Top

2016 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Correct tapen en bandageren

Het evenwicht tussen stabiliteit en mobiliteit

Auteurs: Klaus Eder, Hauke Mommsen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inhoudsopgave

Over dit boek

Tapes en bandages voorkomen en genezen blessures aan het bewegingsapparaat. Ze beschermen en ondersteunen de geblesseerde lichaamsdelen, zowel passief als actief. Belasting blijft mogelijk, doordat extreme bewegingen worden tegengegaan. Zo blijft de fysiologische balans tussen stabiliteit en mobiliteit behouden en wordt het genezingsproces bevorderd. Tapes dienen ook ter preventie en hebben hun nut in verschillende takken van sport bewezen.

Correct tapen en bandageren biedt een uitstekende leidraad om de verschillende technieken correct aan te leren. Dit praktische en rijk geïllustreerd studie- en oefenboek omvat een algemeen en een praktisch deel. Het begint met een beschrijving van de belangrijkste functionele verbanden die worden gebruikt voor therapie en nazorg. In het praktijkdeel wordt aan de hand van foto¿s met toelichting stap voor stap uitgelegd hoe elk verband wordt aangelegd.

Het boek is bestemd voor iedereen die in de sportgeneeskunde werkzaam is zoals fysiotherapeuten, (sport)artsen, trainers, masseurs, bewegingswetenschappers en docenten bewegen en sport.

Correct tapen en bandageren, vertaald uit het Duits, werd geschreven door Klaus Eder en Hauke Mommsen. Klaus Eder is gespecialiseerd sportfysiotherapeut en instructeur, en verantwoordelijk voor de zorg voor veel Duitse topsporters. Prof. dr. Hauke Mommsen, arts en fysiotherapeut, doceert aan de Fachhochschule Kiel.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Algemeen

Voorwerk

Basisprincipes

1 Functionele verbanden – geschiedenis en achtergrond van het tapeverband

Samenvatting

Op het werk of in de vrije tijd, bij recreatieve of wedstrijdsport – iedereen gebruikt het al sinds jaren. Het is niet meer weg te denken bij blessures van het bewegingsapparaat, of ze nu acuut zijn of chronisch. Sporters hebben er vaak een groot deel van hun successen aan te danken, of het gaat om olympische medailles, een wereldkampioenschap of een districtskampioenschap bij de amateurs. Het maakt het mogelijk om na een blessure snel weer te gaan sporten. In vrijwel alle sporten worden gewrichten met behulp van deze techniek getapet en gestabiliseerd, of het nu voetbal is of handbal, volleybal, karate, boksen, duursporten of tennis, bij trainingen of tijdens wedstrijden. Tapen maakt functionele verbanden mogelijk.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

2 Doel en nut van tapen -de zin van functionele verbanden

Samenvatting

Een functioneel verband (tape) kan worden omschreven als een therapeutisch of preventief verband met diverse functies. Het wordt in zeer uiteenlopende gebieden ingezet. Zowel bij kinderen als bij senioren, in recreatieve en wedstrijdsport, in ziekenhuizen en in de praktijk van diverse specialisten wordt tapen preventief, therapeutisch of voor revalidatiedoeleinden gebruikt. Het tapeverband moet een zo groot mogelijke (maximale) gewrichtsstabiliteit toelaten, om op die manier een gerichte inperking van de beweging te bereiken terwijl de bewegingsvrijheid optimaal blijft. De belangrijkste functie van een tape is dan ook het creëren van een optimaal evenwicht tussen noodzakelijke stabiliteit en functionele mobiliteit.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

3 Het bewegingsapparaat (anatomische principes)

Samenvatting

Om functionele verbanden correct te kunnen aanbrengen is kennis van de functionele anatomie en van de complexe samenhangen van het lichaam een absolute voorwaarde.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

4 Gewrichtsposities bij het aanleggen van een tapeverband en de neutraal-nulmethode

Samenvatting

Voor het aanleggen van een tapeverband moet een uitvoerig onderzoek worden gedaan naar het te tapen of te verbinden gebied. De anatomie van gewrichtsstructuren is erg verschillend en kan grote individuele variaties vertonen. Verder is het van belang of het een normaal of acuut geblesseerd gewricht betreft.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

5 Werking en positieve effecten van functionele verbanden

Samenvatting

Een tapeverband kan met het oog op blessurepreventie doelgericht worden toegepast. Als ondersteunend of beschermend verband stabiliseert het zwaarbelaste gewrichten.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

6 Indicaties en toepassingsvoorbeelden voor functionele verbanden/tapes

Samenvatting

Functionele verbanden kunnen specifiek worden ingezet na traumatische blessures, na operaties, bij degeneratieve processen en vooral ook preventief.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

7 De drie belangrijkste toepassingsgebieden van functionele verbanden

Samenvatting

De medische verzorging van recreatieve en professionele sporters omvat drie grote deelgebieden:

Klaus Eder, Hauke Mommsen

8 Negatieve gevolgen van immobilisatie, contra-indicaties voor functionele verbanden

Samenvatting

Volledige immobilisatie van gewrichten of andere anatomische structuren gedurende kortere of soms ook langere tijd is bijvoorbeeld noodzakelijk bij een conservatieve fractuurbehandeling of bij achillespeesrupturen. Volledige immobilisatie is alleen toegestaan bij medische noodzaak. In alle andere gevallen geldt het principe van de pijnafhankelijke functionele behandeling.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Tapeverband gebruiken

9 Het gebruik van niet-elastische tapes

Samenvatting

Voor het snel maar correct aanbrengen van een functioneel verband met niet-elastische tape, bijvoorbeeld Leukotape, bestaan tal van praktische aanwijzingen. De keuze van het gebruikte materiaal is gebaseerd op:

Klaus Eder, Hauke Mommsen

10 Het gebruik van elastische tapes

Samenvatting

Voor het doelmatig gebruiken van preventieve en therapeutische verbanden is kennis over de werking en de geschiktheid van de verschillende verbandmaterialen en -typen een belangrijke voorwaarde. Het nut en daarmee ook het effect van therapieën met diverse verbanden worden wezenlijk beïnvloed door de verschillende fysische eigenschappen van kleefverbanden.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

11 Polstermateriaal voor verbanden en tapes – tips voor lastige tapeomstandigheden

Samenvatting

Functionele verbanden en tapes hebben het meeste effect als ze rechtstreeks op de huid worden aangebracht. Helaas is het vanwege anatomische omstandigheden (haar, uitstekende botten, huidverwondingen enzovoort) niet altijd mogelijk het verband direct op de huid aan te brengen. Een polstering moet alleen in het functionele verband worden aangebracht als het absoluut noodzakelijk is. Door polstermateriaal of andere hulpmiddelen kan de stabiliteit van het verband worden beperkt, aangezien het directe huidcontact verloren gaat. Daarom is het belangrijk een tapeverband met een polstering bijzonder intensief te controleren op stabiliteit.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

12 Effect van polstering aan de hand van compressieverdeling

Klaus Eder, Hauke Mommsen

13 Tapen in de praktijk

Samenvatting

Ondanks alle individuele nuances verdient het aanbeveling bij het tapen ook bepaalde handmatige automatismen en een vaste volgorde van handelingen aan te leren. Op die manier is het mogelijk de benodigde zekerheid bij het aanleggen te ontwikkelen en tijdverlies te vermijden.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

14 Tips en basisregels voor het tapen

Samenvatting

Bij het aanleggen van een functioneel tapeverband moeten enkele basisaspecten in acht worden genomen. Hierna volgt een kort overzicht.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

15 Definities en functies van functionele verbanden

Klaus Eder, Hauke Mommsen

16 Tips voor sporters en patiënten

Samenvatting

Ook voor de patiënt bij wie een verband of tape is aangelegd zijn er belangrijke ‘gebruiksaanwijzingen’ waarmee hij kan helpen het succes van de behandeling te optimaliseren en complicaties te vermijden. Op de eerste plaats moet de patiënt op de hoogte worden gebracht van het doel van de tape (functie, draagduur, houdbaarheid enzovoort). Zowel een preventief als een therapeutisch verband wordt beschouwd als onderdeel van de behandeling. Het is daarom zinnig om de patiënt of sporter uitleg te geven over de blessure en het verloop van het herstel (advies en informatie). Op de tweede plaats moet de patiënt weten hoe hij zelf kan bijdragen aan het herstel (door bijvoorbeeld oefeningen, regelmatig omhoog leggen van de extremiteit bij zwellingen, koeling).

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Praktijk: Specifieke toepassingen

Voorwerk

Bovenste extremiteiten

17 Immobilisatie van het acromioclaviculaire gewricht (AC-gewricht)

Samenvatting

Stabilisatie van schouder- en schouderhoekgewricht, het schouderblad en het AC-gewricht.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

18 Extensiebeperking van de elleboog

Samenvatting

Beperken van de extensiepositie in het ellebooggewricht zonder belemmering van de flexie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

19 Epicondylitis

Samenvatting

Bandage ter ontlasting van het hand- en ellebooggewricht

Klaus Eder, Hauke Mommsen

20 Buddytape met spalk

Samenvatting

Buddytape met spalk: combinatie van de flexibele vingerspalk en tape ter ontlasting van het middelste vingergewricht

Klaus Eder, Hauke Mommsen

21 Ontlasten van het middelste vingergewricht

Samenvatting

Stabilisatie van de collaterale banden (lateraal en mediaal).

Klaus Eder, Hauke Mommsen

22 Skiduim

Samenvatting

Beperking van de beweging op alle niveaus, bij het duimgewricht sterk, bij het duimzadelgewricht gering.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

23 Blaar op de handpalm

Samenvatting

Bevorderen van een snelle genezing van een blaar.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

24 Polsgewricht

Samenvatting

Beperken van alle bewegingsniveaus van het polsgewricht, in het bijzonder supinatie en pronatie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Onderste extremiteiten

25 Ontlasten van het lengtegewelf

Samenvatting

Ontlasten van het lengte- en dwarsgewelf.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

26 Ontlasten van de kuitspieren

Samenvatting

Verschuift de kuitmusculatuur in de richting van de geblesseerde plek. Ontlast de geblesseerde spieren.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

27 Ontlasten van de achillespees

Samenvatting

Ontlasten van de achillespees door het verschuiven van de musculatuur in de richting van de insertie van de pees.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

28 Ontlasten van de mediale knieband

Samenvatting

Ontlasten mediale knieband

Klaus Eder, Hauke Mommsen

29 Koelverband

Samenvatting

Koelen.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

30 Hallux valgus

Samenvatting

Beperken van alle bewegingsniveaus. Stabilisatie van het groteteengewricht. Tegengaan dan wel vertragen van de deformatie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

31 Driestrooks enkelgewrichtverband

Samenvatting

Stabiliseren van het enkelgewricht. Goede compressiewerking bij hematoom- en oedeemtherapie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

32 Enkelgewricht klassiek

Samenvatting

Stabiliseren van het enkelgewricht. Goede compressiewerking bij hematoom- en oedeemtherapie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

33 Heel-lock en enkelsyndesmose

Samenvatting

De achttoer is heel belangrijk en mag alleen worden aangelegd in combinatie met een basisverband. Hij is als afsluitende toer voor alle enkelgewrichten geschikt.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

34 Compressieverband bij syndesmoseletsel

Samenvatting

Het compressieverband bij een syndesmoseletsel mag alleen in combinatie met een basisverband worden aangelegd. Het is geschikt als afsluitende toer voor alle beschreven enkelgewrichtverbanden.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

35 Voorbereidende opvulling rond het enkelgewricht (bij een verkorte versie van klassiek enkelgewrichtverband en eenvoudig enkelgewrichtverband)

Samenvatting

Stabiliseert het bovenste en onderste enkelgewricht in zijn fysiologische functieniveau.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

36 Patellapees

Samenvatting

Druk op de patellapees verplaatst de patella naar proximaal.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

37 Patellacorrectie elastisch

Samenvatting

Door sterkere spiertrekking naar mediaal en distaal dan wel lateraal wordt de plaats van de patella gecorrigeerd.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

38 Patellacorrectie niet-elastisch

Samenvatting

Corrigeren en sturen van de patella. Compenseren van de musculaire insufficiëntie.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Lichamelijke aspecten

Voorwerk

39 Anatomie van de huid

Samenvatting

De huid (cutis of integumentum) is meer dan alleen maar het buitenste omhulsel van het lichaam. Het is een extreem complex zintuig en – met een oppervlakte van twee vierkante meter – het grootste van het lichaam. Wetenschappelijk is aangetoond dat de huid door zijn hoge sensorendichtheid reflectorisch invloed uitoefent op de gewrichts- en spierfunctie. De opper- en de lederhuid wegen samen zo’n drie kilo. Als ook het onderhuids weefsel wordt meegerekend, kom je op een gewicht van tien a vijftien kilo.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

40 Receptoren van de huid en tapeverband

Samenvatting

Het is wetenschappelijk aangetoond dat een tape niet alleen mechanisch en passief stabiliseert als een extern omhulsel, maar ook actief via prikkeling van de mechanosensoren in de huid en via proprioreceptoren van spieren en pezen. De sensoren van de huid bevinden zich voornamelijk in de opper- en lederhuid. Hier worden onder meer aanrakingen, druk en spanningen waargenomen. De onbehaarde huid (handpalm, voetzolen) is wat betreft mechanosensoren anders samengesteld dan de behaarde huid. Hierna worden de functies van deze structuren kort uitgelegd.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

41 Huidreacties en tapeverband

Samenvatting

Het tapeverband direct aanleggen op de droge en schone huid is de meest effectieve en zinvolle methode, maar zelfs bij optimaal huidcontact kan in uitzonderlijke gevallen het verband van de huid losraken. Extreme gewrichtsbewegingen en -belastingen tijdens sport, sterke zweetsecretie of afgeschilferd huidepitheel kunnen de kleefeigenschappen van verband nadelig beïnvloeden.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

42 Voor- en nabehandeling van de huid, huidbescherming

Samenvatting

Voorwaarde voor het aanbrengen van functionele verbanden is een grotendeels intacte huid. Kleine huiddefecten kunnen bijvoorbeeld met een steriel wondverband worden afgedekt, grotere wondvlakken en allergische huidreacties moeten worden beschouwd als contra-indicaties voor een functioneel verband.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

43 Invloed van functionele verbanden op het bloed- en lymfevatstelsel

Samenvatting

Het complexe bloed- (rood = arterieel, blauw = veneus) en lymfevatstelsel (groen) van het menselijk lichaam.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

44 Mogelijkheden van immobilisatie door functionele verbanden

Samenvatting

Met behulp van een tapeverband of verschillende soorten andere verbanden kunnen gewrichtsbewegingen in verschillende mate worden beperkt (afhankelijk van diagnose en indicatie).

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Materiaal voor tapeverbanden

Voorwerk

45 Materiaal en verband

Samenvatting

Bij een functioneel verband is hoogwaardig verbandmateriaal dat recht doet aan de indicatie net zo belangrijk als deskundige aanlegtechniek. Zonder goed verbandmateriaal zal een bandage, hoe perfect ook aangelegd, slechts een beperkt effect hebben. Gedetailleerde kennis van de verschillende materialen is daarom een voorwaarde voor het vakkundig gebruik ervan.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

46 Tapes/pleisterverbanden

Samenvatting

‘Tape’ of ‘pleisterverband’ is de verzamelnaam voor verschillende soorten materialen die zijn voorzien van een zelfklevende laag (drager).

Klaus Eder, Hauke Mommsen

47 Onderlagen en polstermateriaal

Samenvatting

Afhankelijk van soort en plaats van het functionele verband kan ter bescherming van een gevoelige huid een onderlaag worden aangebracht om direct contact van de tape met de huid te voorkomen. Een onderlaag kan ook worden gebruikt om voorgevormde delen en polsters op de huid te fixeren. Is bijvoorbeeld bij een zwelling een extra compressie-effect nodig, dan is het dunne, zowel in lengte- als breedterichting elastische Tricoplast ideaal. Voor het afdekken van grote oppervlakken, bijvoorbeeld aan de thorax, is het luchtdoorlatende, hypoallergene vlies Fixomull Stretch heel geschikt.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

48 Hulpmiddelen voor functionele verbanden

Samenvatting

De in dit hoofdstuk beschreven extra hulpmiddelen en instrumenten maken het aanleggen en verwisselen van verbanden gemakkelijker en verhogen het effect en het draagcomfort.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

49 Opslag van verbandmiddelen

Samenvatting

De houdbaarheid van pleisters op rubberharsbasis (bijvoorbeeld Leukotape, Elastoplast) is niet onbeperkt, aangezien de kleefmassa voor ongeveer twee derde uit substanties bestaat die onderhevig zijn aan natuurlijke veroudering. Als ze bij kamertemperatuur, droog en beschermd tegen licht worden bewaard, behouden ze hun kleefkracht jarenlang en zijn ze tot de laatste centimeter te gebruiken.

Klaus Eder, Hauke Mommsen

Titel: Correct tapen en bandageren
Auteurs: Klaus Eder
Hauke Mommsen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-1644-1
Print ISBN: 978-90-368-1605-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1644-1