Skip to main content
Top

2016 | Boek

De gereedschapskist van de sociaal werker

Multimethodisch Sociaal Werk (MMSW)

Auteur: Herman de Mönnink

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Dit boek biedt een degelijke gereedschapskist voor sociaal werkers, gebaseerd op het multimethodisch sociaalwerkmodel. Sociale professionals zoals maatschappelijk werkers, jeugdhulpverleners en sociaal agogen kunnen met deze gereedschapskist systematisch werken met de eigen kracht van de cliënt en diens omgeving. 

De op kracht gerichte multimethodische aanpak wordt onderbouwd door de PIE-Empowerment-theorie; zij biedt de wetenschappelijke onderbouwing voor het werken aan meetbare resultaten. Vanuit een helder ethisch kader sluit de sociaal werker steeds aan bij onvervulde levensbehoeften en mensenrechten van de cliënt. Gewerkt wordt met drie cliëntfactoren die onze kwaliteit van leven bepalen: de impactfactor, de copingfactor en de supportfactor. Het is aan de sociaal werker om door het inzetten van de aanwezige positieve krachten samen met de cliënt de negatieve krachten te verminderen. 

De drie-stappenaanpak in sociaal werk bestaat uit:

  1. persoonlijke archiefkast (PAK),
  2. psychosociale assessment van levensbehoeften (PSA),
  3. psychosociale interventie (PSI).

De praktijk is de leidraad in De gereedschapskist van de sociaal werker en vormt zo een stevige basis voor de beginnende sociaal werker. Voor de ervaren sociaal werker is het boek een gedegen naslagwerk en een goed hulpmiddel om het beroepsmatig handelen te legitimeren en helder te positioneren. Opleiders vinden in het boek een toegankelijke systematiek voor assessment en aanpak in het sociaal werk en in de reflectieladder een reflectiesystematiek over de grondslagen van het vak.

Aan de eenduidige multimethodische taal ontlenen teams steun voor diverse doelen, zoals gezamenlijke profilering van het vak, intervisie, functiewaardering, registratie en kwaliteitszorg. Ook biedt het multimethodisch sociaalwerkmodel de eenheid en eenduidigheid die voorwaarden zijn voor intercollegiale toetsing. 

Via de digitale leeromgeving is het volledige boek beschikbaar met samenvattingen en toetsvragen per hoofdstuk en interessante en verdiepende links.

Inhoudsopgave

Voorwerk

De gereedschapskist van de sociaal werker: knowhow en knowwhy

Voorwerk
1. Driestappenaanpak in het sociaal werk
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is de driestappenaanpak in het sociaal werk?
  • Wat wordt verstaan onder de PAK?
  • Wat wordt verstaan onder het PSA?
  • Wat wordt verstaan onder de PSI?
  • Wat is multimethodisch sociaal werk?
  • Welke indicatiestelling is er per sociaalwerkmethode?
Herman de Mönnink
2. PIE-Empowermenttheorie (PIE-ET)
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Welke tunnelvisies zijn mogelijk in het sociaal werk?
  • Wat zijn de twee functies van een bruikbare theorie?
  • Wat wordt verstaan onder PIE-Empowermenttheorie?
  • Wat wordt verstaan onder de kwaliteit van leven (KvL)?
  • Welke vier soorten levensbehoeften worden onderscheiden?
  • Wat zijn satisfiers en wat zijn pseudosatisfiers?
  • Wat wordt verstaan onder de drie KvL-factoren?
  • Wat wordt verstaan onder de impactfactor?
  • Wat wordt verstaan onder de copingfactor?
  • Wat wordt verstaan onder de supportfactor?
  • Welke indicatiestelling is er per sociaalwerkmethode?
Herman de Mönnink
3. De gereedschapskist van de sociaal werker: overzicht
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • In welk opzicht ondersteunt de filosofische stroming van het pragmatisme de praktijk van sociaal werkers?
  • In welk opzicht ondersteunt de filosofische stroming van het dialectisch existentialisme de praktijk van sociaal werkers?
  • Wat zegt outcomeonderzoek over de effecten van psychotherapie?
  • Wat zegt outcomeonderzoek over de effecten van sociaal werk?
  • Uit welke twintig methoden bestaat de gereedschapskist?
  • Hoe wordt elk van de twintig methoden beschreven, zodat ze onderling vergeleken worden?
Herman de Mönnink

Tien individuele methoden

Voorwerk
4. Non-directieve basismethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat wordt verstaan onder de non-directieve methode?
  • Wat wordt verstaan onder een cliëntgerichte houding?
  • Wat betekenen de begrippen congruentie, empathie en onvoorwaardelijke positieve aandacht?
  • Wat is de functie van de PAK-techniek?
  • Wat zijn de werkzame bestanddelen van sociaal werk?
Herman de Mönnink

Drie survivalgerichte methoden

Voorwerk
5. Lichaamsmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is de rol van het overlevingsbrein bij life-events zoals verlies en trauma?
  • Hoe ontstaat fysieke stress bij cliënten?
  • Wat kan de lichaamsmethode bijdragen aan het reduceren van fysieke stress en het herstellen van kracht?
Herman de Mönnink
6. Praktisch-materiële methode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Hoe ontstaat praktisch-materiële stress?
  • Wat wordt verstaan onder de problemsolvingcyclus?
  • Wat kan de praktisch-materiële methode bijdragen aan het inzetten van de kracht van de cliënt voor het reduceren van materiële stress?
Herman de Mönnink
7. Traumaopvangmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Hoe ontstaat traumatische stress bij cliënten?
  • Wat wordt verstaan onder survival bij trauma?
  • Wat kan de traumaopvangmethode bijdragen aan het reduceren van trau matische stress en het herstellen van kracht?
Herman de Mönnink

Drie affectiegerichte methoden

Voorwerk
8. Ontladingsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is de rol van het affectiebrein bij life-events?
  • Hoe ontstaat emotionele stress bij cliënten?
  • Wat kan de ontladingsmethode bijdragen aan het reduceren van affectieve stress en het herstellen van kracht?
Herman de Mönnink
9. Expressiemethode
Samenvatting
Wat is de rol van creatieve expressie bij life–events?
Herman de Mönnink
10. Ritueelmethode
Samenvatting
Wat is de rol van afscheid nemen bij verlies?
Herman de Mönnink

Drie zelfbepalingsmethoden

Voorwerk
11. Cognitieve methode
Samenvatting
Wat is de rol van het verstandsbrein bij life-events?
Herman de Mönnink
12. Narratieve methode
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat wordt bedoeld met ‘zingevingsvragen bij verlies’?
  • Van welke vier existentiële behoeften is sprake bij een verlies?
  • Wat wordt verstaan onder existentiële stress?
  • Wat wordt verstaan onder het ‘impactverhaal’ en het ‘helpende verhaal’?
  • Hoe kan de narratieve methode bijdragen aan het reduceren van zingevingsstress en het herstellen van kracht?
Herman de Mönnink
13. Gedragsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Hoe veroorzaken inadequate vaardigheden gedragsstress bij cliënten?
  • Wat kan de gedragsmethode door socialevaardigheidstraining bijdragen aan het reduceren van gedragsstress en het herstellen van kracht?
Herman de Mönnink

Zes systemische methoden: versterking van de supportsystemen rond de cliënt

Voorwerk
14. Sociaalnetwerkmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is het belang van de sociaalnetwerkbenadering?
  • Wat wordt verstaan onder een sociaal netwerk en wat is de functie van iemands sociaal netwerk?
  • Welke vier steuncompetenties garanderen ‘steun op maat’ voor de cliënt?
  • Wat wordt bedoeld met stressbufferonderzoek en met het directe-effectenonderzoek?
  • Wat is de sociaalnetwerkmethode en welke sociaalnetwerktechnieken zijn er?
  • Hoe draagt de sociaalnetwerkmethode bij aan vervulling van aanwezige behoeften op veiligheids-, affectief- en zelfbepalingsniveau?
Herman de Mönnink
15. Relatiemethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Waarom is de relatiemethode niet alleen bedoeld voor partnerrelaties?
  • Wat wordt bedoeld met relationele spanningsbronnen?
  • Wat wordt verstaan onder de relatiemethode?
  • Wat voor inzichten geeft de menselijke territoriumleer voor relationele knelpunten?
  • Welke relatietechnieken zijn er om de kwaliteit van leven van de partners in de relatie te optimaliseren?
  • Wat is de evidence voor de relatiemethode?
Herman de Mönnink
16. Gezins- en familiemethode
Samenvatting
Wat wordt verstaan onder het begrip ‘gezin’ en wat onder ‘familie’?
Herman de Mönnink
17. Groepsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is het belang van de groepswerkbenadering?
  • Hoe heeft de groepsmethode zich in de geschiedenis van het sociaal werk ontwikkeld?
  • Wat wordt verstaan onder vervreemding en onder de bevrijdingsformule?
  • Welke sociaalnetwerktechnieken zijn er?
  • Hoe draagt de groepsmethode bij aan de vervulling van aanwezige behoeften op veiligheidsniveau, affectief niveau en zelfbepalingsniveau?
  • Welke evidence is er voor de groepsmethode?
Herman de Mönnink
18. Casemanagementmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is het belang van de casemanagementmethode (CM-methode)?
  • Hoe heeft de CM-methode zich in de geschiedenis van het sociaal werk ontwikkeld?
  • Welke CM-technieken zijn er?
  • Hoe draagt de CM-methode bij aan de vervulling van aanwezige levensbehoeften?
  • Welke evidence is er voor de CM-methode?
Herman de Mönnink
19. Mediationmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat wordt bedoeld met conflictescalaties?
  • Wat wordt verstaan onder de mediationmethode?
  • Hoe heeft de mediationmethode zich ontwikkeld?
  • Welke mediationtechnieken zijn er om conflictpartners waardig conflictpunten bij te laten leggen?
  • Welke evidence is er voor de mediationmethode?
Herman de Mönnink

Vier macromethoden: de voorzieningen rondom (potentiële) cliëntgroepen versterken

Voorwerk
20. Signaleringsmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is het belang van de signalering?
  • Wat wordt verstaan onder de signaleringsmethode?
  • Voor welke verbetertrajecten is signalering onontbeerlijk?
  • Wat wordt onder de checklist basisvoorzieningen verstaan?
  • Wat is bekend over de werking van monitoringsystemen met betrekking tot de signalering van structurele tekortkomingen in de voorzieningen?
Herman de Mönnink
21. Preventiemethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Welke risicofactoren zijn er voor de verslechtering van de positie van een groep mensen?
  • Hoe is de preventiemethode in het sociaal werk ontstaan?
  • Welke technieken worden in de preventiemethode gebruikt?
  • Welke evidence is er voor de preventiemethode?
Herman de Mönnink
22. Collectieve- belangenbehartigingsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat zijn structurele belemmeringen?
  • Hoe is de collectieve-belangenbehartigingsmethode (CB-methode) ontstaan?
  • Welke technieken worden in de CB-methode gebruikt?
  • Wat is er bekend over de evidence van de CB-methode?
Herman de Mönnink
23. Praktijkgerichte onderzoeksmethode
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Wat is het belang van kennisontwikkeling binnen het sociaal werk?
  • Wat wordt verstaan onder evidence-based practice?
  • Wat is het verschil tussen een standaard, een richtlijn en een aanbeveling?
  • Welke technieken worden in de onderzoeksmethode gebruikt?
  • Wat is er bekend over de evidence van de onderzoeksmethode?
Herman de Mönnink

Capita selecta: thematische verdieping

Voorwerk
24. Levensbehoeften en mensenrechten als ethische leidraad van sociaal werk
Samenvatting
Sociaal werk heeft zich vanaf zijn ontstaan – al meer dan een eeuw geleden – beziggehouden met het vervullen van levensbehoeften en het tot zijn recht laten komen van mensen. Levensbehoeften, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid dienden toen en nog steeds als motivatie en rechtvaardiging voor de sociaalwerkpraktijk. De instrumentele professionaliteit die in dit boek beschreven werd, staat dus niet los van de normatieve professionaliteit: ze zijn eerder twee kanten van dezelfde sociaalwerkmedaille (zie ook de inleiding van dit boek). Multimethodisch sociaal werk is niet puur instrumenteel, is niet ‘waarde-loos’, is niet ‘norm-loos’. Elke actie, elk methodisch instrument uit de gereedschapskist krijgt richting door de inbedding in de waarden waar het beroep sociaal werk voor staat. Verduidelijkt wordt dat sociaal werk samen met de cliënt en diens omgeving de kracht mobiliseert om levensbehoeften te vervullen en te staan voor mensenrechten, voor sociale rechtvaardigheid.
Herman de Mönnink
25. Unfinished-businesssyndroom (UBS)
Samenvatting
Wat wordt verstaan onder het unfinished-businesssyndroom?
Herman de Mönnink
26. Stress bij de sociaal werker zelf: de stressmatrix
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord.
  • Hoe kunnen emotionerende situaties leiden tot uitputting (burn-out)?
  • Hoe kunnen emotionerende situaties leiden tot psychotrauma’s zoals PTSS?
  • Welke signalen, gedragingen en risicofactoren kennen het burn-outsyndroom en PTSS?
  • Wat is er te doen aan een burn-out en PTSS? Hoe zijn ze te voorkomen?
  • Welke rol spelen hanteringsstijlen?
  • Welke rol speelt steun vanuit het werk en de privésfeer?
Herman de Mönnink
Nawerk
Meer informatie
Titel
De gereedschapskist van de sociaal werker
Auteur
Herman de Mönnink
Copyright
2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-1250-4
Print ISBN
978-90-368-1249-8
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1250-4