Skip to main content
Top

2012 | wo | Boek

Een arts van de wereld

Etnische diversiteit in de medische praktijk

Auteurs: Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

De meeste artsen in Nederland ontmoeten de wereld in hun spreekkamer. Zij voelen zich echter niet altijd deskundig om met deze diversiteit van patiënten om te gaan en ervaren regelmatig problemen. Zo kan de kans op een bepaalde ziekte per etnische groep verschillen of de beleving van ziekte en gezondheid mede beïnvloed worden door iemands culturele achtergrond. Ook kunnen artsen zich voor dilemma's geplaatst zien die bijvoorbeeld voortkomen uit verschillende ideeën over behandeling. Zorgverlening aan etnische diverse patiënten vergt dan ook specifieke competenties, die te maken hebben met kennis, attitude, maar bijvoorbeeld ook met de vaardigheid om te gaan met een taalbarrière. Deze competenties maken deel uit van Raamplan 2009, de eindtermen van de opleiding tot basisarts.Een arts van de wereld neemt de lezer aan de hand van casuïstiek mee naar de spreekkamer. Het boek geeft inzicht in wat er lastig en bijzonder kan zijn in consulten van patiënten met een andere etnische achtergrond dan die van de arts. Het boek zet de lezer aan het denken en biedt praktische oplossingen voor herkenbare problemen en knelpunten. Door analyse van de casuïstiek, het geven van achtergrondinformatie en het stellen van vragen biedt het boek handvatten voor het omgaan met etnische diversiteit in de medische praktijk. Het boek is bestemd voor studenten geneeskunde, artsen in opleiding en alle in de gezondheidszorg werkzame artsen en andere medische beroepsgroepen.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie

0. Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie
Inleiding
Met de aanwezigheid van migranten in Nederland wordt de medische praktijk in etnisch opzicht steeds gevarieerder. Artsen hebben in toenemende mate te maken met een diversiteit aan patiënten, variërend van Indische Nederlanders die al jaren in Nederland verblijven, tot net gearriveerde asielzoekers die geen woord Nederlands spreken.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot

Casuïstiek

Voorwerk
1. Een Ghanese man met hypertensie
Inleiding
Meneer Yeboah is 31 jaar en komt uit Ghana. Hij was altijd fit, maar klaagt de laatste weken over hoofdpijn. Op een ochtend heeft hij erg veel hoofdpijn. Bovendien is hij misselijk en hij ziet slecht. Meneer Yeboah denkt dat er iets ernstigs aan de hand is en besluit naar het ziekenhuis te gaan. In het ziekenhuis wordt een CT-scan gemaakt van de hersenen. Er blijkt een verhoogde hersendruk in het occipitaal gebied. Bovendien worden er ernstige afwijkingen bij het oogspiegelen geconstateerd: bloedingen, exsudaten en stuwingspapillen aan beide zijden. Bij meneer Yeboah is nooit eerder de bloeddruk gemeten, vertelt hij desgevraagd.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
2. Een Somalische vrouw met spierpijn
Inleiding
Bij een AIOS huisartsgeneeskunde (huisarts in opleiding) komt mevrouw Ismael op het spreekuur. Mevrouw Ismael is 45 jaar, afkomstig uit Somalië en woont zo’n vijf jaar in Nederland. Vanwege haar islamitische geloof draagt zij een hoofddoek. Mevrouw Ismael vertelt dat zij vaak moe is en moeite heeft met lopen en opstaan uit de stoel en traplopen. Eigenlijk doen al haar spieren pijn. Ze heeft hier al een paar jaar last van, maar tijdens een verblijf bij familie in Italië ging het een stuk beter. Dat is nu anderhalf jaar geleden. Sindsdien zijn de klachten weer toegenomen.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
3. Een lusteloze baby uit Sierra Leone
Inleiding
Mevrouw Coulibari komt oorspronkelijk uit Sierra Leone en is een maand geleden samen met haar zoontje Guillaume van zes maanden naar Nederland gekomen. Zij spreekt alleen Frans. Haar man woont al tien jaar in Nederland, heeft werk en een verblijfsvergunning en spreekt goed Nederlands. Mevrouw komt met Guillaume van nu zeven maanden bij de huisarts. Ze vertelt dat Guillaume minder levendig is. Bovendien is de eetlust ook minder en lijkt hij de laatste tijd niet meer zo goed te groeien. Zij heeft nog geen tijd gehad om naar het consultatiebureau te gaan en de baby is nog niet gevaccineerd. De huisarts kijkt het kind goed na en let, gezien de klachten, vooral op tekenen van anemie.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
4. Een Guinese vrouw met hiv
Inleiding
Mevrouw Touré is 21 jaar als zij ontdekt dat ze zwanger is. Ze bezoekt de huisarts in het asielzoekerscentrum (AZC) waar zij sinds drie jaar woont. Mevrouw Touré is afkomstig uit Guinee in West-Afrika. De huisarts legt haar uit dat zwangere vrouwen in Nederland standaard een bloedonderzoek krijgen aangeboden. Mevrouw Touré geeft toestemming voor het bloedonderzoek. Als de resultaten binnen zijn, wordt zij bij de huisarts geroepen. Uit het onderzoek blijkt dat zij hiv-positief is.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
5. Een Turkse man met pijn op de borst
Inleiding
Meneer Özgul is gezond tot hij op 42-jarige leeftijd retrosternale pijnklachten krijgt. Onderzoek bij de huisarts levert geen aanwijzingen op voor cardiale problemen. Omdat de huisarts maagklachten vermoedt, wordt meneer Özgul op proef behandeld met antacida. De klachten reageren daar goed op, maar komen terug na het stoppen van de behandeling. Een scopie en kweek tonen vervolgens een ulcus duodeni bij een Helicobacterinfectie aan, dat wordt behandeld met triple-therapie. Meneer Özgul gaat kort daarna op vakantie naar Turkije. Omdat zijn klachten aanhouden, besluit hij daar een cardioloog te consulteren. Er wordt een coronair angiogram gemaakt en er worden enkele vernauwingen gezien. Wanneer meneer Özgul terugkomt in Nederland, gaat hij voor vervolgonderzoek naar de cardioloog. Deze vindt aanwijzingen voor cardiale ischemie. Hij wordt ingesteld op metoprolol, simvastatine en Ascal. Meneer Özgul is van Turkse afkomst en is bijna twintig jaar geleden naar Nederland gekomen. Meneer Özgul drinkt geen alcohol, maar is wel een stevige roker.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
6. Een Marokkaanse jongen met astma
Inleiding
Vandaag komt de twaalfjarige Hassan Hamidi met zijn moeder op het spreekuur van de huisarts. Hassan heeft sinds zijn zevende jaar astma en hij heeft veel last van benauwdheid en niezen. De huisarts heeft aan de hand van berekeningen gezien dat hij zijn onderhoudsmedicatie niet consequent gebruikt. In een eerder consult vertelde mevrouw Hamidi dat Hassan moeite heeft om zijn medicijnen op de juiste manier in te nemen. Hij heeft vaak last van een bloedneus en dan kan hij zijn neusspray niet gebruiken, vindt ze. Een ander probleem dat een rol speelt in Hassans leven is zijn bedplassen. De huisarts kent de familie Hamidi inmiddels goed. Hassans ouders zijn afkomstig uit Marokko en spreken en begrijpen een beetje Nederlands. Meneer Hamidi heeft lange tijd in een drukkerij gewerkt, maar zit nu in de WAO. Hassan is in Nederland geboren en hij heeft drie broers. Hassans astma heeft invloed op het hele gezin. Op advies van de longverpleegkundige heeft de familie bijvoorbeeld de inrichting van hun woning aangepast. Meneer en mevrouw Hamidi willen zo goed mogelijk voor Hassan zorgen, maar om dit te kunnen bekostigen heeft de familie zich in de schulden moeten steken.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
7. Een Turkse vrouw met diabetes
Inleiding
Mevrouw Tünay, een 26-jarige vrouw van Turkse afkomst, heeft sinds vier jaar type-II-diabetes (DM2). Hiervoor is ze in behandeling bij een internist. Ondanks voorlichting en medicatie met insuline lukt het niet om haar diabetes goed gereguleerd te krijgen. Haar HbA1c is vaak tussen de 12-15%. Tevens heeft ze hypertensie en obesitas (BMI > 30). Mevrouw Tünay spreekt goed Nederlands en woont elf jaar in Nederland. Momenteel volgt ze een opleiding op mbo-niveau.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
8. Een zwangere Marokkaanse vrouw
Inleiding
Mevrouw Ibrahim is van Marokkaans-Berberse afkomst en komt bij de gynaecoloog omdat ze niet zwanger wordt. Er wordt een uterus bicornis (een gedeeltelijk dubbel aangelegde baarmoeder) geconstateerd. Mevrouw Ibrahim krijgt een ivf-behandeling en wordt dan al snel zwanger van een tweeling. Door de tweelingzwangerschap en de dubbele baarmoeder is de kans op vroeggeboorte echter vergroot.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
9. In dialoog met een Marokkaanse man en vrouw
Inleiding
De Marokkaanse meneer Abdallah komt met een jonge vrouw naar het spreekuur van de vrouwelijke huisarts. Nerveus neemt hij het woord.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
10. Een Nederlandse vrouw met blaasontsteking
Inleiding
Anne studeert economie en verblijft voor een stage in Kenia. Ze is daar nu voor de tweede keer. Ze woont samen met haar Keniaanse vriend in een klein appartement in een toeristisch stadje aan de kust van Kenia. Na een maand krijgt ze last van haar blaas. Ze moet vaak een klein beetje plassen en heeft daar een branderig gevoel bij. Ze vermoedt dat het blaasontsteking is.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
11. Een Iraanse vrouw met chronische pijnklachten
Inleiding
Op het spreekuur van de huisarts verschijnt mevrouw Ghobadi. De huisarts kent mevrouw Ghobadi nog niet, maar leest in het dossier van haar voorganger dat mevrouw Ghobadi depressieve klachten heeft en dat er mogelijk sprake is van PTSS (posttraumatische stressstoornis). Mevrouw Ghobadi is 73 jaar oud en is ruim twintig jaar geleden, samen met een dochter, vanuit Iran naar Nederland gevlucht. Twee andere dochters en een schoonzoon zijn geëxecuteerd in Iran. Onlangs is een kleinzoon in Nederland verdronken. Het is de huisarts niet duidelijk of de echtgenoot van mevrouw Ghobadi nog leeft. Mevrouw Ghobadi heeft last van nachtmerries en heeft veel verdriet. Ook heeft ze al jaren diffuse chronische pijn. De klachten zijn aanvalsgewijs van hoofd tot tenen, een specifieke lokalisatie kan de patiënt niet aangeven. De voorganger vermoedt dat de pijn – gezien de psychische klachten en voorgeschiedenis – psychosomatisch is.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
12. Een Marokkaanse vrouw met hoofdpijn, hartkloppingen en buikpijn
Inleiding
Op het spreekuur van de huisarts komt mevrouw Mahraoui. Ze is Marokkaanse en dertig jaar oud. Ze vertelt dat ze vaak hoofdpijn heeft en een ‘branderig gevoel in de hersenen’. Ze heeft last van hartkloppingen, ze slaapt slecht, is vaak moe en misselijk. Ze maakt zich ernstige zorgen over haar gezondheid. De huisarts is nieuw in de praktijk en kent mevrouw Mahraoui niet. De arts doet een uitgebreid lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek en constateert harde spieren in de nek (spanningshoofdpijn), maar meer levert het onderzoek niet op. Gezien de aard van de klachten denkt de arts aan somatisatie.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
13. Een Marokkaanse man met een depressie
Inleiding
Meneer Charouk is ruim twintig jaar geleden met een Marokkaanse vrouw uit Nederland getrouwd. In het kader van partnerhereniging heeft hij zich destijds in Nederland gevestigd. Hij is nu 49 jaar oud. Meneer Charouk heeft jaren in een fabriek gewerkt, maar sinds drie jaar zit hij in de WAO. Hij is afgekeurd wegens rugklachten. Sindsdien brengt hij veel tijd thuis door, met zijn vrouw en vier kinderen. Het afgelopen anderhalf jaar voelt hij zich vaak moe en heeft hij veel hoofdpijn. Hij heeft een paar keer de huisarts bezocht, maar deze kan eigenlijk geen verklaring voor zijn klachten vinden. Met zijn vrouw gaat het daarentegen prima. Zij heeft een computercursus gevolgd en sinds een paar maanden werkt ze als receptioniste. Zij verdient de kost. Meneer Charouk voelt zich nutteloos en om het minste of geringste wordt hij boos. Zijn hoofdpijn wordt erger en bij het volgende bezoek aan de huisarts dringt de huisarts er met mevrouw Charouk op aan dat hij eens naar de GGZ-instelling in hun woonplaats gaat. Meneer Charouk voelt daar in eerste instantie niets voor, hij is toch niet gek? Maar na aandringen van de arts en zijn vrouw besluit hij uiteindelijk toch te gaan.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
14. Een Marokkaans meisje met spierzwakte en uitvalsverschijnselen
Inleiding
Op de eerste hulp verschijnt Nadia Mourabi, een Marokkaans meisje van acht jaar met haar moeder. Nadia is bekend op de afdeling kindergeneeskunde waar ze onder behandeling is voor astma. Nadia heeft sinds een maand klachten van moeizame spraak, voornamelijk dysartrie, loopstoornissen (ze sleept met haar linkerbeen en -voet), problemen met schrijven en momenten van afwezigheid. De behandelend kinderarts wil weten of Nadia ook koorts heeft gehad, maar dit blijft onduidelijk. Bij het lichamelijk onderzoek ziet de arts een niet-ziek, alert maar verlegen meisje met goede spraak. Nadia heeft geen koorts. Onderzoek van hoofd-halsgebied, hart, longen en buik toont geen afwijkingen. Uit neurologisch onderzoek wordt het volgende geconcludeerd: niet meningeaal geprikkeld, lopen gestoord, zakt door linkerbeen, spiertonus verminderd.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
15. Een Bosnische vrouw met RSI
Inleiding
Op het spreekuur van de bedrijfsarts verschijnt de Bosnische mevrouw Gavić van vijftig jaar. Mevrouw Gavić is in 1992 de oorlog in Bosnië ontvlucht en woont sindsdien in Nederland. Onlangs is bij haar RSI vastgesteld. De bedrijfsarts heeft mevrouw Gavić een paar keer gezien in verband met de RSI. Tijdens een van die bezoeken vertelt mevrouw Gavić onverwacht dat haar vermiste broer in een massagraf in Bosnië is teruggevonden. Zij vraagt of zij naar Bosnië mag voor de herbegrafenis. Ook vertelt ze dat een andere broer van haar nog steeds vermist wordt. De bedrijfsarts is enigszins verrast door dit verhaal, omdat mevrouw Gavić het eigenlijk nauwelijks over de tijd in Bosnië heeft gehad. Hij geeft haar toestemming om erheen te gaan. Tevens stelt hij voor dat mevrouw Gavić een Bosnische arts consulteert over haar klachten, als ze daar toch eenmaal is.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
16. Een vermoeden van meisjesbesnijdenis
Inleiding
De Somalische meneer Abdi is van middelbare leeftijd en komt met enige regelmaat op het spreekuur van de huisarts in verband met hoge bloeddruk. De huisarts en meneer Abdi kennen elkaar al enige jaren en de huisarts kent in grote lijnen het wel en wee van de familie. Meneer Abdi is drie jaar geleden in een echtscheidingsprocedure terechtgekomen. Zijn ex-vrouw woont nu met hun twee dochters in Engeland en is ingetrokken bij familieleden. Vandaag komt meneer Abdi machteloos en ongerust over. Hij vertelt de arts dat hij via via heeft vernomen dat de familie van zijn ex-vrouw voorbereidingen treft om hun twee dochters van zeven en elf jaar oud te laten besnijden.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
17. Een onverzekerd Armeens echtpaar
Inleiding
Vijftien jaar geleden zijn meneer en mevrouw Anakian, een echtpaar van middelbare leeftijd, gevlucht uit Armenië. Meneer Anakian, afkomstig uit een etnische minderheidsgroep in Armenië, werd gemarteld door de politie. Hun enige zoon was al eerder in krijgsgevangenschap in Azerbeidzjan gestorven. In Nederland dient het echtpaar een asielverzoek in. Na een jarenlange procedure wordt het verzoek afgewezen: volgens de Armeense regering zijn etnische minderheden in het land veilig. Het echtpaar besluit een tweede aanvraag in te dienen. Ze mogen de uitslag hiervan in Nederland afwachten, maar hebben geen recht op opvang meer en zijn onverzekerd tegen ziektekosten. In deze tijd gaat de gezondheid van meneer Anakian erg achteruit. Via een vrijwilligersorganisatie die zorgt voor opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers komt hij in contact met een huisarts.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
18. Een Turkse vrouw met pijn en tintelingen in de polsen
Inleiding
Mevrouw Demir is 41 jaar oud en van Turkse afkomst. Ze heeft al enige tijd contact met de bedrijfsarts. Ze werkt in een fabriek, waar ze zakken chips in dozen verpakt. Ze heeft de bedrijfsarts verteld al langere tijd last te hebben van pijn en tintelingen in haar polsen. Op een gegeven moment is zij met deze klachten ook naar de huisarts gegaan. Deze zegt dat mevrouw Demir het rustig aan moet doen, dan gaan de klachten vanzelf wel over. Wanneer de pijn echter op een gegeven moment ondraaglijk wordt, gaat ze terug naar de huisarts en wordt ze doorgestuurd naar de neuroloog. De neuroloog constateert in beide polsen carpaletunnelsyndroom en stelt een operatie voor. Mevrouw Demir weigert dit echter. De bedrijfsarts vermoedt dat dit is omdat ze denkt dat de klachten vanzelf wel zullen overgaan, maar zeker weet hij dat niet. Mevrouw Demir spreekt niet heel goed Nederlands en de gesprekken verlopen af en toe moeizaam. De bedrijfsarts spreekt met mevrouw Demir af dat zij, op arbeidstherapeutische basis, voorlopig ‘polssparend’ zal gaan werken. Ze krijgt injecties met corticosteroïden in beide polsen om de pijnklachten te verminderen en ze gaat lichter werk doen met meer rustpauzes. Mevrouw Demir probeert dit een tijdje, maar de klachten blijven aanhouden.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
19. Een Afghaanse vrouw met longkanker
Inleiding
In het dorp waar de huisarts praktijk houdt, wonen weinig mensen van allochtone herkomst. Sinds een paar jaar is de Afghaanse mevrouw Hashem van begin zestig zijn patiënte. Haar familie is de enige Afghaanse familie in zijn praktijk. Zoals gebruikelijk komt mevrouw Hashem samen met haar zoon op het spreekuur. Zelf spreekt ze nauwelijks Nederlands, maar haar zoon beheerst de Nederlandse taal goed. Daar maakt de huisarts dankbaar gebruik van. Hij heeft eigenlijk geen idee hoe hij een professionele tolk moet inschakelen in zijn dorp.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
20. Een Surinaamse man met schizofrenie
Inleiding
De crisisdienst van een grote stad komt in contact met meneer Pinas. Hij is Creools-Surinaams en 46 jaar oud. Buurtgenoten hebben de indruk dat hij hulpbehoevend is. Een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige legt contact met meneer Pinas. Meneer Pinas is een vriendelijke, maar verwaarloosde en vermagerde man. Hij maakt de indruk te hallucineren (‘er zijn stemmen’), hij stelt zich achterdochtig op en hij gebruikt veel harddrugs, waaronder crack. Meneer Pinas blijkt eerder behandeld te zijn voor schizofrenie.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
21. Een Turks echtpaar met een kinderwens
Inleiding
Gul is in Nederland geboren en twee jaar geleden in Turkije getrouwd met haar neef Hassan. Nu wonen ze samen in Nederland. Ze zijn beiden begin twintig en ze willen graag kinderen.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
22. Een Poolse man met brandwonden
Inleiding
De heer Zuławski is van Poolse afkomst en werkt sinds korte tijd in Nederland. Hij is 29 jaar oud en werkt als lasser. Op een dag vat zijn broek per ongeluk vlam en raakt hij verbrand aan beide benen. Hij wordt door zijn collega’s naar de Eerste Hulp van een ziekenhuis gebracht.
Jeanine Suurmond, Conny Seeleman, Karien Stronks, Marie-Louise Essink-Bot
Nawerk
Meer informatie
Titel
Een arts van de wereld
Auteurs
Jeanine Suurmond
Conny Seeleman
Karien Stronks
Marie-Louise Essink-Bot
Copyright
2012
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9147-9
Print ISBN
978-90-313-9146-2
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9147-9