Top

2010 | wo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Complex trauma

Diagnostiek en behandeling

Auteurs: Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit boek richt zich op de behandeling van ernstig getraumatiseerde mensen, zoals oorlogsgetroffenen, vluchtelingen en asielzoekers, veteranen, mensen met ernstige beroepsgerelateerde traumatisering (zoals brandweerpersoneel, politiepersoneel, treinpersoneel) en personen met problematiek ten gevolge van vroegkinderlijke traumatisering. Voor het eerst wordt de toepassing van concrete behandelmethoden voor complex trauma beschreven. De auteurs passen daarbij CGT-methodieken toe. Het driefasenmodel (stabilisatie, verwerking, integratie) dient als aanknopingspunt. De specifieke kenmerken en behoeften van verschillende cliëntengroepen waarbij complex trauma voorkomt, komen aan bod. Ten slote beschrijven de auteurs de gevolgen van het werken met complex trauma voor de behandelaar.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Definitie en behandelmodellen

Voorwerk

1. Wat is complex trauma?

Samenvatting

‘Complex trauma’ is een niet helder gedefinieerd begrip. Het wordt vaak gebruikt bij de beschrijving van de problematiek van ernstig getraumatiseerde mensen. Er is op dit moment geen voldoende valide term om de karakteristieke problemen na meervoudige en interpersoonlijke geweldservaringen te beschrijven.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

2. Behandelmodellen

Samenvatting

In het eerste hoofdstuk hebben we uitengezet dat complex trauma te maken heeft met een geschiedenis van meervoudig, zich herhalend en interpersoonlijk geweld waaruit een risico volgt op meervoudige problematiek, waaronder een posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

Diagnostiek en indicatiestelling

Voorwerk

3. Psychodiagnostiek

Samenvatting

Bij de behandeling van de meervoudige problemen na complex trauma is het allereerst van groot belang om de aard en de ernst van de symptomen goed in kaart te brengen. Het is raadzaam om in de eerste fase van het contact met de cliënt te komen tot een individuele, op maat gesneden theorie over de samenhang van de klachten met de omstandigheden en ervaringen: de casusconceptualisatie. Een dergelijke theorie biedt vervolgens houvast in de planning van de interventies.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

4. De opzet van de behandeling

Samenvatting

In hoofdstuk 2 stelden we dat het driefasenmodel het meest toegepast wordt als leidraad bij de behandeling van complex trauma. In het daaropvolgende hoofdstuk werd de diagnostiek bij complex trauma beschreven.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

Behandeling

Voorwerk

5. Fase 1 – Algemene aspecten van de stabilisatiefase

Samenvatting

De eerste fase van het driefasenmodel kent twee hoofddoelen (Van der Hart & Nijenhuis, 2007): (1) het vestigen van een veilige therapeutische relatie en (2) stabilisatie en symptoomreductie. Wanneer deze twee doelen bereikt zijn, kan de behandeling worden voortgezet met fase 2.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

6. Fase 1 – Psycho-educatie

Samenvatting

In de behandeling van complexe traumaproblematiek is het belangrijk om de cliënt (een gevoel van) controle over zijn situatie te geven. Een wezenlijk onderdeel van traumaproblematiek is immers dat de getroffene tijdens de ingrijpende gebeurtenis(sen) geen controle over de situatie had (Allen, 2001).

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

7. Fase 1 – Controletechnieken

Samenvatting

Bij mensen met complexe traumaproblematiek is er veelal sprake van een opeenstapeling van problemen, waardoor ze het overzicht over het actuele leven verloren zijn. Dit verlies van controle over de actuele levenssituatie kan op zichzelf weer een trigger zijn voor het optreden van traumagerelateerde reacties en mensen moedeloos en hopeloos maken.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

8. Fase 1 – Relaxatietechnieken

Samenvatting

Een van de belangrijkste manieren om minder last te hebben van spanningsklachten zijn ontspanningoefeningen. Dat geldt dus ook voor spanningsklachten in het kader van traumagerelateerde problematiek. Een belangrijke voorwaarde daarvoor is dat de spanning nog niet te hoog opgelopen is, anders hebben ontspanningsoefeningen te weinig effect.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

9. Fase 1 – Reguleren van traumasymptomen

Samenvatting

Mensen die last hebben van complex trauma voelen zich vaak onveilig, zijn alert op mogelijke aanwijzingen dat het trauma zich kan herhalen, hebben moeite andere mensen te vertrouwen en hebben een sombere kijk op het leven. Dat chronische op de hoede zijn, voorzichtig zijn, zich niet prettig voelen, zich onveilig voelen, is dodelijk vermoeiend.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

10. Fase 2 – Algemene aspecten van verwerking

Samenvatting

In de tweede fase van het driefasenmodel is de behandeling gericht op ‘verwerking’ van de traumatische herinneringen. In dit hoofdstuk worden enige algemene aspecten van verwerking besproken. Ook wordt een beslisboom geïntroduceerd waarmee bepaald kan worden of begonnen wordt met globale traumaverwerkingstechnieken of met specifieke verwerkingstechnieken. Beide soorten technieken worden in de volgende hoofdstukken beschreven.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

11. Fase 2 – Globale traumaverwerkingstechnieken

Samenvatting

Het komt nogal eens voor dat een behandelaar besluit een methode in te zetten die gericht is op afgebakende traumatische ervaringen, terwijl de cliënt eigenlijk zijn hele verhaal wil vertellen en behoefte heeft over al zijn ervaringen te getuigen. Deze behoefte van een cliënt kan conflicteren met de focus die gevraagd wordt bij een gedetailleerde procedure zoals exposure of EMDR.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

12. Fase 2 – Specifieke traumaverwerkingstechnieken

Samenvatting

Bij specifieke traumaverwerkingsmethoden worden technieken toegepast die gericht zijn op het meest traumatische moment. Deze technieken bevatten alle een zekere mate van blootstelling, oftewel exposure.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

13. Fase 3 – Integratie

Samenvatting

In de laatste fase van de behandeling van complex trauma volgens het driefasenmodel hebben interventies een plaats die gericht zijn op verdergaan met het leven na het trauma. De focus van de behandeling in fase 1 is het stabiliseren van de symptomen, in fase 2 is dat het verwerken van het traumatische verleden en in fase 3 is de focus de toekomst: Hoe kan het leven weer worden opgepakt?

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

Cliënt en behandelaar

Voorwerk

14. Verschillende cliëntengroepen met complex trauma

Samenvatting

In dit hoofdstuk beschrijven we verschillende groepen cliënten bij wie complex trauma kan optreden. De sociaal-maatschappelijke en historische context waarin ernstig geweld zich voordoet, is van belang voor een goede betekenisverlening; in de eerste plaats voor de cliënt, maar ook voor de behandelaar. Enige kennis van de situatie van specifieke cliëntengroepen is onmisbaar voor het behandelproces.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

15. Gevolgen voor de behandelaar

Samenvatting

Behandelaren die werken met ernstig getraumatiseerde mensen worden emotioneel belast. Traumatische ervaringen van cliënten kunnen heftige emotionele reacties oproepen bij behandelaren: afschuw, angst, walging, maar ook een grote positieve betrokkenheid bij de getraumatiseerde cliënt. Uit recent onderzoek (Smith, 2009) blijkt dat traumabehandelaren niet angstiger of depressiever reageren dan andere behandelaren.

Martijn Stöfsel, Trudy Mooren

Nawerk

Titel: Complex trauma
Auteurs: Martijn Stöfsel
Trudy Mooren
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-8553-9
Print ISBN: 978-90-313-8552-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-8553-9