Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Inleiding hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7. Evidence voor behandeling van persoonlijkheids- stoornissen in vaktherapie

Auteur : Suzanne Haeyen

Gepubliceerd in: Schemagerichte werkvormen voor vaktherapie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het wetenschappelijk bewijs voor vaktherapie voor persoonlijkheidsstoornissen op dit moment. Dit betreft een intensieve literatuurstudie die is uitgevoerd in het kader van de herziene Multidisciplinaire Richtlijn (MDR) Persoonlijkheids­stoor­nissen (2022). Het doel van deze richtlijnherziening was om de richtlijn uit 2008 te actualiseren en uit te breiden met een aantal specifieke aandachtsgebieden, waaronder jeugdigen en ouderen, de antisociale persoonlijkheidsstoornis, herstel en patiëntperspectief. Naast aandacht voor symptomatisch herstel komt er in de ggz meer en meer aandacht voor functioneel herstel, maatschappelijk herstel en persoonlijk herstel.
De MDR Persoonlijkheidsstoornissen is volgens de methodiek van evidence-based richtlijnontwikkeling (EBRO) (Burgers & Van Everdingen, 2004; Van Everdingen et al., 2004) ontwikkeld door de werkgroep MDR Persoonlijkheidsstoornissen, in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, methodologisch en organi­satorisch ondersteund door het Trimbos-instituut.
Dit voorliggend hoofdstuk beschrijft conclusies en aanbevelingen voor het gebruik van vaktherapie. Een aantal mensen heeft gedurende dit werkproces feedback gegeven. Dank hiervoor aan Ellen Willemsen, Theo Ingenhoven, Piet Post, Rosi Reubsaet en Paul Ulrich.
In dit hoofdstuk ligt de focus niet specifiek op Schematherapie in combinatie met vaktherapie, maar op vaktherapie in brede zin. De combinatie met Schematherapie komt wel aan bod.
vorige hoofdstuk Psychomotorische therapie werkvormen
Literatuur
Akwa GGz. (2017). Zorgstandaard persoonlijkheidsstoornissen: Kwaliteitsontwikkeling GGz. Auteur.
Balshem, H., Helfand, M., Schunemann, H.J., Oxman, A.D., Kunz, R., Brozek, J., et al. (2011). GRADE guidelines: 3. Rating the quality of evidence. Journal of clinical epidemiology, 64(4):401-406.
Bateman, A., & Fonagy, P. (1999). Effectiveness of partial hospitalization in the treatment of borderline personality disorder: A randomized controlled trial. American Journal of Psychotherapy, 156:1563-1569.
Bernstein, D.A., & Borkovec, T.D. (1977). Leren ontspannen. Handleiding voor de therapeutische beroepen. Dekker & Van der Vegt.
Boerhout, C., & Weele, K. van der (2007). Psychomotorische therapie en agressieregulatie: Een pilotonderzoek. Tijdschrift Voor Vaktherapie, 2:11-18.
Bolhuis, H., & Reynders, K. (1983). Sensorelaxatie. Een methode tot ontspanning. Groningen: uitgave in eigen beheer.
Brooks, Ch.W. (1974). Sensory Awareness. Viking Press.
Cohen, B.M., Hammer, J., & Singer, S. (1998). The diagnostic drawing series: A systematic approach to art therapy evaluation and research. The Arts in Psychotherapy, 15:11-21.
Coid, J., Yang, M., Tyrer, P., Roberts, A., & Ullrich, S. (2006). Prevalence and correlates of personality disorder in Great Britain. British Journal of Psychiatry, 188:423-431.
Dent-Brown, K. (1999). The six-part story method (6SPM) as an aid in the assessment of personality disorder. Dramatherapy, 21:10-14.
Dent-Brown, K., & Wang, M. (2004). Pessimism and failure in 6 part stories: Indicators of borderline personality disorder. The Arts in Psychotherapy, 31:321-333.
Dijk, S.D.M. van, Bouman, R., Lam, J.C.A.E., Den Held, R., Alphen, S.P.J. van, & Oude Voshaar, R.C. (2018). Outcome of day treatment for older adults with affective disorders: An observational pre-post design of two transdiagnostic approaches. International Journal of Geriatric Psychiatry, 33:3;510-516.
Dijk, S. van, Veenstra, M., Bouman, R., Peekel, J., Veenstra, D., Dalen, P. van, . . . Oude Voshaar, R. (2019). Group schema-focused therapy enriched with psychomotor therapy versus treatment as usual for older adults with cluster B and/or C personality disorders: A randomized trial. BMC Psychiatry, 19(1):26. https://​doi.​org/​10.​1186/​s12888-018-2004-4
DJI (2012). Forensische Zorg in getal 2007-2011. Den Haag: DJI.
DJI (2018). DJI in getal 2013-2017. Den Haag: DJI.
Drewes, A., Nijkamp, M.N., Roemen-van Haaren, M.W. (2019). Psychomotor interventions for personality disorders. In: J. de Lange, O. Glas, J. van Busschbach, C. Emck, & T. Scheeuwe (Eds.), Psychomotor interventions for mental health - Adults: A movement- and body-oriented approach (pp. 221-242). Boom.
Evidence-based Medicine Working Group (1992). Evidence-based medicine. A new approach to teaching the practice of medicine. JAMA, 68:2420-2425.
Fonagy P., Gergely, G., Jurist, E., & Target, M. (2002). Affect regulation, mentalization, and the development of the self. NY: Other Press.
Fowler, J.P., & Ardon, A.M. (2002). Diagnostic Drawing Series and dissociative disorders: A Dutch Study. The Arts in Psychotherapy, 29:221-230.
Friborg, O., Martinsen, E.W., Martinussen, M., Kaiser, S., Overgård, K.T., & Rosenvinge, J.H. (2014). Comorbidity of personality disorders in mood disorders: a meta-analytic review of 122 studies from 1988 to 2010. Journal of Affective Disorders, 152-154:1-11. https://​doi.​org/​10.​1016/​j.​jad.​2013.​08.​023
Gebhardt, S., Kunkel, M., & Georgi, R.V. (2014). Emotion Modulation in Psychiatric Patients Through Music. Music Perception: An Interdisciplinary Journal, 31(5):485-493.
Gold, C., Assmus, J., Hjørnevik, K., Qvale, L. G., Brown, F. K., Hansen, A. L., Waage, L., & Stige, B. (2014). Music therapy for prisoners: Pilot randomised controlled trial and implications for evaluating psychosocial interventions. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 58(12):1520-1539. https://​doi.​org/​10.​1177/​0306624X13498693​
Gold, C., Mössler, K., Grocke, D., Heldal, T., Tjemsland, L., Aarre, T., & Rolvsjord, R. (2013). Individual music therapy for mental health care clients with low therapy motivation: Multicentre randomised controlled trial. Psychotherapy and Psychosomatics, 82(5):319-331.
Gold, C., Solli, H., Kruger, V., & Lie, S. (2009). Dose-response relationship in music therapy for people with serious mental disorders: Systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 29(3):193-207.
Green, B.L., Wehling, C., & Talsky, G.J. (1987). Group art therapy as an adjunct to treatment for chronic outpatients. Hospital & Community Psychiatry, 38(9):988-991.
Guyatt, G.H., Oxman, A.D., Kunz, R., Vist, G.E., Falck-Ytter, Y., & Schunemann, H.J. (2008a). What is “quality of evidence” and why is it important to clinicians? BMJ (clinical Research Ed), 336(7651):995-998.
Guyatt, G.H., Oxman, A.D., Vist, G.E., Kunz, R., Falck-Ytter, Y., Alonso-Coello, P., et al. (2008b). GRADE: An emerging consensus on rating quality of evidence and strength of recommendations. BMJ (clinical Research Ed), 336(7650):924-926.
Guyatt, G., Oxman, A.D., Akl, E.A., Kunz, R., Vist, G., Brozek, J., et al. (2011a). GRADE guidelines: 1. Introduction-GRADE evidence profiles and summary of findings tables. Journal of clinical epidemiology, 64(4):383-94.
Guyatt, G.H., Oxman, A.D., Kunz, R., Atkins, D., Brozek, J., Vist, G., et al. (2011b). GRADE guidelines: 2. Framing the question and deciding on important outcomes. Journal of clinical epidemiology. 64(4):395-400.
Guyatt, G.H., Oxman, A.D., Kunz, R., Brozek, J., Alonso-Coello, P., Rind, D., et al. (2011c). GRADE guidelines 6. Rating the quality of evidence–imprecision. Journal of clinical epidemiology, 64(12):1283-1293.
Guyatt, G., Oxman, A.D., Sultan, S., Brozek, J., Glasziou, P., Alonso-Coello, P., et al. (2013). GRADE guidelines: 11. Making an overall rating of confidence in effect estimates for a single outcome and for all outcomes. Journal of clinical epidemiology. 66(2):151-157.
Gyllensten, A.L., Hansson, L., & Ekdahl, C. (2003). Outcome of basic body awareness therapy. A randomized controlled study of patients in psychiatric outpatient care. Advances in Physiotherapy, 5(4):179-190.
Haeyen, S. . (2018). Effects of Art Therapy. The Case of Personality Disorders cluster B/C (Dissertation manuscript). Radboud University, 14 maart 2018. Nijmegen, The Netherlands.
Haeyen, S. (2020). De krachtige ervaring. Emotie- en zelfbeeldregulatie bij persoonlijkheidsstoornissen via vaktherapie. Lectorale rede, Academie Gezondheid en Vitaliteit van Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). ISBN 978–90–72482–2–73.
Haeyen, S., Chakhssi, F., & Hooren, S. van (2020). Benefits of Art Therapy in People diagnosed with Personality Disorders: A Quantitative Survey. Frontiers in Psychology, 11:686.
Haeyen, S., Hooren, S. van, Veld, W. M., van der, & Hutschemaekers, G. (2018a). Efficacy of art therapy in individuals with personality disorders cluster B/C: A randomized controlled trial. Journal of Personality Disorders, 32:527-542.
Hutchinson, D.S., Skrinar, G.S., & Cross, C. (1999). The role of improved physical fitness in rehabilitation and recovery. Psychiatric Rehabilitation Journal, f22:355-359.
Hutsebaut, J., & Hessels, C.J. (2017). Klinische stadiëring en vroege interventie bij borderlinepersoonlijkheidsstoornissen [Clinical staging and early intervention for borderline personality disorder]. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 59(3):166-174.
Ingenhoven, T., Berghuis, H., Colijn, S., & Van, R. (2018). Handboek persoonlijkheids­stoor­nissen. Nederland: De Tijdstroom.
Jacobson, E. (1929). Progressive Relaxation. University of Chicago Press.
Karterud, S., & Pedersen, G. (2004). Short-term day hospital treatment for personality disorders: Benefits of the therapeutic components. Therapeutic Communities, 25(1):43-54.
Karterud, S., & Urnes, O. (2004). Short-term day treatment programmes for patients with personality disorders. What is the optimal composition? Nordic Journal of Psychiatry, 58:243-249.
Kehr, T. (2020). Verslag focusgroep ‘Vaktherapie bij persoonlijkheidsstoornissen’. HAN University of applied sciences. Intern document.
Keulen-de Vos, M., Broek, E.P.A. van den, Bernstein, D.P., Vallentin, R., & Arntz, A. (2017) Evoking emotional states in personality disordered offenders: An experimental pilot study of experiential drama therapy techniques. The Arts in Psychotherapy, 53:80-88. https://​doi.​org/​10.​1016/​j.​aip.​2017.​01.​003
Kipper, D.A., & Ritchie, T.D. (2003). The effectiveness of psychodramatic techniques: A meta-analysis. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 7(1):13.
Knapen, J., Vliet, P. van de, Coppenolle, H. van, David, A., Peuskens, J., Knapen, K., & Pieters, G. (2003a). Improvements in physical fitness of nonpsychotic psychiatric patients following psychomotor therapy programs. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 43:513-522.
Knapen, J., Vliet, P. van de, Coppenolle, H. van, David, A., Peuskens, J., Knapen, K., & Pieters, G. (2003b). The effectiveness of two psychomotor therapy programmes on physical fitness and physical self-concept in nonpsychotic psychiatric patients: A randomized controlled trial. Clinical Rehabilitation, 17:637-647.
Koch, S., Kunz, T., Lykou, S., & Cruz, R. (2014). Effects of dance movement therapy and dance on health-related psychological outcomes: A meta-analysis. The Arts in Psychotherapy, 41(1):46-64.
Kuin, F.M. (2005). Op tijd stoppen. Behandeling van impulscontroleproblematiek bij cluster B-persoonlijkheidsstoornissen en dissociatieve stoornissen. In J. de Lange & R. Bosscher (Eds.), Psychomotorische therapie in de praktijk (pp. 43-63). Cure & Care Publishers.
Krietsch-Mederer, S. (1988). Die Funktionelle Entspannung — eine Methode für die Einzeltherapie in psychiatrischer Praxis und Klinik. Krankengymnastik 40:277-279.
Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ (2008). Multi­disciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van volwassen patiënten met een persoonlijkheidsstoornis. Trimbos-instituut.
Laurenssen, E.M.P., Luyten, P., Kikkert, M.J., Westra, D., Peen, J., Soons, M.B.J., . . . Dekker, J.J.M. (2018). Day hospital mentalization-based treatment v specialist treatment as usual in patients with borderline personality disorder: Randomized controlled trial. Psychological Medicine, 48(15):2522-2529. https://​doi.​org/​10.​1017/​S003329171800013​2
Lehembre, J. (2003). Autogene training in de praktijk. Psychopraxis, 1:12-17.
Leirvåg, H., Pedersen, G., & Karterud, S. (2010). Long-term continuation treatment after short-term day treatment of female patients with severe personality disorders: Body awareness group therapy versus psychodynamic group therapy. Nordic Journal of Psychiatry, 64(2):115-122. https://​doi.​org/​10.​3109/​0803948090348752​5
Malterud, K., Bjelland, A.K., & Elvbakken, K.T. (2016). Evidence-based medicine – an appropriate tool for evidence-based health policy? A case study from Norway. Health Research Policy and Systems, 14(1):15.
Manders, E. (2020). Verslag focusgroep ‘Vaktherapie bij persoonlijkheidsstoornissen’. HAN University of applied sciences. Intern document.
Mills, A. (1989). A statistical study of the formal aspects of the DDS of borderline personality disordered patients, and its context in contemporary Art Therapy. Unpublished master’s thesis. Concordia University.
Mills, A., Cohen, B. M., & Meneses, J.Z. (1993). Reliability and validity tests of the Diagnostic Drawing Series. The Arts in Psychotherapy, 20:83-88.
Mustafa, R.A., Santesso, N., Brozek, J., Akl, E.A., Walter, S.D., Norman, G., et al. (2013). The GRADE approach is reproducible in assessing the quality of evidence of quantitative evidence syntheses. Journal of clinical epidemiology, 66(7):736-42; quiz 42.e1-5.
Phagoe, S.A., Timmerman, K., Claassen, A.M., & Westerhof, G.J. (2022). Welbevinden en persoonlijkheidsproblematiek in klinische schematherapie. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 64(2), 73-79.
Post, P. (2020). Format richtlijntekst. Interne notitie 19 mei 2020. Trimbos-instituut.
Punkanen, M., Saarikallio, S., & Geoff, L. (2014). Emotions in motion: Shortterm group form Dance/Movement therapy in the treatment of depression: A pilot study. Arts in Psychotherapy, 41:493-497.
Roethof, G., & Meijden-van der Kolk, H. van der (2000). Psychomotorische therapie voor cliënten met een antisociale persoonlijkheidsstoornis, in de impulscontrole leidend tot delicten. In: M. van Hattum & G. Hutschemaekers (Red.), In beweging: de ontwikkeling van producten voor psychomotorische therapie (pp. 151-156). Trimbos-instituut.
Sanderlin, T.K. (2001). Anger management counseling with the antisocial personality. Annals of the American Psychotherapy Association, 4(3):9-11.
Schmidt, H.U. (2002). Musiktherapie bei Patienten mit Borderline-Persönlichkeitsstörung. PTT: Persönlichkeitsstörungen Theorie und Therapie, 6:65-74.
Straus, S.E., Glasziou, P., Richardson, W.S., & Haynes, R.B. (2011). Evidence-based medicine: How to practice and teach it, 4th ed. Churchill Livingstone, Elsevier.
Styla, R. (2014). Differences in effectiveness of intensive treatment programmes for neurotic and personality disorders. Is it worth monitoring effectiveness of a therapeutic team? Psychiatria Polska, 48(1):157-171.
Thunnissen, M.M., & Muste, E.H. (2002) Schematherapie in de klinisch-psychotherapeutische behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Tijdschrift Voor Psychotherapie, 28:385-401.
Torgersen, S. (2014). Prevalence, Sociodemographics and Functional Impairment. In: Oldham J, Skodol A, Bender D. Textbook of personality disorders (2nd ed). American Psychiatric Publishing, (pp. 109-29).
Werkgroep Herziening MDR Persoonlijkheidsstoornissen (2022). Herziene Multidisciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Autorisatieversie 2021. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). In press.
Wilberg, T., Katerud, S., Umer, O., Peterson, G., & Friis, P. (1998). Outcomes of poorly functioning patients with personality disorder in a day treatment programme. Psychiatric Services 49(11):1462-1467.
Witte, M. de (2014). Muziektherapie en emotieregulatie: een pilotstudie bij forensische patiënten met een licht verstandelijke beperking. Tijdschrift Voor Vaktherapie, 3:13-21.
Metagegevens
Titel
Evidence voor behandeling van persoonlijkheids- stoornissen in vaktherapie
Auteur
Suzanne Haeyen
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Schemagerichte werkvormen voor vaktherapie

Print ISBN: 978-90-368-2802-4

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2803-1

Copyright: 2022

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2803-1_7