Eenzaam aan de onderkant : een studie naar ziekte, armoede en eenzaamheid

De Nederlandse overheid trekt zich steeds verder terug. Daarom hebben we onderzocht of zieke mensen met een laag inkomen voldoende sociale contacten hebben om op eigen kracht met hun ziekte om te kunnen gaan en of er een verschuiving zichtbaar is tussen 2009 en 2012.

We hebben gebruik gemaakt van de in 2009 en 2012 gehouden gezondheidsenqueˆte onder volwassenen (17-65 jaar) van alle Limburgse gemeenten (2009: n=11.945; 2012: n= 24.978). Het percentage zieke personen dat ernstige eenzaamheid of zeer weinig contacten rapporteert is naar inkomenscategorie geanalyseerd, voor 2009 en 2012 afzonderlijk.

Zieke personen met een laag inkomen rapporteren vaker ernstige eenzaamheid en zeer weinig persoonlijke contacten dan zieke personen met een hoog inkomen. In 2012 zegt 6% van de zieken met hoog inkomen ernstig eenzaam te zijn tegenover 20,7% van de zieken met laag inkomen; in 2009 is dit 3,2% versus 16,2%. In 2012 zegt 4,3% van de zieken met hoog inkomen zeer weinig persoonlijke contacten te hebben tegenover 11,9% van de zieken met laag inkomen; in 2009 is dit 1,6% versus 11,3% (Chi2-test, p≤ 0,05).

De gegevens laten een beeld zien van ernstige eenzaamheid en zeer weinig persoonlijke contacten bij een aanzienlijk deel van de zieke bevolking met een laag inkomen. De situatie is in de periode 2009-2012 licht verslechterd. In een samenleving waar mensen steeds meer op zichzelf en hun sociale netwerk worden teruggeworpen raden we gemeenten en GGD’en aan extra toe te zien op deze kwetsbare groepen. Samenwerking tussen gemeenten en GGD is noodzakelijk bij de uitvoering van de zorgplicht voor langdurig zieken en het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. De gemeentelijke monitor voor het sociaal domein in combinatie met de gezondheidsmonitor van de GGD biedt de mogelijkheid om vroegtijdig knelpunten te signaleren.