Top

Gepubliceerd in:

2018 | OriginalPaper | Hoofdstuk

1. De (aanstaande) moeder

Auteurs : Dr. H. I. J. Wildschut, Drs. A. J. M. Waelput, Dr. K. M. Paarlberg, Dr. M. P. Fransen, C. J. M. Groenen, MSc, M. Nieuwenhuijze, PhD MPD RM, M. Rijnders, J. C. Mooij, MSc

Gepubliceerd in: Integrale geboortezorg

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Verschillende factoren rond integrale geboortezorg zijn van specifiek belang voor de (aanstaande) moeder en haar kind. Besproken wordt hoe met goede communicatie en duidelijke informatie naar een gezamenlijke besluitvorming toegewerkt kan worden. Knelpunten, zoals onmogelijke keuzes, onverwachte situaties of tekortschietende vaardigheden bij de (aanstaande) moeder, komen aan bod. Tot slot wordt ingegaan op verschillende vormen van zwangerschapsbegeleiding.

vorige hoofdstuk Erratum bij: Integrale geboortezorg – Samen bevalt goed

volgende hoofdstuk De kwetsbare (aanstaande) moeder

De in de tekst gebruikte term ‘gezamenlijke besluitvorming’ gaat ervan uit dat aan de voorwaarden van geïnformeerde keuze is voldaan.

In dit boek is gekozen voor het gebruik van de term ‘integraal’ in de brede betekenis van persoonsgerichte kwalitatief hoogwaardige keten- en netwerkzorg.

In Nederland wordt momenteel door de Capture-group onderzoek gedaan naar de factoren die maken dat een bevalling als traumatisch ervaren wordt en naar behandelmogelijkheden bij angst voor de bevalling en posttraumatische stressklachten (http://capture-group.nl).

Niet-directieve voorlichting of counseling betekent niet sturend: de counselor zegt de ouder(s) niet welke keus zij moet(en) maken.

De kosten voor het gebruik van de telefonische tolkendienst worden uitsluitend vergoed aan de huisarts ten behoeve van nieuwe statushouders.

De tweetalige voorlichters hebben de volgende achtergrond: Marokkaans-Nederlands (taalgebied Nederlands, Arabisch en Berber), Turks-Nederlands (taalgebied Nederlands en Turks), Antilliaans (taalgebied Nederlands, Papiaments en Spaans), Surinaams-Nederlands (taalgebied Nederlands en Scranantango), Braziliaans-Nederlands (taalgebied Nederlands en Portugees) of Kaapverdisch-Nederlands (taalgebied Nederlands en Portugees) (Peters et al. 2014).

Artikel 453 Burgerlijk Wetboek Boek 7: De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard, waaronder het overeenkomstig artikel 66 van de Zorgverzekeringswet in het openbaar register opgenomen voor hem geldende professionele standaard.

Purdah of Pardah (Perzisch: gordijn) verwijst naar een op religieuze gronden gebaseerde strikte scheiding tussen mannen en vrouwen (https://en.wikipedia.org).

RR: relatief risico; BI: betrouwbaarheidsinterval.

Agt HME van, Schoonen HMHJD, Fracheboud J, Koning HJ de. Monitor geïnformeerde besluitvorming prenatale screening 2011. Landelijke en regionale uitkomsten. RIVM 2012. http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=7bea4619-78b3-4b93-8483-d515b89dd710&type=org&disposition=inline.

Anonymous. Praktijkperikel; Mag een arts gedwongen sectio uitvoeren in het belang van het kind? Medisch Contact 2015, pag. 1484 (auteur niet vermeld). Bron: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/mag-een-arts-gedwongen-sectio-uitvoeren-in-het-belang-van-het-kind-1.htm.

Baas CI, Erwich JJ, Wiegers TA, Cock TP de, Hutton EK. Women’s suggestions for improving midwifery care in The Netherlands. Birth 2015;42(4):369–78.CrossRef

Baas CI, Wiegers TA, Cock TP de, Erwich JJ, Spelten ER, Boer MR de, Hutton EK. Client-related factors associated with a “Less than Good” experience of midwifery care during childbirth in the Netherlands. Birth 2017;44(1):58–67. https://doi.org/10.1111/birt.12266.CrossRef

Ballen LE, Fulcher AJ. Nurses and doulas: complementary roles to provide optimal maternity care. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 2006;35(2):304–11.CrossRef

Berhan Y, Haileamlak A. The risks of planned vaginal breech delivery versus planned caesarean section for term breech birth: a meta-analysis including observational studies. BJOG 2016;123(1):49–57.CrossRef

Berwick DM. What ‘patient-centered’ should mean: confessions of an extremist. Health Aff (Millwood). 2009;28(4):w555–65. https://doi.org/10.1377/hlthaff.28.4.w555. Epub 2009 May 19. PubMed PMID: 19454528.CrossRef

Beulen L, Berg M van den, Faas BH, Feenstra I, Hageman M, Vugt JM van, Bekker MN. The effect of a decision aid on informed decision-making in the era of non-invasive prenatal testing: a randomised controlled trial. Eur J Hum Genet. 2016;24(10):1409–16. https://doi.org/10.1038/ejhg.2016.39.CrossRef

Bijlsma MW, Wennink JM, Enkelaar AC, Heres MH, Honig A. De mogelijkheid van ondertoezichtstelling van het nog ongeboren kind bij twijfels over de veiligheid van de thuissituatie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008 Apr 12;152(15):895–8. Dutch. PubMed PMID: 18512532. um Genet. 2016 May 18. https://doi.org/10.1038/ejhg.2016.39.CrossRef

Bijma HH, Heide A van der, Wildschut HI. Decision-making after ultrasound diagnosis of fetal abnormality. Reprod Health Matters 2008;16(31 Suppl):82–9. https://doi.org/10.1016/s0968-8080(08)31372-X.CrossRef

Blondeau MJ, Koorengevel KM, Schneider AJ, Knijff-van Dortmont AL van der, Dondorp WJ. Een sectio caesarea tegen haar wil? Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A8183.

Bloomfield J, Rising SS. CenteringPregnancy^®: an innovative dyad model for group mother-infant care. J Midwifery Womens Health 2013;58(6):683–9. https://doi.org/10.1111/jmwh.12132.CrossRef

Boerleider AW, Francke AL, Manniën J, Wiegers TA, Devillé WL. “A mixture of positive and negative feelings”: a qualitative study of primary care midwives’ experiences with non-western clients living in the Netherlands. Int J Nurs Stud. 2013;50(12):1658–66. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2013.04.009.CrossRefPubMed

Bohren MA, Hofmeyr GJ, Sakala C, Fukuzawa RK, Cuthbert A. Continuous support for women during childbirth. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jul 6;7:CD003766. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003766.pub6.

Brixval CS, Axelsen SF, Lauemøller SG, Andersen SK, Due P, Koushede V. The effect of antenatal education in small classes on obstetric and psycho-social outcomes – a systematic review. Syst Rev. 2015 Feb 28;4:20. https://doi.org/10.1186/s13643-015-0010-x.CrossRef

Brom L, Hopmans W, Pasman HRW, Timmermans DR, Widdershoven GA, Onwuteaka-Philipsen BD. Congruence between patients’ preferred and perceived participation in medical decision-making: a review of the literature. BMC Med Inform Decis Mak. 2014;14:25.CrossRef

Byerley BM, Haas DM. A systematic overview of the literature regarding group prenatal care for high-risk pregnant women. BMC Pregnancy Childbirth 2017 Sep 29;17(1):329. https://doi.org/10.1186/s12884-017-1522-2.

Carter EB, Temming LA, Akin J, Fowler S, Macones GA, Colditz GA, Tuuli MG. Group prenatal care compared with traditional prenatal care: a systematic review and meta-analysis. Obstet Gynecol. 2016;128(3):551–61. https://doi.org/10.1097/AOG.0000000000001560.CrossRefPubMedPubMedCentral

Charles C, Gafni A, Whelan T. Shared decision-making in the medical encounter: what does it mean? (Or it takes at least to tango). Soc Sci Med. 1997;44:681–92.CrossRef

Coulter A. Paternalism or partnership? Patients have grown up-and there’s no going back. BMJ 1999 Sep 18;319(7212):719–20.CrossRef

Crombag NM, Lamain-de Ruiter M, Kwee A, Schielen PC, Bensing JM, Visser GH, Franx A, Koster MP. Perspectives, preferences and needs regarding early prediction of preeclampsia in Dutch pregnant women: a qualitative study. BMC Pregnancy Childbirth 2017 Jan 7;17(1):12. https://doi.org/10.1186/s12884-016-1195-2.

Demontis R, Pisu S, Pintor M, D’aloja E. Cesarean section without clinical indication versus vaginal delivery as a paradigmatic model in the discourse of medical setting decisions. J Matern Fetal Neonatal Med. 2011;24(12):1470–5.CrossRef

Denktaş S, Bonsel GJ, Steegers EA. Perinatale Gezondheid in Rotterdam. Ervaringen na 2 jaar ‘Klaar voor een kind’. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156(29):A4289.PubMed

Downe S, Finlayson K, Tunçalp Ӧ, Metin Gülmezoglu A. What matters to women: a systematic scoping review to identify the processes and outcomes of antenatal care provision that are important to healthy pregnant women. BJOG 2016;123(4):529–39. https://doi.org/10.1111/1471-0528.13819.CrossRefPubMed

Dugas M, Shorten A, Dubé E, Wassef M, Bujold E, Chaillet N. Decision aid tools to support women’s decision making in pregnancy and birth: a systematic review and meta-analysis. Soc Sci Med. 2012;74(12):1968–78.CrossRef

Dwamena F, Holmes-Rovner M, Gaulden CM, Jorgenson S, Sadigh G, Sikorskii A,Lewin S, Smith RC, Coffey J, Olomu A. Interventions for providers to promote a patient-centred approach in clinical consultations. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Dec 12;12:CD003267. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003267.pub2.

Ecker J. Elective cesarean delivery on maternal request. JAMA 2013 May 8;309(18):1930–6.CrossRef

Edwards A, Elwyn G. Shared decision making in health care; achieving evidence based patient choice. Oxford: Oxford University Press; 2014.

El Bouazzaoui F, Peters IA. Handboek geboortezorg bij verschillende culturen. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv; 2017.

Elwyn G, Edwards A, Kinnersley P, Grol R. Shared decision making and the concept of equipoise: the competences of involving patients in healthcare choices. Br J Gen Pract. 2000;50(460):892–9.PubMedPubMedCentral

Elwyn G, Frosch D, Thomson R, Joseph-Williams N, Lloyd A, Kinnersley P, Cording E, Tomson D, Dodd C, Rollnick S, Edwards A, Barry M. Shared decision making: a model for clinical practice. J Gen Intern Med. 2012;27(10):1361–7. Epub 2012 May 23. Review. PubMed PMID: 22618581; PubMed Central PMCID:PMC3445676.CrossRef

Elwyn G, Hutchings H, Edwards A, Rapport F, Wensing M, Cheung WY, Grol R. The OPTION scale: measuring the extent that clinicians involve patients in decision-making tasks. Health Expect. 2005;8(1):34–42.CrossRef

Elwyn G, O’Connor AM, Bennett C, Newcombe RG, Politi M, Durand MA, Drake E, Joseph-Williams N, Khangura S, Saarimaki A, Sivell S, Stiel M, Bernstein SJ, Col N, Coulter A, Eden K, Härter M, Rovner MH, Moumjid N, Stacey D, Thomson R, Whelan T, Weijden T van der, Edwards A. Assessing the quality of decision support technologies using the International Patient Decision Aid Standards instrument (IPDASi). PLoS One 2009;4(3):e4705.CrossRef

Enting E. Voorlichtingen in eigen taal en cultuur (VETC). Epidemiologisch Bull. 2005;40(1):26–30.

Entsieh AA, Hallström IK. First-time parents’ prenatal needs for early parenthood preparation – a systematic review and meta-synthesis of qualitative literature. Midwifery 2016;39:1–11. https://doi.org/10.1016/j.midw.2016.04.006.CrossRefPubMed

Fabian HM, Rådestad IJ, Waldenström U. Childbirth and parenthood education classes in Sweden. Women’s opinion and possible outcomes. Acta Obstet Gynecol Scand. 2005;84(5):436–43.CrossRef

Feeley C, Thomson G. Why do some women choose to free birth in the UK? An interpretative phenomenological study. BMC Pregnancy Childbirth 2016 Mar 21;16(1):59.

Fransen MP, Harris V, Essink-Bot ML. Beperkte gezondheidsvaardigheden bij patiënten van allochtone herkomst: alleen een tolk inzetten is meestal niet genoeg. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5581.PubMed

Fried TR. Shared decision making. Finding the sweet spot. N Engl J Med. 2016 Jan 14;374(2):104–6.CrossRef

Gagnon AJ, Sandall J. Individual or group antenatal education for childbirth or parenthood, or both. Cochrane Database Syst Rev. 2007 Jul 18;(3):CD002869.

García E, Timmermans DR, Leeuwen E van. Rethinking autonomy in the context of prenatal screening decision-making. Prenat Diagn. 2008;28(2):115–20.CrossRef

Gevers S, Metselaar S. Begin van het leven. In: Legemaate J, Widdershoven G, redactie. Basisboek ethiek en recht in de gezondheidszorg. Amsterdam: Boom uitgevers; 2016. pag. 135–60.

Gezondheidsraad. Laaggeletterdheid te lijf. Signalering ethiek en gezondheid, 2011/1. Den Haag: Centrum voor ethiek en gezondheid; 2011. Publicatienr. Gezondheidsraad: 2011/17.

Gitsels-van der Wal JT, Martin L, Manniën J, Verhoeven P, Hutton EK, Reinders HS. Antenatal counselling for congenital anomaly tests: pregnant Muslim Moroccan women’s preferences. Midwifery 2015;31(3):e50–7. https://doi.org/10.1016/j.midw.2015.01.002.CrossRefPubMed

Greenhalgh T, Howick J, Maskrey N; Evidence Based Medicine Renaissance Group. Evidence based medicine: a movement in crisis? BMJ 2014 Jun 13;348:g3725. https://doi.org/10.1136/bmj.g3725.CrossRef

Groenen CJ, Duijnhoven NT van, Faber MJ, Koetsenruijter J, Kremer JA, Vandenbussche FP. Use of social network analysis in maternity care to identify the profession most suited for case manager role. Midwifery 2016 Dec 12;45:50–5.CrossRef

Haaren-ten Haken TM van, Hendrix MJ, Nieuwenhuijze MJ, Vries RG de, Nijhuis JG. Birth place preferences and women’s expectations and experiences regarding duration and pain of labor. J Psychosom Obstet Gynaecol. 2017 Feb 6:1–10. https://doi.org/10.1080/0167482X.2017.1285900.CrossRef

Hall KH. Reviewing intuitive decision-making and uncertainty: the implications for medical education. Med Educ. 2002;36(3):216–24.CrossRef

Heijmans M, Zwikker H, Heide I van der, Rademakers J. Zorg op maat. Hoe kunnen we de zorg beter laten aansluiten bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden? Utrecht: NIVEL; 2016.

Hodnett ED, Gates S, Hofmeyr GJ, Sakala C. Continuous support for women during childbirth. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(10):CD003766.

Hofmeyr GJ, Hannah M, Lawrie TA. Planned caesarean section for term breech delivery. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Jul 21;7:CD000166.

Hollander MH, Dillen J van. Zorg op maat in de verloskunde, verklaard vanuit de geschiedenis. NTOG 2017;17(6):327–30.

Hollander M, Miranda E de, Dillen J van, Graaf I de, Vandenbussche F, Holten L. Women’s motivations for choosing a high risk birth setting against medical advice in the Netherlands: a qualitative analysis. BMC Pregnancy Childbirth 2017a;17(1):423. https://doi.org/10.1186/s12884-017-1621-0.

Hollander MH, Dillen J van, Lagro-Jansen ALM, Leeuwen E van, Duijst WLJM, Vandenbussche FPHA. Moeder-kindconflict of arts-patiëntconflict? Als vrouwen aanbevolen verloskundige zorg afwijzen. NTOG 2017b;130:84–7.

Hollander MH, Hastenberg E van, Dillen J van, Pampus MG van, Miranda E de, Stramrood CAI. Preventing traumatic childbirth experiences: 2.192 women’s perceptions and views. Arch Womens Ment Health 2017c;20(4):515–23. https://doi.org/10.1007/s00737-017-0729-6. Epub 2017 May 29. PubMed PMID: 2855369.CrossRef

Horey D, Kealy M, Davey MA, Small R, Crowther CA. Interventions for supporting pregnant women’s decision-making about mode of birth after a caesarean. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jul 30;7:CD010041.

Hrešanová E. The psychoprophylactic method of painless childbirth in socialist Czechoslovakia: from state propaganda to activism of enthusiasts. Med Hist. 2016;60(4):534–56. https://doi.org/10.1017/mdh.2016.59.CrossRefPubMedPubMedCentral

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Thematisch toezicht geboortezorg: afsluitend onderzoek naar de invoering van de normen van ‘Een goed begin’. De stand van zaken in de Verloskundige Samenwerkingsverbanden (VSV’s) in Nederland op 1 november 2015. Utrecht: IGJ; 2016. Bron: https://www.igz.nl/zoeken/document.aspx?doc=Thematisch+toezicht+geboortezorg%3A+Afsluitend+onderzoek+naar+de+invoering+van+de+normen+van+%E2%80%98Een+goed+begin%E2%80%99.

Joseph-Williams N, Edwards A, Elwyn G. Power imbalance prevents shared decision making. BMJ 2014a May 14;348:g3178.CrossRef

Joseph-Williams N, Elwyn G, Edwards A. Knowledge is not power for patients: a systematic review and thematic synthesis of patient-reported barriers and facilitators to shared decision making. Patient Educ Couns. 2014b;94(3):291–309.CrossRef

Kabakian-Khasholian T, Portela A. Companion of choice at birth: factors affecting implementation. BMC Pregnancy Childbirth 2017 Aug 31;17(1):265. https://doi.org/10.1186/s12884-017-1447-9.

Kahneman D. Ons feilbare denken. Thinking, fast and slow. Business Contact 2011.

Kaimal AJ, Kuppermann M. Decision making for primary cesarean delivery: the role of patient and provider preferences. Semin Perinatol. 2012;36(5):384–9.CrossRef

Karliner LS, Jacobs EA, Chen AH, Mutha S. Do professional interpreters improve clinical care for patients with limited English proficiency? A systematic review of the literature. Health Serv Res. 2007;42:727–54.CrossRef

Keirse E. Psychologische reflexie. In: Wildschut HIJ, Goudoever JB van, Hollander NS den, Keirse E, Wert G de, redactie. Foetale en neonatale afwijkingen op aangeboren afwijkingen. Leidraad voor besluitvorming. Amsterdam: Reed Business; 2011. pag. 387–403.

Kelly MP, Heath I, Howick J, Greenhalgh T. The importance of values in evidence-based medicine. BMC Med Ethics 2015 Oct 12;16(1):69. https://doi.org/10.1186/s12910-015-0063-3.

Klaus H, Kennelll JH, Klaus PD. The doula book. How a trained labor companion can help you have a shorter, easier and healthier birth. 3rd edition. Boston: Da Capo Lifelong Books; 2012. ISBN13: 9780738215068.

Klaver K, Baart A. How can attending physicians be more attentive? On being attentive versus producing attentiveness. Med Health Care Philos. 2016a;19(3):351–9. https://doi.org/10.1007/s11019-015-9669-y.CrossRefPubMedPubMedCentral

Klaver K, Baart A. Managing socio-institutional enclosure: a grounded theory of caregivers’ attentiveness in hospital care. Eur J Oncol Nurs. 2016b;22:95–102. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2016.04.002.CrossRefPubMed

KNOV/NVOG: Leidraad ‘Verloskundige zorg buiten richtlijnen’. Versie 1.0. Utrecht 2015. Bron: http://nvog-documenten.nl/uploaded/docs/KNOV%20en%20NVOG%20Leidraad%20Verloskundige%20zorg%20buiten%20richtlijnen%20ek.pdf.

Kollen M, Heida A, Huisman A, Müller ME. Gravida en wilsombekwaam. Ned Tijdschr Geneeskd. 2002 Apr 20;146(16):745–7. Dutch. PubMed PMID: 11998349.

Koopmans CM, Bijlenga D, Groen H, Vijgen SM, Aarnoudse JG, Bekedam DJ, Berg PP van den, Boer K de, Burggraaff JM, Bloemenkamp KW, Drogtrop AP, Franx A, Groot CJ de, Huisjes AJ, Kwee A, Loon AJ van, Lub A, Papatsonis DN, Post JA van der, Roumen FJ, Scheepers HC, Willekes C, Mol BW, Pampus MG van; HYPITAT study group. Induction of labour versus expectant monitoring for gestational hypertension or mild pre-eclampsia after 36 weeks’ gestation (HYPITAT): a multicentre, open-label randomised controlled trial. Lancet 2009 Sep 19;374(9694):979–88.

Kozhimannil KB, Hardeman RR, Attanasio LB, Blauer-Peterson C, O’Brien M. Doula care, birth outcomes, and costs among Medicaid beneficiaries. Am J Public Health 2013;103(4):e113–21. https://doi.org/10.2105/AJPH.2012.301201.CrossRefPubMedPubMedCentral

Kweekel L, Gerrits T, Rijnders M, Brown P. The role of trust in CenteringPregnancy: building interpersonal trust relationships in group-based prenatal care in the Netherlands. Birth 2017;44(1):41–7. https://doi.org/10.1111/birt.12260.CrossRefPubMed

Lantz PM, Low LK, Varkey S, Watson RL. Doulas as childbirth paraprofessionals: results from a national survey. Womens Health Issues 2005;15(3):109–16.CrossRef

Légaré F, Thompson-Leduc P. Twelve myths about shared decision making. Patient Educ Couns. 2014;96(3):281–6. https://doi.org/10.1016/j.pec.2014.06.014.CrossRefPubMed

Lombarts K. Performance van artsen. Rotterdam: 2010 Uitgevers; 2016. ISBN10:9490951307.

Makoul G, Clayman ML. An integrative model of shared decision making in medical encounters. Patient Educ Couns. 2006;60(3):301–12. Epub 2005 Jul 26. Review. PubMed PMID: 16051459.CrossRef

Marteau TM. Towards informed decisions about prenatal testing: a review. Prenat Diagn. 1995;15(13):1215–26.CrossRef

Mazzeschi C, Pazzagli C, Radi G, Raspa V, Buratta L. Antecedents of maternal parenting stress: the role of attachment style, prenatal attachment, and dyadic adjustment in first-time mothers. Front Psychol. 2015 Sep 24;6:1443. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01443.CrossRef

Mittal P. CenteringPregnancy^®: pilot implementation of a group model for teaching family medicine residents well-child care. Perm J. 2011;15(4):40–1.

National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Integrating health literacy, cultural competence, and language access services: workshop summary. Washington, DC: The National Academies Press; 2016. https://doi.org/10.17226/23498.CrossRef

NICE clinical guideline 138. Recommendation 1.5.24. Patient experience in adult NHS services: improving the experience of care for people using NHS services. 2012. https://www.nice.org.uk/guidance/cg138/chapter/1-Guidance#enabling-patients-to-actively-participate-in-their-care.

Nieuwenhuijze M. On speaking terms. Choice and shared decision-making in maternity care. Academisch Proefschrift Radboud Universiteit Nijmegen. Enschede: Ipskamp Drukkers; 2014.

Nieuwenhuijze MJ, Korstjens I, Jonge A de, Vries R de, Lagro-Janssen A. On speaking terms: a Delphi study on shared decision-making in maternity care. BMC Pregnancy Childbirth 2014 Jul 9;14:223. https://doi.org/10.1186/1471-2393-14-223. PubMed PMID: 25008286; PubMed Central PMCID: PMC4104734.

NVOG. Richtlijn zwangerschap en bevalling na sectio caesarea (2010). Bron: http://nvog-documenten.nl/index.php?pagina=/richtlijn/pagina.php&fSelectTG_62=75&fSelectedSub=62&fSelectedParent=75.

Paternotte E, Dulmen S van, Lee N van der, Scherpbier AJ, Scheele F. Factors influencing intercultural doctor-patient communication: a realist review. Patient Educ Couns. 2015;98(4):420–45. https://doi.org/10.1016/j.pec.2014.11.018.CrossRef

Patiëntenfederatie Nederland. Cliëntperspectief kwaliteit integrale geboortezorg. Uitkomsten achterbanraadpleging en kwaliteitscriteria t.b.v. zorgstandaard. 2014. Bron: https://www.patientenfederatie.nl/images/stories/dossier/Ziekenhuiszorg/Cli%c3%abntenperspectiefopkwaliteitIntegraleGeboortezorg2014.pdf.

Pellegrino ED. Trust and distrust in professional ethics. In: Pellegrino ED, Veatch RM, Langan JP, redactie. Ethics, trust and the professions: philosophical and cultural aspects. Washington DC: Georgetown University Press; 1991.

Peters IA, Schölmerich VLN, Veen DW van, Steegers EAP, Denktaş S. Reproductive health peer education for multicultural target groups. J Multicultural Educ. 2014;8(3):162–78.CrossRef

Pieterse A, Brand P, Basoski N, Siggelbout A. Alles wat u moet weten over gedeelde besluitvorming. Een investering van arts en patiënt in betere zorg. Medisch Contact 2017;12:34–6.

Ploem C, Voskes Y. De arts-patiëntrelatie. In: Legemaate J, Widdershoven G, redactie. Basisboek ethiek en recht in de gezondheidszorg. Amsterdam: Boom uitgevers; 2016. pag. 37–64.

Poddar U, Brownlee S, Stacey D, Volk RJ, Williams JW, Elwyn G. Patient decision aids: a case for certification at the national level in the United States. J Clin Ethics 2015;26(4):306–11.PubMed

Politi MC, Street RL Jr. The importance of communication in collaborative decision making: facilitating shared mind and the management of uncertainty. J Eval Clin Pract. 2011;17(4):579–84.CrossRef

Read GD. Childbirth without fear. The principles and practice of natural childbirth. 3e druk. Londen: William Heinemann Medical Books Ltd; 1954.

Rijken JJ. Handreiking verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid bij integrale geboortezorg – tweede concept. AKD 2016. Bron: https://www.kennisnetgeboortezorg.nl/?file=6163&m=1480598597&action=file.download.

Rijnders M, Aalhuizen I. Samen begeleiden. TvT. 2016;01.

Rijnders M, Kraan A van der, Aalhuizen I, Laan N van der, Groessen K, Goudsmit M, Lijster K de. CenteringPregnancy: een uitdagendere vorm van zorg! TvT. 2015;01.

Rijnders MEB, Detmar SB, Herschderfer KC. TNO-rapport ‘Implementatie van CenteringPregnancy in Nederland 2012–2015’. TNO, CH 2016 R10627. TNO: Leiden; 2016.

RIVM. Centraal orgaan prenatale screening. Kwaliteitseisen counselor prenatale screening. Versie 6. 2015. Bron: http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=ad3d3f25-3103-4087-9452-df219e06f95e&type=org&disposition=inline.

Rosman AN, Vlemmix F, Fleuren MA, Rijnders ME, Beuckens A, Opmeer BC, Mol BW, Zwieten MC van, Kok M. Patients’ and professionals’ barriers and facilitators to external cephalic version for breech presentation at term, a qualitative analysis in the Netherlands. Midwifery 2014;30(3):324–30.CrossRef

Salzburg Global Seminar. Salzburg statement on shared decision making. BMJ 2011 Mar 22;342:d1745. https://doi.org/10.1136/bmj.d1745.CrossRef

Santen H van. Commentaar. Empathie. Medisch Contact 2017 Jun 15;24. Bron: https://www.medischcontact.nl/opinie/hoofdredactioneel/hoofdredactioneel/empathie-2.htm.

Say R, Thomson R, Robson S, Exley C. A qualitative interview study exploring pregnant women’s and health professionals’ attitudes to external cephalic version. BMC Pregnancy Childbirth 2013 Jan 16;13:4.CrossRef

Schölmerich VL, Ghorashi H, Denktaş S, Groenewegen P. Caught in the middle? How women deal with conflicting pregnancy-advice from health professionals and their social networks. Midwifery 2016;35:62–9. https://doi.org/10.1016/j.midw.2016.02.012.CrossRefPubMed

Schoorel EN, Vankan E, Scheepers HC, Augustijn BC, Dirksen CD, Koning M de, Kuijk SM van, Kwee A, Melman S, Nijhuis JG, Aardenburg R, Boer K de, Hasaart TH, Mol BW, Nieuwenhuijze M, Pampus MG van, Roosmalen J van, Roumen FJ, Vries R de, Wouters MG, Weijden T van der, Hermens RP. Involving women in personalised decision-making on mode of delivery after caesarean section: the development and pilot testing of a patient decision aid. BJOG 2014;121(2):202–9.CrossRef

Skjøth MM, Hansen HP, Draborg E, Pedersen CD, Lamont RF, Jørgensen JS. Informed choice for participation in down syndrome screening: development and content of a web-based decision aid. JMIR Res Protoc. 2015 Sep 21;4(3):e113.

Smith SK, Sousa MS, Essink-Bot ML, Halliday J, Peate M, Fransen M. Socioeconomic differences in informed decisions about down syndrome screening: a systematic review and research agenda. J Health Commun. 2016;21(8):868–907. https://doi.org/10.1080/10810730.2016.1177145.CrossRefPubMed

Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, Ganahl K, Slonska Z, Doyle G, Fullam J, Kondilis B, Agrafiotis D, Uiters E, Falcon M, Mensing M, Tchamov K, Broucke S van den, Brand H; HLS-EU Consortium. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). Eur J Public Health 2015;25(6):1053–8. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckv043.CrossRef

Stacey D, Légaré F, Lewis K, Barry MJ, Bennett CL, Eden KB, Holmes-Rovner M, Llewellyn-Thomas H, Lyddiatt A, Thomson R, Trevena L. Decision aids for people facing health treatment or screening decisions. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 12;4:CD001431. https://doi.org/10.1002/14651858.CD001431.pub5.

Statius van Eps LW. Over de baringspijn. Amsterdam: Academisch proefschrift; 1954.

Steel A, Frawley J, Adams J, Diezel H. Trained or professional doulas in the support and care of pregnant and birthing women: a critical integrative review. Health Soc Care Community 2015;23(3):225–41. https://doi.org/10.1111/hsc.12112.CrossRefPubMed

Stiggelbout AM, Pieterse AH, Haes JC de. Shared decision making: concepts, evidence, and practice. Patient Educ Couns. 2015;98(10):1172–9. https://doi.org/10.1016/j.pec.2015.06.022.CrossRef

Stramrood C, Slade P. A woman afraid of becoming pregnant again: posttraumatic stress disorder following childbirth. Chapter 2. In Paarlberg KM & Wiel HB van de, redactie. Biopsychosocial obstetrics and gynecology – a competency-oriented approach. Switzerland: Springer International Publishing; 2017. pp. 33–50.CrossRef

Stramrood CA, Paarlberg KM, Huis In ’t Veld EM, Berger LW, Vingerhoets AJ, Weijmar Schultz WC, Pampus MG van. Posttraumatic stress following childbirth in homelike- and hospital settings. J Psychosom Obstet Gynaecol. 2011a;32:88–97.

Stramrood CA, Wessel I, Doornbos B, Aarnoudse JG, Berg PP van den, Schultz WC, Pampus MG van. Posttraumatic stress disorder following preeclampsia and PPROM: a prospective study with 15 months follow-up. Reprod Sci. 2011b;18:645–53.CrossRef

Struijs A, Jongsma K. Gezamenlijke besluitvorming door zorgverlener en patiënt – normatieve achtergrond. Raad voor Volksgezondheid en Zorg (RVZ). 2013. Bron: https://www.ceg.nl/uploads/publicaties/temp_file_Achtergrondstudie_Gezamenlijke_besluitvorming_zorgverlener_patient1.pdf.

Thaler RH, Sunstein CR. Nudge. Improving decisions about health, wealth, and happiness. New York: Penguin Putnam Inc.; 2009. ISBN10: 014311526X.

Tijmstra TJ. Het imperatieve karakter of medische technologie en de betekenis van ‘geanticipeerde beslissingsspijt’. Ned Tijdschr Geneeskd. 1987 Jun 27;131(26):1128–31.

Tijmstra TJ, Bajema C. ‘Je zult die ene maar zijn’; risicobeleving en keuzegedrag rond medische technologie. Ned Tijdschr Geneeskd. 1990;134:1884–5.PubMed

Timmermans DR. Informatie is meer dan alleen het getal. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:D825.PubMed

TNO. TNO-rapport KvL/GB 2010.041. Opleidingen gezondheidsbevordering en preventie: een inventarisatie en analyse van het actuele aanbod. 2010. Bron: https://www.loketgezondleven.nl/sites/default/files/o10713_Rapport-Opleidingen-GB-en-P-071210.pdf.

Tonelli MR. The challenge of evidence in clinical medicine. J Eval Clin Pract. 2010;16(2):384–9. https://doi.org/10.1111/j.1365-2753.2010.01405.x.CrossRefPubMed

Tucker Edmonds B. Shared decision-making and decision support: their role in obstetrics and gynecology. Curr Opin Obstet Gynecol. 2014;26(6):523–30.CrossRef

Veldhuizen-Eshuis H van, Wieringa J. Advies stroomlijnen van informatie over preconceptiezorg. Rapport 225101001/2009. Bilthoven. RIVM 2012. Bron: http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=b68bf968-024e-4204-86bc-089f825eb788&type=org&disposition=inline.

Verloskundig Vademecum. Eindrapport van de commissie verloskunde van het college voor zorgverzekeringen. 2003. http://www.nvog.nl/vakinformatie/Informatie/Verloskundig+Vademecum.aspx.

Visser GHA, Steegers EAP. Beter baren. Medisch Contact 15 Jan 2008. Bron: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/beter-baren.htm.

Vlemmix F, Warendorf JK, Rosman AN, Kok M, Mol BW, Morris JM, Nassar N. Decision aids to improve informed decision-making in pregnancy care: a systematic review. BJOG 2013;120(3):257–66.CrossRef

Weijden T van der, Post H, Brand PLP, Veenendaal H van, Drenthen T, Mierlo LA van, Stalmeier P, Damman OC, Stiggelbout A. Shared decision making, a buzz-word in the Netherlands, the pace quickens towards nationwide implementation. Z Evid Fortbild Qual Gesundhwes. 2017;123–124:69–74. https://doi.org/10.1016/j.zefq.2017.05.016.CrossRef

Wiegant E, Hageman M, Teunis T. Samen beslissen: waarom moeilijk doen als het samen kan? Koog aan de Zaan. Nederland: Poiesz Uitgevers BV; 2017. ISBN 9789491549 854.

Wiegers TA. The quality of maternity care services as experienced by women in the Netherlands. BMC Pregnancy Childbirth 2009 May 9;9:18.

Wiel HBM van de, Paarlberg KM, Dermout SM. Health advocate: an obstetrician in doubt – coping with ethical dilemmas and moral decisions. Chapter 25. In: Paarlberg KM & Wiel HB van de, redactie. Biopsychosocial obstetrics and gynecology – a competency-oriented approach. Switzerland: Springer International Publishing; 2017. pp. 433–54.

Wu P, Berg C van den, Alfirevic Z, O’Brien S, Röthlisberger M, Baker PN, Kenny LC, Kublickiene K, Duvekot JJ. Early pregnancy biomarkers in pre-eclampsia: a systematic review and meta-analysis. Int J Mol Sci. 2015 Sep 23;16(9):23035–56.CrossRef

Zorgstandaard Integrale Geboortezorg versie 1.1 (2016). Bron: https://www.zorginzicht.nl/bibliotheek/integrale-geboortezorg-zorgstandaard/Paginas/Home.aspx.

Zwicht BS van, Crone MR, Lith JM van, Rijnders ME. Group based prenatal care in a low-and high risk population in the Netherlands: a study protocol for a stepped wedge cluster randomized controlled trial. BMC Pregnancy Childbirth 2016 Nov 15;16(1):354. PubMed PMID: 27846824.

Titel: De (aanstaande) moeder
Auteurs: Dr. H. I. J. Wildschut
Drs. A. J. M. Waelput
Dr. K. M. Paarlberg
Dr. M. P. Fransen
C. J. M. Groenen, MSc
M. Nieuwenhuijze, PhD MPD RM
M. Rijnders
J. C. Mooij, MSc
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Integrale geboortezorg
Print ISBN: 978-90-368-2201-5

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2202-2

Copyright: 2018
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2202-2_1

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen