EBP praktisch

Evidence based practice (EBP), het doelmatig en objectief gebruikmaken van het best beschikbare bewijs bij de behandeling en begeleiding van patiënten, komt voort uit evidence based medicine (EBM). Evidence based practice is gebaseerd op drie pijlers: de eigen expertise, de wensen en mogelijkheden van de patiënt en de laatste stand van de wetenschap. Deze drie pijlers worden bij EBP met elkaar gecombineerd. Binnen EBP kunnen vijf stappen gezet worden, waarin het proces van vraag naar implementatie en evaluatie systematisch wordt doorlopen.

In de praktijk zul je regelmatig moeten zoeken naar een antwoord op een vraag of op klachten van een patiënt. Je begint met zoeken in richtlijnen, omdat in richtlijnen onderzoek verzameld is over een specifieke klacht of aandoening. Wanneer je daarin het antwoord niet kunt vinden, ga je op zoek naar ander bewijs, eerst in de vorm van systematische reviews. Een systematische review is, net als een richtlijn, een verzameling van bewijs, ofwel een verzameling van artikelen over een onderwerp, die systematisch zijn gezocht en vervolgens kritisch zijn beoordeeld. Als je in deze bronnen nog geen antwoord hebt gevonden op je vraag, ga je op zoek naar oorspronkelijke studies in zoekmachines als de Cochrane Library en Medline (toegankelijk via PubMed) of CINAHL.

Na het opstellen van de zoekvraag en het vinden van het bewijs moet je de juiste informatie uit het bewijs halen. Je kijkt daarbij allereerst naar het type onderzoek. Je bekijkt in welke mate de verschillende onderdelen van jouw zoekvraag (DDU of PICO) overeenkomen met die van het onderzoek. Daarna bekijk je of de onderzoeksmethoden voldoen en wat de kansen zijn op systematische fouten in het onderzoek. Pas daarna kijk je naar de resultaten en de discussie. Je trekt vervolgens zelf een conclusie en leest de conclusie van de auteur. Kortom, er zijn een heleboel stappen die je kunt doorlopen om te beoordelen of het gevonden bewijs op een goede manier antwoord geeft op jouw onderzoeksvraag.

Om evidence based te kunnen werken, en de gevonden literatuur te kunnen begrijpen, is het van belang om de basistermen binnen de wetenschap te kennen. Onderzoek begint met fundamenteel onderzoek, waarin wordt gekeken naar de basis van ziekten en aandoeningen. Na de fundamentele fase wordt klinisch onderzoek uitgevoerd, dat zich richt op de patiënt. Klinisch onderzoek kan in het verleden (retrospectief) of in de toekomst (prospectief) worden uitgevoerd, en zowel kwalitatief als kwantitatief zijn.

Er zijn verschillende manieren om onderzoek te doen. Een onderzoeker kan in de literatuur op een systematische manier bewijs verzamelen, een zogenaamde systematische review. Ook kan een onderzoek een experimenteel onderzoek doen, waarbij de onderzoeker actief ingrijpt. De onderzoeker kan ook een bestaande situatie observeren. Elke onderzoeksopzet heeft zijn eigen bewijslast, de level of evidence. Welk onderzoek het beste is voor het beantwoorden van een vraag hangt af van de gestelde vraag.

Naast de verschillende onderzoeksopzetten uit H. 3, zijn er ook verschillende typen onderzoek, de onderzoeksdomeinen. Bij diagnostische onderzoeken wordt gekeken naar de werkzaamheid van diagnostische methoden bij het opsporen van een probleem, aandoening of ziekte bij mensen met het vermoeden op deze aandoening/ziekte. Etiologisch onderzoek richt zich op het ontstaan van een aandoening. Etiologisch onderzoek is een vorm van causaal onderzoek. Er wordt gekeken naar welke factoren van invloed (kunnen) zijn op het ontwikkelen van een aandoening of ziekte. Bij prognostisch onderzoek wordt gekeken naar de invloed van factoren op het beloop (in de tijd) van een ziekte of aandoening bij mensen die de ziekte of aandoening (al) hebben. Tot slot wordt er bij therapeutisch onderzoek het effect van een therapie of behandeling onderzocht bij patiënten met een bepaalde aandoening.

Na het uitvoeren van het onderzoek moeten er conclusies worden getrokken uit de resultaten. Deze resultaten worden vaak beschreven in getallen. Voor het evidence based behandelen van een patiënt is het noodzakelijk de basisbegrippen te begrijpen. Samenvattende maten zijn maten die de basisgegevens van een onderzoek beschrijven. Daarnaast zijn er per onderzoeksdomein (diagnostisch, prognostisch, therapeutisch en etiologisch) verschillende maten.

Systematische fouten in onderzoek wordt bias genoemd. Deze bias ontstaat door de opzet van het onderzoek en is niet altijd te voorkomen. Bij selectiebias is de onderzoeksgroep verkeerd gekozen of zijn er selectief deelnemers afgevallen. Wanneer er sprake is van systematische verschillen in de zorg tussen de verschillende groepen die deelnemen aan het onderzoek, is er sprake van performance bias. Recall bias (bias van de herinnering) kan optreden wanneer een patiënt informatie uit zijn herinnering moet putten. Tot slot, detectiebias wordt veroorzaakt door verschillen in het meten van de uitkomst. Deze bias kan komen doordat de uitkomst niet is gestandaardiseerd en de manier waarop de uitkomst gemeten wordt niet op dezelfde manier is gebeurd.