Concentratie maakt zorg niet altijd beter

Het concentreren van medische ingrepen en behandelingen in ziekenhuizen leidt niet noodzakelijkerwijs tot betere kwaliteit van zorg. Dit blijkt uit een rapportage van het Consortium Onderzoek Kwaliteit van Zorg, een samenwerking tussen iBMG, IQ healthcare (UMC St Radboud) en het NIVEL.

De afgelopen jaren zijn voor de Nederlandse ziekenhuizen normen ontwikkeld voor een minimum aantal behandelingen of ingrepen bij bepaalde aandoeningen. De achterliggende gedachte is dat de kwaliteit van de ingreep hoger is als deze vaker wordt uitgevoerd. Voor een aantal ingrepen is dit zeker het geval, maar voor veel behandelingen is dit niet onderzocht of is een verband niet aangetoond. Is het verband tussen volume en kwaliteit wel aangetoond, dan is het achterliggende mechanisme daarvan vaak onbekend.

Sterftecijfer

Voor veel aandoeningen blijkt in de wetenschappelijke literatuur geen duidelijk verband tussen behandelvolume en kwaliteit van zorg. Vrijwel alle onderzoeken gebruiken het sterftecijfer als uitkomstmaat, terwijl dit lang niet voor alle aandoeningen relevant is. Er blijkt nauwelijks aandacht voor andere uitkomstmaten.

Niet slechter

De onderzoekers namen initiatieven tot concentratie van liesbreukoperaties, verloskunde, gewichtsverminderende chirurgie zoals maagbandoperaties, borstkankerzorg en de behandeling van hemofilie onder de loep. Aanleiding voor bijna al deze initiatieven bleken het professioneel en organisatorisch perspectief, terwijl het maatschappelijk en patiëntenperspectief vooral werden gebruikt om de concentratie te legitimeren. De kwaliteitswinst voor patiënten blijkt echter niet altijd te worden waargemaakt. Voor patiënten waren de uitkomsten niet (veel) slechter geworden, maar dus ook niet beter. Wel ervaren patiënten nadelen zoals een grotere afstand tot het ziekenhuis, behandeling op verschillende locaties en minder keuzevrijheid. Deze worden niet altijd gecompenseerd door een aantoonbaar beter behandelingsresultaat of andere voor patiënten relevante voordelen.

Consortium Onderzoek Kwaliteit van Zorg

De drie Nederlandse onderzoeksinstellingen iBMG, IQ healthcare en het NIVEL hebben een consortium gevormd met een gezamenlijk onderzoeksprogramma. Het consortium wil duurzaam kennis over kwaliteit van zorg opbouwen en daarmee structureel bijdragen aan evidence-based kwaliteitsverbeteringen in de Nederlandse zorg.

Auteur(s): Coen Kaaij