Top

Gepubliceerd in:

2004 | OriginalPaper | Hoofdstuk

1. (Digitale) röntgenfoto’s

Auteur : D. M. Voet

Gepubliceerd in: Zelfstandige (be)handelingen 3

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Casus

Op tienjarige leeftijd zijn bij Rieneke nog steeds haar blijvende laterale bovenincisieven niet doorgebroken. Met het wisselen van de andere incisieven was ze weliswaar aan de late kant, maar de tandarts vindt dat ze nu té laat is met wisselen.

Om een mogelijke oorzaak te vinden, stelt de tandarts voor twee röntgenfoto’s van het bovenfront te laten maken door de tandartsassistente. Rieneke en haar vader vinden dat prima. Ze mogen in de wachtkamer even wachten tot de assistente tijd heeft om in het aparte röntgenkamertje de foto’s te maken.

Na enkele minuten wachten wordt Rieneke opgehaald. De assistente laat haar eerst even de sensor voor de digitale foto vasthouden voordat die in haar mond wordt geplaatst. Dan mag ze de röntgenbuis vast ‘oefenen’ tegen haar gezicht. De assistente wijst ook de plek aan waar zij straks op het knopje gaat drukken.

Zonder probleem staan er in korte tijd twee mooie foto’s van Rieneke’s bovenfront op het beeldscherm bij de tandarts. Direct blijkt de oorzaak van het probleem gevonden: aan beide zijden is de laterale incisief niet aangelegd; de elementen zijn agenetisch zoals dat heet.

Rieneke was benieuwd naar de oplossing voor haar ‘eeuwigdurende fietsenrek’. Ze moet naar een orthodontist om te overleggen of het overschot aan ruimte met behulp van een beugel weggewerkt kan worden. Als dat niet kan is er een andere oplossing nodig: misschien etsbruggen of eerst een ‘plaatje’ en later - als ze helemaal is uitgegroeid - implantaten. Er wordt een afspraak voor Rieneke gemaakt bij de orthodontist. De röntgenfoto’s worden samen met de verwijsbrief alvast per e-mail naar de gekozen orthodontiepraktijk verzonden.

volgende hoofdstuk Pijnklachten

absorptie

tegenhouden (opnemen) van röntgenstraling door materie

alara (as low as reasonably achievable)

de gebruikte dosis röntgenstraling is in principe zo laag mogelijk

biologische effecten

schadelijke gevolgen van de inwerking van röntgenstraling op levende cellen

bissectriceregeltechniek

opnametechniek waarbij de röntgenbundel loodrecht valt op de deellijn (bissectrice) van de hoek tussen het gefotografeerde ob ject en de (schuin geplaatste) röntgenfoto

bitewing

intra-orale röntgenopname waarbij de kronen van de onder- en bovenelementen in één kaakzijde zijn afgebeeld

buisspanning

hoogte van het spanningsveld tussen de anode en kathode van een röntgenapparaat (Coolidge-buis)

charge coupled device (ccd-sensor)

digitale ‘foto’ die via een usb-kabel direct een computerbeeld kan vormen op het beeldscherm zonder tussenkomst van een scanner of andere apparatuur

cumulatieve dosis

de totale hoeveelheid straling die een persoon gedurende zijn leven ontvangt

detailscherpte

mate waarin verschillende kleine structuren onderscheiden kunnen worden: röntgenfoto’s met veel verschillende grijswaarden (veel contrast) laten veel details zien

deterministische effecten

boven een bepaalde drempelwaarde direct optredende weefselschade door röntgenstraling: hoe hoger de dosis hoe groter de weefselschade

diafragma

kleine opening (venster) in het rön tgenapparaat waar de straling doorheen wordt (uit)gezonden

doordringend vermogen

de mate waarin röntgenstraling dóór materie heen gaat

dosis

de hoeveelheid röntgenstraling

dosislimieten

wettelijk toegestane maximale stralingsdosis per jaar uitgedrukt in Sv (Sievert)

drempelwaarde

een bepaalde minimale hoeveelheid die nodig is om bepaalde verschijnselen te laten optreden

golflengte

karakteristiek voor een bepaald type elektromagnetische straling

harde straling

röntgenstraling met een hoog doordringend vermogen, kleine golflengte en veel stralingsenergie, relatief veilig voor levende organismen

instelapparatuur

ook wel richtapparatuur genoemd: geeft goede oriëntatiemogelijkheid geplaatste foto; met richtapparatuur kan de parallelopnametechniek worden toegepast

intensiteit

hoeveelheid röntgenstraling die per seconde wordt uitgezonden

latentietijd

tijd die verstrijkt tussen het contact met bijvoorbeeld röntgenstraling en het optreden van een ziekte of de ontwikkeling van een tumor

mutaties

veranderingen van het genetische materiaal in het dna

opbeetfoto

intra-orale foto van het bovenfront of het onderfront waarbij de inschietrichting onder een hoek van 45º is gekozen; de mondbodem kan met een instelling van 90º graden gefotografeerd worden

opt (orthopantomogram)

overzichtsfoto van de onder- en bovenkaak

paralleltechniek

opnametechniek waarbij de bundel röntgenstraling precies loodrecht op de foto valt: juist toepassen van deze techniek geeft geen vertekening of vervorming van het gefotografeerde object

primaire bundel

röntgenstraling die direct uit de tubus komt zonder te zijn verstrooid

radiolucent

structuur die weinig röntgenstraling absorbeert zodat op de foto een zwarte (sterk belichte) plek zichtbaar wordt

radiopaak

structuur die veel röntgenstraling absorbeert zodat er op de foto een witte (onbelichte) plek afgebeeld wordt

röntgendiagnostiek

het maken, ontwikkelen en interpreteren van röntgenfoto’s

röntgenstraling

elektromagnetische straling die ontstaat wanneer snelle elektronen tegen een metaal botsen

rsp

röntgenschedelprofielfoto

scanner

randapparatuur bij de computer voor de beeldvorming van digitale röntgenopnamen die met behulp van spp-plaatjes zijn gemaakt

Sievert

eenheid waarin de hoeveelheid straling wordt uitgedrukt: in deradiodiagnostiek wordt meestal gesproken van milliSievert (mSv) of zelfs van microSievert (uSv)

solo

intra-orale röntgenopname waarbij het gebitselement met de gehele kroon en wortel wordt afgebeeld

stochastische effecten

ontstaan van een dodelijke (fatale) tumor en/of genetische afwijkingen bij het nageslacht door de blootstelling aan röntgenstraling

storage phosphor plate (spp-plaatje)

digitale ‘foto’ die via een scanner ingelezen moet worden in de computer scannen duurt ongeveer 20 seconden per opname

strooistraling

röntgenstraling die na interactie met de patiënt, de muren of andere voorwerpen een andere richting heeft dan de primaire straling

subtractie

digitale techniek waarbij verschillende foto’s van eenzelfde gebied met elkaar vergeleken kunnen worden

testfantoom

aluminium testtrapje waarmee een referentiefoto en vervolgens na enige tijd een controlefoto wordt vervaardigd: indien grijswaardenreeks twee trapjes is verschoven dient de ontwikkelaar te worden ververst

tubus

ronde of rechthoekige (metalen) koker die op het röntgenapparaat wordt bevestigd die ervoor zorgt dat aan het eind een evenwijdige bundel röntgenstralen het apparaat verlaat

usb-kabel

verbindingskabel voor een directe verbinding tussen een ccd-sensor en de computer: de beeldvorming bij deze digitale röntgenopnamen vindt plaats zonder tussenkomst van een scanner

veldgrootte

oppervlakte van de röntgenbundel op de plaats waar deze de tubus verlaat

versterkingsscherm

ook wel fluorescentiescherm genaamd: geeft een intensievere belichting van de fotografische plaat door de fluorescerende werking, zodat er met een kortere belichtingstijd gewerkt kan worden

zachte straling

röntgenstraling die slecht door materie heen dringt met een lange golflengte en een lage stralingsenergie: erg schadelijk voor levende organismen

A.W.M. Doppen e.a., Assisteren bij tandheelkundige behandelingen. Theorie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1996.

Titel: (Digitale) röntgenfoto’s
Auteur: D. M. Voet
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Zelfstandige (be)handelingen 3
Print ISBN: 978-90-313-4375-1

Elektronisch ISBN: 978-90-313-9456-2

Copyright: 2004
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-9456-2_1

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Casus

Log in om toegang te krijgen