Top

Gepubliceerd in:

01-08-2002 | Artikelen

De rol van het circadiane systeem bij winterdepressie

Auteurs: Kathelijne Koorengevel, Domien Beersma

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 4/2002

Abstract

Winterdepressie is een seizoengebonden aandoening waarbij patiënten alleen in de herfst en/of de winter depressieve klachten ervaren. Het merendeel van deze patiënten kan goed behandeld worden met lichttherapie. Het optreden van seizoengebonden gedrag bij dieren, zoals bijvoorbeeld winterslaap, staat onder invloed van de circadiane pacemaker. Dit inwendige tijdsmechanisme is zeer gevoelig voor licht dat op de retina valt en is bij zoogdieren gelegen in de suprachiasmatische nucleï van de hersenen. Lang vormden de hypothesen over de betrokkenheid van het circadiane systeem bij winterdepressie een plausibele verklaring voor het ontstaan en de behandeling van deze aandoening. Dit artikel bespreekt deze hypothesen, de achtergronden en het onderzoek dat hiernaar is uitgevoerd aan de Rijksuniversiteit Groningen.

volgende artikel Vitamine B12 en cognitieve stoornissen bij ouderen

Boivin, D.B., Czeisler, C.A., Dijk, D.J., Duffy, J.F., Folkard, S., Minors, D.S., Totterdell, P. & Waterhouse, J.M. (1997). Complex interaction of the sleep-wake cycle and circadian phase modulates mood in healthy subjects. Arch. Gen. Psychiatry 54, 145-152.

Brendel, D.H., Reynolds, C.F., Jennings, J.R., Hoch, C.C., Monk, T.H., Berman, S.R., Hall, F.T., Buysse, D.J. & Kupfer, D.J. (1990). Sleep stage physiology, mood, and vigilance responses to total sleep deprivation in healthy 80-year-olds and 20-year-olds. Psychophysiology 27, 677-685.

Czeisler, C.A., Brown, E.N., Ronda, J.M., Kronauer, R.E., Richardson, G.S. & Freitag, W.O. (1985). A clinical method to assess the endogenous circadian phase (ecp) of the deep circadian oscillator in man. J. Sleep Res. 14, 295.

Czeisler, C.A., Allan, J.S. & Kronauer, R.E. (1986). A method to assess the intrinsic period of the endogenous circadian oscillator. J. Sleep Res. 15, 266.

Czeisler, C.A., Kronauer, R.E., Mooney, J.J., Anderson, J.L. & Allan, J.S. (1987). Biologic rhythm disorders, depression, and phototherapy. A new hypothesis. Psychiatr. Clin. North Am. 10, 687-709.

Czeisler, C.A., Duffy, J.F., Shanahan, T.L., Brown, E.N., Mitchell, J.F., Rimmer, D.W., Ronda, J.M., Silva, E.J., Allan, J.S., Emens, J.S., Dijk, D.J. & Kronauer, R.E. (1999). Stability, precision, and near-24-hour period of the human circadian pacemaker. Science 284, 2177-2181.

Dijk, D.J., Duffy, J.F. & Czeisler, C.A. (1992). Circadian and sleep/wake dependent aspects of subjective alertness and cognitive performance. J. Sleep Res. 1, 112-117.

Hiddinga, A.E., Beersma, D.G. & Van den Hoofdakker, R.H. (1997). Endogenous and exogenous components in the circadian variation of core body temperature in humans. J. Sleep Res. 6, 156-163.

Lewy, A.J., Sack, R.L., Singer, C.M. & White, D.M. (1987). The phase shift hypothesis for bright light's therapeutic mechanism of action: theoretical considerations and experimental evidence. Psychopharmacol. Bull. 23, 349-353.

Lewy, A.J., Bauer, V.K., Cutler, N.L., Sack, R.L., Ahmed, S., Thomas, K.H., Blood, M.L. & Jackson, J.M. (1998). Morning vs evening light treatment of patients with winter depression. Arch. Gen. Psychiatry 55, 890-896.

Meesters, Y., Jansen, J.H., Beersma, D.G., Bouhuys, A.L. & Van den Hoofdakker, R.H. (1995). Light therapy for seasonal affective disorder. The effects of timing. Br. J. Psychiatry 166, 607-612.

Rosenthal, N.E., Sack, D.A., Gillin, J.C., Lewy, A.J., Goodwin, F.K., Davenport, Y., Mueller, P.S., Newsome, D.A. & Wehr, T.A. (1984). Seasonal affective disorder. A description of the syndrome and preliminary findings with light therapy. Arch. Gen. Psychiatry 41, 72-80.

Terman, M., Terman, J.S., Quitkin, F.M., McGrath, P.J., Stewart, J.W. & Rafferty, B. (1989). Light therapy for seasonal affective disorder. A review of efficacy. Neuropsychopharmacology 2, 1-22.

Terman, M., Terman, J.S. & Ross, D.C. (1998). A controlled trial of timed bright light and negative air ionization for treatment of winter depression. Arch. Gen. Psychiatry 55, 875-882.

Wehr, T.A., Jacobsen, F.M., Sack, D.A., Arendt, J., Tamarkin, L. & Rosenthal, N.E. (1986). Phototherapy of seasonal affective disorder. Time of day and suppression of melatonin are not critical for antidepressant effects. Arch. Gen. Psychiatry 43, 870-875.

Wirz-Justice, A., Graw, P., Kräuchi, K., Gisin, B., Jochum, A., Arendt, J., Fisch, H.U., Buddeberg, C. & Poldinger, W. (1993). Light therapy is independent of time of day or circadian phase. Arch. Gen. Psychiatry 50, 929-937.

Wirz-Justice, A. & Van den Hoofdakker, R.H. (1999). Sleep deprivation in depression: what do we know, where do we go? Biol. Psychiatry 46, 445-453.

Titel: De rol van het circadiane systeem bij winterdepressie
Auteurs: Kathelijne Koorengevel
Domien Beersma
Publicatiedatum: 01-08-2002
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 4/2002
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03071019

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Abstract

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 4/2002

Stimulatie van ontgifting als neuroprotectie bij de ziekte van Parkinson: wijst de natuur ons de weg?

Bewust worden van beweging

Vitamine B12 en cognitieve stoornissen bij ouderen

Aandacht, mentaal tempo en executieve controle na traumatisch hersenletsel