Top

Gepubliceerd in:

01-07-2014 | Artikelen

Complex trauma en complexe PTSS

Wat is het en wie heeft het?

Auteurs: Jackie June ter Heide, Rolf Kleber, Trudy Mooren

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 5/2014

Samenvatting

Er bestaat onder clinici veel onduidelijkheid over wat de concepten complex trauma en complexe posttraumatische stressstoornis (PTSS) behelzen. Dit heeft ongewenste consequenties voor de behandeling, omdat de behandelrichtlijnen voor complexe PTSS afwijken van die voor PTSS. In dit artikel wordt verhelderd wat er onder complex trauma en complexe PTSS verstaan wordt, om zo bij te dragen aan een meer gefundeerd gebruik van deze termen. Complex trauma wordt gekenmerkt door elementen als herhaling, langdurigheid, interpersoonlijke context en verstoring van ontwikkelingsfasen. Complexe PTSS is niet als afgebakende classificatie opgenomen in het ‘Diagnostic and statistical manual of mental disorders’ (DSM) en kan niet als diagnose zonder PTSS gesteld worden. Het is van belang complex trauma en complexe PTSS te specificeren in een beschrijvende diagnose. Daarnaast is het belangrijk er niet automatisch van uit te gaan dat patiënten met complex trauma wel complexe PTSS zullen hebben; bij veel patiëntengroepen is dit niet onderzocht of zijn de prevalenties relatief laag.

vorige artikel Evidence-based behandelen van angst en depressie

volgende artikel Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen in een forensische setting

American Psychiatric Association (1980). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (3rd Ed.).Washington,DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (Revised 4th Ed.).Washington,DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

Balkom, A.L.J.M. van, Vliet, I.M. van, Emmelkamp, P.M.G., Bockting, C.L.H., Spijker, J., Hermens, M.L.M., Meeuwissen, J.A.C., namens, deWerkgroep Multidisciplinaire richtlijnontwikkeling Angststoornissen/Depressie, (2013). Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen (derde revisie): richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een angststoornis. Utrecht: Trimbos-instituut.

Barnow, S., Plock, K., Spitzer, C., Hamann, N., & Freyberger, H.J. (2005). Trauma, Temperaments- und Charaktermerkmale bei Patienten mit Borderline- Persönlichkeitsstörung und komplexer posttraumatischer Belastungsstörung. Verhaltenstherapie, 15, 148–156.CrossRef

Brewin, C.R., Andrews, B. & Valentine, J.D. (2000). Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 748–766.PubMedCrossRef

Briere, J. & Spinazzola, J. (2005). Phenomenology and psychological assessment of complex posttraumatic states. Journal of Traumatic Stress, 18, 401–412.PubMedCrossRef

Cloitre, M., Courtois, C.A., Charuvastra, A., Carapezza, R., Stolbach, B.C. & Green, B.L. (2011). Treatment of complex PTSD: Results of the ISTSS expert clinician survey on best practices. Journal of Traumatic Stress, 24, 615–627.PubMedCrossRef

Cloitre, M., Courtois, C.A., Ford, J.D., Green, B. L., Alexander, P., Briere, J., e.a. (2012). The ISTSS expert consensus treatment guidelines for complex PTSD in adults. Internet: www.istss.org/ISTSS_Complex_PTSD_Treatment_Guidelines/5205.htm.

Cloitre, M., Koenen, K.C., Cohen, L.R. & Han, H. (2002). Skills training in affective and interpersonal regulation followed by exposure: a phase-based treatment for PTSD related to childhood abuse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70, 1067–1074.PubMedCrossRef

Courtois, C.A. & Ford, J.D. (Eds.) (2009). Treating complex traumatic stress disorder: an evidence-based guide. New York/London: Guilford Press.

Ford, J.D. (1999). Disorders of extreme stress following war-zone military trauma: Associated features of posttraumatic stress disorder or comorbid but distinct syndromes? Journal of Consulting and Clinical Psychology, 67, 3–12.PubMedCrossRef

Ford, J.D. (2008a). Ethnoracial minority background, psychological trauma, PTSD and DESNOS among urban low-income women with severe mental illness. Journal of Psychological Trauma, 7, 170–184.CrossRef

Ford, J.D. & Smith, S.F. (2008b). Complex posttraumatic stress disorder in traumaexposed adults receiving public sector outpatient substance abuse disorder treatment. Addiction Research and Theory, 16, 193–203.CrossRef

Ford, J.D., Courtois, C.A., Steele, K., Hart, O. van der, & Nijenhuis, E.R.S. (2005). Treatment of complex posttraumatic self-dysregulation. Journal of Traumatic Stress, 18, 437–447.PubMedCrossRef

Friedman, M.J., Resick, P.A., Bryant, R.A. & Brewin, C.R. (2011). Considering PTSD for DSM-5. Depression and Anxiety, 28, 750–769.PubMedCrossRef

Herman, J.L. (1992). Complex PTSD: a syndrome in survivors of prolonged and repeated trauma. Journal of Traumatic Stress, 5, 377–391.CrossRef

Herman, J.L. (1993). Trauma en herstel: de gevolgen van geweld - van mishandeling thuis tot politiek geweld. Amsterdam:Wereldbibliotheek.

Jongedijk, R.A., Carlier, I.V.E., Schreuder, B. J.N. & Gersons, B.P.R. (1996). Complex posttraumatic stress disorder: an exploratory investigation of PTSD and DES NOS among Dutchwar veterans. Journal of Traumatic Stress, 9, 577–586.PubMed

Kessler, R.C., Sonnega, A., Bromet, E., Hughes, M. & Nelson, C. (1995). Posttraumatic stress disorder in the National Comorbidity Survey. Archives of General Psychiatry, 52, 1048–1060.PubMedCrossRef

Kleber, R. J. (1994). Late gevolgen van de TweedeWereldoorlog. De Psycholoog, 29, 125–131.

Kolk, B.A. van der (2005). Developmental trauma disorder: toward a rational diagnosis for children with complex trauma histories. Psychiatric Annals, 35, 401–408.

Kolk, B.A. van der, Pelcovitz, D., Roth, S., Mandel, F.S., McFarlane, A. & Herman, J.L. (1996). Dissociation, somatization, and affect dysregulation: the complexity of adaptation to trauma. American Journal of Psychiatry, 153, 83–93.PubMed

Kolk, B.A. van der, Roth, S., Pelcovitz, D., Sunday, S. & Spinazzola, J. (2005). Disorders of extreme stress: the empirical foundation of a complex adaptation to trauma. Journal of Traumatic Stress, 18, 389–399.CrossRef

Lindauer, R. J.L. (2012). Child maltreatment - clinical PSD diagnosis not enough?!: Comment on Resick et al. (2012). Journal of Traumatic Stress, 25, 258–259.PubMedCrossRef

Maercker, A., Brewin, C.R., Bryant, R.A., e.a. (2013). Proposals for mental disorders specifically associated with stress in the International Classification of Diseases-11. Lancet (geaccepteerd).

McFarlane, A.C. (1995). The severity of the trauma: issues about its role in posttraumatic stress disorder. In R. J. Kleber, C.R. Figley & B.P. Gersons (Eds.), Beyond trauma: cultural and societal dynamics (pp. 31–54). New York: Plenum Press.CrossRef

Morina,N. & Ford, J.D. (2008). Complex sequelae of psychological trauma among Kosovar civilian war victims. International Journal of Social Psychiatry, 54, 425–436.CrossRef

Morina,N. & Stangier, U. (2007). Komplexe Traumatisierung als Folge ziviler Kriegserlebnisse: Eine Kurzmitteilung. Zeitschrift für Psychosomatische Medizin und Psychotherapie, 53, 373–379.PubMedCrossRef

Newman, E., Orsillo, S.M., Herman, D.S., Niles, B.L. & Litz, B.T. (1995). Clinical presentation of disorders of extreme stress in combat veterans. Journal of Nervous and Mental Disease, 183, 628–632.PubMedCrossRef

Niederland,W.G. (1971). Introductory notes on the concept, definition and range of psychic trauma. In H. Krystal & W.G. Niederland (Eds.), Psychic traumatization: after{effects in individuals and communities (pp. 1–11). Boston: Little, Brown and Company.

Ozer, E.J., Best, S.R., Lipsey, T.L. & Weiss,D.S. (2008). Predictors of posttraumatic stress disorder and symptoms in adults: a meta-analysis. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, S, 3–36.

Pelcovitz, D., Kolk, B. van der, Roth, S., Mandel, F., Kaplan, S. & Resick, P. (1997). Development of a criteria set and a structured interview for disorders of extreme stress (SIDES). Journal of Traumatic Stress, 10, 3–16.PubMed

Resick, P.A., Bovin, M.J., Calloway, A.L., Dick, A.M., King, M.W., Mitchell, K.S., e.a. (2012). A critical evaluation of the complex PTSD literature: implications for DSM-5. Journal of Traumatic Stress, 25, 241–251.PubMedCrossRef

Sack, M., Sachsse, U., Overkamp, B. & Dulz, B. (2013). Traumafolgestörungen bei Patienten mit Borderline-Persönlichkeitsstörung. Nervenarzt, 84, 608–614.PubMedCrossRef

Scoboria, A., Ford, J., Lin, H-J. & Frisman, L. (2008). Exploratory and confirmatory factor analyses of the Structured Interview for Disorders of Extreme Stress. Assessment, 15, 404–425.PubMedCrossRef

Stöfsel, M. & Mooren, T.M. (2010). Complex trauma. Diagnostiek en behandeling. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef

Tas, J. (1946). Psychische stoornissen in concentratiekampen en bij teruggekeerden. Maandblad voor Geestelijke Volksgezondheid, 1, 143-150.

Teodorescu, D.-S., Heir, T., Hauff, E., Wentzel-Larsen, T. & Lien, L. (2012). Mental health problems and post-migration stress among multi-traumatized refugees attending outpatient clinics upon resettlement in Norway. Scandinavian Journal of Psychology, 53, 316–332.PubMedCrossRef

Terr, L.C. (1991). Childhood traumas: an outline and overview. American Journal of Psychiatry, 148, 10–20.PubMed

Vries, G.J. de & Olff, M (2009). The lifetime prevalence of traumatic events and posttraumatic stress disorder in the Netherlands. Journal of Traumatic Stress, 22, 259–267.PubMedCrossRef

World Health Organization (1992). International Classification of Diseases (ICD-10). Genève: World Health Organization.

Young, A. (2004). When traumatic memory was a problem: On the historical antecedents of PTSD. In G.M. Rosen (Ed.), Posttraumatic stress disorder: issues and controversies (pp. 127–146). Chichester: JohnWiley & Sons.CrossRef

Zlotnick, C. & Pearlstein, T. (1997). Validation of the Structured Interview for Disorders of Extreme Stress. Comprehensive Psychiatry, 38, 243–247.PubMedCrossRef

Zucker, M., Spinazzola, J., Blaustein, M. & Kolk, B.A. van der (2008). Dissociative symptomatology in posttraumatic stress disorder and disorders of extreme stress. Journal of Trauma and Dissociation, 7, 19–31.CrossRef

Titel: Complex trauma en complexe PTSS
Wat is het en wie heeft het?
Auteurs: Jackie June ter Heide
Rolf Kleber
Trudy Mooren
Publicatiedatum: 01-07-2014
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 5/2014
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/s12485-014-0051-y

Andere artikelen Uitgave 5/2014

Warren Mansell, Timothy Carey & Sara Tai (2013). A transdiagnostic approach to CBT using Methods of Levels Therapy. Londen/New York: Routledge. 175 p., € 15,-

Gelezen

Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen in een forensische setting

Getoetst

Patrick Luyten, Wim Vanmechelen & Marc Hebbrecht (red.) (2010). Depressie. Actuele psychoanalytische benaderingen. Antwerpen: Garant. 199 p., € 23,90Jos Dirkx & Nelleke Nicolai (red.) (2012). Depressie en psychodynamiek. Amsterdam: Sjibbolet. 169 p., € 18,95

Gelezen

Dupliek

Forum

Evidence-based behandelen van angst en depressie

Artikelen

Lidia Zylowska (2012). Mindfulness bij volwassenen met ADHD. Een achtstappenprogramma om emoties te beheersen, aandacht te verbeteren en doelen te bereiken. Amsterdam: Hogrefe. 223 p., € 22,50

Gelezen