Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top

2012 | wo | Boek

1 Techniek hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

De thoraxfoto

een stapsgewijze beoordeling

Redacteuren: Drs. M.J. Tip, Drs. S.M. de Hosson, Dr. M.E.J. Pijl

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
insite
ZOEKEN

Over dit boek

De thoraxfoto is het meest gebruikte beeldvormende onderzoek binnen de gezondheidszorg. Het verschaft de aanvrager een bron aan informatie over pathologie die ten grondslag kan liggen aan de symptomen waarmee een patiënt zich presenteert. Het beoordelen van een thoraxfoto is dan ook een basisvaardigheid voor iedere arts.

In dit boek staat het toepassen van een stapsgewijze beoordeling van de thoraxfoto centraal. Het aanhouden van een vaste volgorde in de beoordeling voorkomt dat bepaalde structuren worden overgeslagen en minimaliseert de kans dat relevante pathologie wordt gemist. Er worden ruim 250 thoraxfoto's gepresenteerd, ingedeeld naar anatomische structuren en deels naar patroon van de afwijking. De foto's zijn van veelvoorkomende afwijkingen, maar ook minder vaak voorkomende ziektebeelden worden in beeld gebracht en toegelicht. De lezer kan zelf oefenen in de stapsgewijze beoordeling met de casuïstiek die wordt aangeboden bij ieder hoofdstuk en met de complexere casuïstiek in het afsluitende hoofdstuk.

De thoraxfoto - een stapsgewijze beoordeling is gemaakt door twee longartsen en een radioloog. Zij brengen alle aspecten die bij de beoordeling en interpretatie van de thoraxfoto een rol spelen op heldere wijze naar voren. Hiermee bieden zij iedere (aankomend) arts een uniek hulpmiddel om de eigen vaardigheden in het herkennen en interpreteren van afwijkingen op de thoraxfoto te vergroten.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1 Techniek
Samenvatting
Röntgenstralen zijn in 1895 ontdekt door Wilhelm Conrad Röntgen, een Duits fysicus. Deze stralen doordringen het lichaam, maar door verschil in samenstelling van de weefsels is de absorptie dan wel penetratie niet uniform. Het verschil in absorptie creëert het röntgenbeeld. Zo absorberen de longen slechts weinig straling (zwart op de film of detector) en bot veel (wit op de film of detector).
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
2 De normale thoraxfoto
Samenvatting
In dit hoofdstuk behandelen we de beoordeling van de thoraxfoto stapsgewijs. Het is van belang om iedere foto gestructureerd te beoordelen, waarbij er een vaste volgorde wordt aangehouden bij het beoordelen van de verschillende structuren die op een foto kunnen worden herkend.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
3 Mediastinum
Samenvatting
Het mediastinum bevat de trachea, oesofagus, een aantal grote vaten, lymfeklieren, het hart en vet. Binnen de mediastinale contouren zijn deze structuren, behoudens de lucht bevattende trachea, niet afzonderlijk zichtbaar.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
4 Hilaire pathologie
Samenvatting
De hilus is de plaats waar de long verbonden is met het mediastinum. De structuren waaruit de hilus bestaat zijn: arteriële en veneuze vaten van de pulmonale circulatie, bronchiën en lymfeklieren. Op een normale thoraxfoto zijn alleen de vaten en de bronchiën zichtbaar (zie verder hoofdstuk 2).
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
5 Cardiale afwijkingen
Samenvatting
Veelvoorkomende indicaties om een thoraxfoto te laten maken zijn kortademigheid en thoracale pijn. Naast pulmonale oorzaken kunnen deze klachten ontstaan door cardiale pathologie of pathologie van de grote vaten.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
6 Het diafragma
Samenvatting
Het diafragma (middenrif) is de belangrijkste inspiratoire ademhalingsspier en begrenst de thorax aan de caudale zijde. Het is opgebouwd uit een centrale bindweefselplaat en drie groepen spierbundels. Het diafragma speelt een cruciale rol bij de inspiratie en wordt vrijwel uitsluitend aangestuurd door de nervus phrenicus. Deze zenuw ontspringt vanuit het derde, vierde en vijfde cervicale ruggenmergsegment en loopt dan via het mediastinum naar het diafragma.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
7 Pleurale afwijkingen
Samenvatting
Om iedere long ligt een vlies dat de pleura visceralis (het longvlies) wordt genoemd. Bij de hilus loopt het longvlies door in het borstvlies (pleura parietalis ), dat de borstkas, het mediastinum en het diafragma bedekt. De ruimte tussen beide vliezen wordt de pleuraholte genoemd en bevat in een normale situatie een zeer dunne laag pleuravocht, die ervoor zorgt dat de pleurabladen ten opzichte van elkaar kunnen bewegen.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
8 Pleuravocht
Samenvatting
De pleuraholte is de ruimte tussen de longvliezen (pleurae) die om beide longen liggen en bevat in een normale situatie een dun laagje vocht dat ervoor zorgt dat beide vliezen ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Dit vocht is (net als de pleurae zelf) op een normale foto niet zichtbaar. Door pathologische processen kan de hoeveelheid vocht zodanig toenemen dat het zichtbaar wordt op de thoraxfoto.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
9 Atelectase
Samenvatting
Een atelectase is een stuk long dat gecollabeerd is doordat er geen vrije luchtverplaatsing mogelijk is en de resterende lucht uit de alveolaire ruimte is geresorbeerd. Een atelectase is per definitie pathologisch. De grootte van een atelectase kan variëren, soms gaat het om een klein perifeer gelegen deel longweefsel dat geen lucht bevat (bijvoorbeeld een plaatatelectase bij patiënten die slecht doorademen), maar ook een atelectase van een gehele long is mogelijk. Het kenmerkende van een atelectase op een thoraxfoto is dat er tekenen van volumeverlies van de long zichtbaar zijn.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
10 Diffuse parenchymafwijkingen
Samenvatting
Dit hoofdstuk behandelt de diffuse afwijkingen van het longparenchym. Het longparenchym , dat in de normale situatie voor het grootste deel bestaat uit met lucht gevulde alveoli, houdt nauwelijks röntgenstraling tegen. Hierdoor wordt het parenchym op de thoraxfoto zwart (of donker) afgebeeld. In gezond longparenchym zijn verder alleen vaten (veneus en arterieel) zichtbaar. Deze hebben de grootste omvang in de hilus en nemen van daaruit naar de periferie snel in kaliber af. Op 1 à 2 cm vanaf de pleura zijn de vaten normaliter niet meer zichtbaar.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
11 Focale longafwijking
Samenvatting
Een focale longafwijking op de thoraxfoto kent een brede differentiaaldiagnose. Bij elke lokale afwijking is het van belang te bepalen of het een reële afwijking betreft of dat de afwijking wordt veroorzaakt door overprojectie van structuren. Indien het een reële afwijking betreft, is het belangrijk te differentiëren tussen een benigne en een maligne oorzaak. Dit is een belangrijk onderscheid en dus wordt de afwijking zo precies mogelijk omschreven aan de hand van een aantal parameters, waarmee maligniteit waarschijnlijker dan wel onwaarschijnlijker wordt. De meeste van deze parameters zijn op een CT beter te beoordelen dan op de conventionele thoraxfoto.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
12 Extrathoracale en benige afwijkingen
Samenvatting
Meestal wordt een thoraxfoto gemaakt met een vraagstelling gericht op afwijkingen in de thorax. De delen buiten de thorax kunnen soms belangrijke informatie over het ontstaan van de klachten geven en horen dan ook standaard beoordeeld te worden.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
13 Thoraxfoto’s na longchirurgie
Samenvatting
Longchirurgie speelt voornamelijk een rol bij de behandeling van longtumoren. De meest voorkomende operaties zijn de verwijdering van het aangedane longgebied (metastasectomie, wigresectie), een longkwab (lobectomie), twee ipsilaterale longkwabben (bilobectomie, per defi nitie dus rechtszijdig) of een gehele long (pneumonectomie). In de postoperatieve fase speelt de thoraxfoto een belangrijke rol in de beoordeling van de ligging van drains, de mate van ontplooiing van resterend longweefsel en de ontwikkeling van pleuravocht.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
14 De thoraxfoto op de Intensive Care
Samenvatting
De interpretatie van een thoraxfoto van een patiënt op de Intensive Care (IC) is om verschillende redenen lastig. De thoraxfoto bij deze zieke patiënten wordt gemaakt met mobiele apparatuur, die goed is, maar niet zo goed is als de vaste statieven op de radiologieafdeling. Daarnaast zijn patiënten door de aanwezigheid van beademingstube en verschillende lijnen moeilijker te positioneren en door hun liggende houding is het uitsluitend mogelijk een AP-opname te maken, met alle beperkingen van dien. Ten slotte kunnen de verschillende lijnen, draden en drains nogal verwarrend zijn bij de beoordeling.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
15 Pneumonie
Samenvatting
Een pneumonie of pneumonitis is een inflammatoire reactie van het longparenchym op een bepaald agens dat leidt tot de vorming van een consolidatie. Deze inflammatoire reactie kan verschillende oorzaken hebben, waarbij een infectie (bacterie, virus of schimmel) de belangrijkste is. Van belang is dat de thoraxfoto onvoldoende betrouwbaar is om iets te zeggen over de verwekker van een pneumonie.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
16 Casuïstiek
Samenvatting
In dit hoofdstuk kunt u oefenen met de leerstof die in dit boek aan de orde geweest is. Beoordeel de thoraxfoto stapsgewijs, zodat u geen afwijkingen mist.
M.J. Tip, S.M. de Hosson, M.E.J. Pijl
Nawerk
Meer informatie
Titel
De thoraxfoto
Redacteuren
Drs. M.J. Tip
Drs. S.M. de Hosson
Dr. M.E.J. Pijl
Copyright
2012
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9124-0
Print ISBN
978-90-313-9123-3
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9124-0