen na een ingreep moeilijk zijn om weer op te pakken in de thuissituatie. We proberen met een specifiek trainingsprogramma relevante activiteiten voor de patiënt zo in te slijpen, dat hij ook na een zware periode deze activiteiten weer makkelijk op kan pakken. Hiermee proberen we te borgen dat de patiënt ook meteen na de operatie weer actief is, waardoor hij zo weinig mogelijk conditie inlevert.’
‘Je ziet dat patiënten bij opname hun pyjama aantrekken en in bed gaan liggen’
Voorafgaand aan de operatie krijgt de patiënt glucose toegediend om tijdens de operatie “brandstof” te hebben. Voor pijnbestrijding worden geen opiaten meer toegediend en er wordt gewerkt met kortwerkende anesthetica. De vervolgstap is de patiënt niet in bed houden in het ziekenhuis maar voor en na de ingreep zoveel mogelijk actief te laten zijn. ‘Je ziet dat patiënten bij opname hun pyjama aantrekken en in bed gaan liggen’, zegt Van der Sluis. ‘Ze moeten juist in beweging blijven en ze moeten ook na de ingreep weer zo snel mogelijk in beweging komen. Dus vier uur postoperatief het bed uit en weer zelf – eventueel in het begin met ondersteuning – dingen doen zoals een kop koffie inschenken en daarmee gaan zitten. Op de afdeling is continu een fysiotherapeut aanwezig, om de patiënt de ondersteuning te bieden die nodig is en de vaardigheden aan te leren om dingen weer zelf te doen.’
De patiënt gaat één of twee dagen na de operatie weer naar huis. ‘We proberen al vanuit het ziekenhuis te ondervangen dat de patiënt zich daar toch weer hulpeloos voelt’, zegt Van der Sluis. ‘Hiertoe werken we samen met een netwerk van eerstelijns fysiotherapeuten, die binnen 24 uur na thuiskomst van de patiënt aanwezig zijn. In verdere samenwerking met de huisarts en de thuiszorg investeren we nu nog. Het ziekenhuis neemt een dag na ontslag en zeven dagen later contact op. Zijn er problemen, dan komt de patiënt weer naar het ziekenhuis, om die te bespreken met de verpleegkundig specialist. Zo nodig roept die dan ook de ziekenhuisfysiotherapeut erbij.’
Tip
Lees meer over de heup en de knie in de boeken:
Onderzoek en behandeling van de heup
Onderzoek en behandeling van de knie