Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: Pallium 4/2014

01-09-2014 | E–Pal

Een bijdrage aan de stervenskunst?

Auteur: Frank van den Berg

Gepubliceerd in: Pallium | Uitgave 4/2014

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

In het eerste hoofdstuk van dit 17 pagina’s tellende essay zoekt de schrijfster naar een levenshouding die leidt tot minder angst voor verlies inclusief de dood. Zij begint met de vraag wat een succesvol leven is. Vaak denken we dan aan een leven waarin iemand erkenning of prestige geniet op grond van factoren zoals materiële rijkdom, leiderschap en allerlei prestaties. Maar deze vormen van succes maken de gelukkige wel afhankelijk van specifieke voorwaarden en omstandigheden. Zij wapenen niet tegen angst voor verlies, vaak veroorzaken ze juist grotere kwetsbaarheid. Levenskunst is het vermogen te blijven genieten, los van de omstandigheden en zelfs onder de grootste tegenspoed.
Sommige mensen hebben dat van nature, andere zouden zich hierin kunnen oefenen. Niet voor niks kennen veel geloofsrichtingen kluizenaars en asceten. Zij beoefenen een levenskunst van onthechten, door de schrijfster ‘verzaken’ genoemd. Door van allerlei zaken af te zien werken ze aan het vermogen te genieten zonder gehechtheid. Een succesvol leven in deze zin zou dan zijn: een leven waarin men er in alle omstandigheden in slaagt een vorm van onvervreemdbare levensvreugde te behouden. Wellicht helpt dit bij het kunnen aanvaarden van de dood.
Want bang zijn we voor de dood. In biologische zin nuttig maar we worden er niet gelukkiger van. Veel filosofen hebben gedachten opgeschreven die ons zouden moeten verzoenen met de dood. Zo stelde Lucretius dat het leven slechts een korte episode is tussen het niets en het niets. Voor velen niet echt geruststellend. Religies beschouwen het leven vaak als een fase voorafgaand aan een hopelijk betere toestand na de dood. We kunnen in dit verband zelfs spreken van een verlangen naar de dood. Zelfs Jezus uitte angst voor de dood maar noemde tegelijk ‘de kracht van de geest’ die onafhankelijk van zijn menselijke lichaam zou blijven bestaan. Het laatste hoofdstuk heet: ‘Geloven is zwemmen’. De schrijfster borduurt voort op het begrip ‘kracht van de geest’. Zij brengt dit in verband met ‘geloven’. Niet geloven in een hogere macht, maar het leren gebruiken van een kracht die men al heeft maar die men moet leren benutten. Die kracht komt beschikbaar door ‘loslaten’. En daar komt de vergelijking met zwemmen aan de orde. We weten allemaal dat water een mensenlichaam kan dragen, maar we moeten wel leren zwemmen, waarbij de belangrijkste stap is de vaste kant te durven loslaten. De laatste alinea citeer ik letterlijk: “De boodschap is: meegaan met de stroom, of het nu de stroom van het leven is of die van de dood. Wat bang is voor de dood is hetzelfde in ons als wat in het zwembad de kant niet durft los te laten. De ziel – zouden we misschien kunnen zeggen – is dat wat wil loslaten. Daarom verlangt ze misschien wel naar de weidse bandeloosheid van de dood.”
Metagegevens
Titel
Een bijdrage aan de stervenskunst?
Auteur
Frank van den Berg
Publicatiedatum
01-09-2014
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Pallium / Uitgave 4/2014
Print ISSN: 1389-2630
Elektronisch ISSN: 1875-7049
DOI
https://doi.org/10.1007/s12479-014-0096-1

Andere artikelen Uitgave 4/2014

Pallium 4/2014 Naar de uitgave

Team in beeld

Centrum cabane