Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:

01-08-2001

Burn-out en psychoanalyse: van een procesvisie naar een conflictmodel

Auteur: Stijn Vanheule

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 4/2001

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Abstract

Burn-out is een populair begrip in onze hedendaagse cultuur. Dit artikel gaat van start met een korte situering van het concept in de maatschappelijk-culturele en wetenschappelijke context. Vervolgens wordt ingegaan op twee psychoanalytische interpretaties van het fenomeen: de klassieke procesvisie (Freudenberger, Fischer) wordt aangevuld met een visie op burn-out als resultaat van een conflict. Voor de ontwikkeling van het conflictmodel wordt een beroep gedaan op de theorieën van Freud en Lacan. De dynamiek van het conflict wordt geïllustreerd door middel van een casus.
Literatuur
go back to reference Aubert, N., & Gaulejac, V. de (1991). Le coût de l'excellence. Paris: Seuil. Aubert, N., & Gaulejac, V. de (1991). Le coût de l'excellence. Paris: Seuil.
go back to reference Burisch, M. (1993). In search of theory: some ruminations on the nature and etiology of burn-out. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent developments in theory and research (pp. 75-95). Washington DC: Taylor and Francis. Burisch, M. (1993). In search of theory: some ruminations on the nature and etiology of burn-out. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent developments in theory and research (pp. 75-95). Washington DC: Taylor and Francis.
go back to reference Cottet, S. (1985). La belle inertie – Note sur la dépression en psychanalyse. Ornicar?, 32, 68-86. Cottet, S. (1985). La belle inertie – Note sur la dépression en psychanalyse. Ornicar?, 32, 68-86.
go back to reference Cox, T., Kuk, G., & Leiter, M.P. (1993). Burn-out, health, work stress and organisational healthiness. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 177-198). Washington: Taylor & Francis. Cox, T., Kuk, G., & Leiter, M.P. (1993). Burn-out, health, work stress and organisational healthiness. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 177-198). Washington: Taylor & Francis.
go back to reference Elsschot, W. (1933). Kaas. Verzameld Werk, pp. 421-493. Amsterdam: Querido. Elsschot, W. (1933). Kaas. Verzameld Werk, pp. 421-493. Amsterdam: Querido.
go back to reference Ferenczi, S. (1994). Confusion of tongues between the adult and the child. Final contributions to the problems and methods of psychoanalysis. Londen: Karnac. Ferenczi, S. (1994). Confusion of tongues between the adult and the child. Final contributions to the problems and methods of psychoanalysis. Londen: Karnac.
go back to reference Firth, J. (1985). Personal meanings of occupational stress: Cases from the clinic. Journal of Occupational Psychology, 58, 139 -148. Firth, J. (1985). Personal meanings of occupational stress: Cases from the clinic. Journal of Occupational Psychology, 58, 139 -148.
go back to reference Fischer, H.J. (1983). A psychoanalytic view on burn-out. In B.A. Farber (Ed.), Stress and burn-out in the human service professions (pp. 40-46). New York: Pergamon Press. Fischer, H.J. (1983). A psychoanalytic view on burn-out. In B.A. Farber (Ed.), Stress and burn-out in the human service professions (pp. 40-46). New York: Pergamon Press.
go back to reference Foudraine, J. (1971). Wie is van hout. Een gang door de psychiatrie. Amsterdam: Ambo. Foudraine, J. (1971). Wie is van hout. Een gang door de psychiatrie. Amsterdam: Ambo.
go back to reference Freud, S. (1914). Ter Introductie van het narcisme. Psychoanalytische Theorie, 1, pp. 25-65. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1914). Ter Introductie van het narcisme. Psychoanalytische Theorie, 1, pp. 25-65. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freud, S. (1915). Het onbewuste. Psychoanalytische Theorie 2, pp. 89-152. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1915). Het onbewuste. Psychoanalytische Theorie 2, pp. 89-152. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freud, S. (1917a). Inleidende colleges in de psychoanalyse, deel III: Algemene neurosenleer. Inleiding tot de psychoanalyse 2. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1917a). Inleidende colleges in de psychoanalyse, deel III: Algemene neurosenleer. Inleiding tot de psychoanalyse 2. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freud, S. (1917b). Rouw en melancholie. Psychoanalytische Theorie, 1, pp. 65-91. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1917b). Rouw en melancholie. Psychoanalytische Theorie, 1, pp. 65-91. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freud, S. (1921). Massapsychologie en Ik-analyse. Cultuur en Religie 5, pp. 9-95. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1921). Massapsychologie en Ik-analyse. Cultuur en Religie 5, pp. 9-95. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freud, S. (1930). Het onbehagen in de cultuur. Cultuur en Religie 3, pp. 77-173. Meppel/Amsterdam: Boom. Freud, S. (1930). Het onbehagen in de cultuur. Cultuur en Religie 3, pp. 77-173. Meppel/Amsterdam: Boom.
go back to reference Freudenberger, H.J. (1974). Staff Burn-out. Journal of Social Issues, 30, 159-165.CrossRef Freudenberger, H.J. (1974). Staff Burn-out. Journal of Social Issues, 30, 159-165.CrossRef
go back to reference Freudenberger, H.J. (1975). The staff burn-out syndrome in alternative institutions. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 12, 72-83. Freudenberger, H.J. (1975). The staff burn-out syndrome in alternative institutions. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 12, 72-83.
go back to reference Freudenberger, H.J. (1986). The Issues of Staff Burn-out in Therapeutic Communities. Journal of Psychoactive Drugs, 18, 247-251.PubMed Freudenberger, H.J. (1986). The Issues of Staff Burn-out in Therapeutic Communities. Journal of Psychoactive Drugs, 18, 247-251.PubMed
go back to reference Freudenberger, H.J. (1989). Burn-out: een maatschappelijk verschijnsel. In H.M. Van der Ploeg en J. Vis (red.) Burn-out en werkstress: ieders verantwoordelijkheid (pp. 11-22). Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger. Freudenberger, H.J. (1989). Burn-out: een maatschappelijk verschijnsel. In H.M. Van der Ploeg en J. Vis (red.) Burn-out en werkstress: ieders verantwoordelijkheid (pp. 11-22). Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.
go back to reference Freudenberger, H.J., & Richelson, G. (1980). Burn Out. The High Cost of High Achievement. New York: Bantam. Freudenberger, H.J., & Richelson, G. (1980). Burn Out. The High Cost of High Achievement. New York: Bantam.
go back to reference Greene, G. (1960). A Burnt-Out Case. London: Penguin Books. Greene, G. (1960). A Burnt-Out Case. London: Penguin Books.
go back to reference Horn, J. van, & Schaufeli, W. (1996). Burn-out bij leraren vanuit een sociaal uitwisselingsperspectief. Gedrag & Gezondheid, 24, 249-254. Horn, J. van, & Schaufeli, W. (1996). Burn-out bij leraren vanuit een sociaal uitwisselingsperspectief. Gedrag & Gezondheid, 24, 249-254.
go back to reference Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burn-out: a review of the empirical evidence. Canadian Psychology, 29, 284-298. Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burn-out: a review of the empirical evidence. Canadian Psychology, 29, 284-298.
go back to reference Kets de Vries, M.F.R. (1996). The anatomy of the entrepreneur. Human Relations, 49, 853-883.CrossRef Kets de Vries, M.F.R. (1996). The anatomy of the entrepreneur. Human Relations, 49, 853-883.CrossRef
go back to reference Lacan, J. (1973). Le séminaire 1964, Livre XI, Les quatres concepts fondamentaux de la psychanalyse. Paris: Seuil. Lacan, J. (1973). Le séminaire 1964, Livre XI, Les quatres concepts fondamentaux de la psychanalyse. Paris: Seuil.
go back to reference Lacan, J. (1998). Le séminaire 1957-1958, Livre IV, Les formations de l'inconscient, texte établi par J.-A. Miller. Paris: Seuil. Lacan, J. (1998). Le séminaire 1957-1958, Livre IV, Les formations de l'inconscient, texte établi par J.-A. Miller. Paris: Seuil.
go back to reference Laplanche, J., & Pontalis, J.-B. (1967). Vocabulaire de la psychanalyse. Paris: PUF. Laplanche, J., & Pontalis, J.-B. (1967). Vocabulaire de la psychanalyse. Paris: PUF.
go back to reference Lasch, C. (1979). The Culture of Narcissism. American Life in an Age of Diminishing Expectations. New York: Norton. Lasch, C. (1979). The Culture of Narcissism. American Life in an Age of Diminishing Expectations. New York: Norton.
go back to reference Maslach, C. (1976). Burned-out. Human Behaviour, 5, 16-22. Maslach, C. (1976). Burned-out. Human Behaviour, 5, 16-22.
go back to reference Maslach, C. (1993). Burn-out: A multidimensional perspective. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 19-32). Washington: Taylor & Francis. Maslach, C. (1993). Burn-out: A multidimensional perspective. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 19-32). Washington: Taylor & Francis.
go back to reference Maslach, C., & Jackson, S.E. (1986). The Maslach Burn-out Inventory. Manual (2nd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. Maslach, C., & Jackson, S.E. (1986). The Maslach Burn-out Inventory. Manual (2nd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
go back to reference Maslach, C., & Leiter, M.P. (1998). Burn-out. Oorzaken, gevolgen en remedies. Amsterdam/Antwerpen: Contact. Maslach, C., & Leiter, M.P. (1998). Burn-out. Oorzaken, gevolgen en remedies. Amsterdam/Antwerpen: Contact.
go back to reference Maslach, C., & Schaufeli, W.B. (1993). Historical and conceptual development of burn-out. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 1-16). Washington: Taylor & Francis. Maslach, C., & Schaufeli, W.B. (1993). Historical and conceptual development of burn-out. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 1-16). Washington: Taylor & Francis.
go back to reference Meier, S.T. (1983). Toward a theory of burn-out. Human Relations, 36, 899-910.CrossRef Meier, S.T. (1983). Toward a theory of burn-out. Human Relations, 36, 899-910.CrossRef
go back to reference Noël, A. (1991). Magnificient obsession: The impact of unconcious processes on strategy formation. In Kets de Vries and associates (Eds.) Organisations on the couch. Clinical perspectives on organisational behavior and change(pp. 140-168). San Francisco / Oxford: Jossey-Bass. Noël, A. (1991). Magnificient obsession: The impact of unconcious processes on strategy formation. In Kets de Vries and associates (Eds.) Organisations on the couch. Clinical perspectives on organisational behavior and change(pp. 140-168). San Francisco / Oxford: Jossey-Bass.
go back to reference Schaufeli, W.B. (1990). Opgebrand. Achtergronden van werkstress bij contactuele beroepen: het burn-outsyndroom. Rotterdam: Ad. Donker. Schaufeli, W.B. (1990). Opgebrand. Achtergronden van werkstress bij contactuele beroepen: het burn-outsyndroom. Rotterdam: Ad. Donker.
go back to reference Schaufeli, W.B., Enzmann, D., & Girault, N. (1993). Measurement of burn-out: A review. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 199-215). Washington: Taylor & Francis. Schaufeli, W.B., Enzmann, D., & Girault, N. (1993). Measurement of burn-out: A review. In W.B. Schaufeli, C. Maslach en T. Marek (Eds.), Professional Burn-out. Recent Developments in Theory and Research (pp. 199-215). Washington: Taylor & Francis.
go back to reference Schaufeli, W.B., & Enzmann, D. (1998). The burn-out companion to study and practice: a critical analysis. London: Taylor & Francis. Schaufeli, W.B., & Enzmann, D. (1998). The burn-out companion to study and practice: a critical analysis. London: Taylor & Francis.
go back to reference Starrin, B., Larsson, G., & Styrborn, S. (1990). A review and critique of psychological approaches to the burn-out phenomenon. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 4, 83-91.PubMed Starrin, B., Larsson, G., & Styrborn, S. (1990). A review and critique of psychological approaches to the burn-out phenomenon. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 4, 83-91.PubMed
go back to reference Vanheule, S. (in druk). Burn-out: literatuurexploratie vanuit een klinisch psychologisch perspectief. Tijdschrift voor Klinische Psychologie. Vanheule, S. (in druk). Burn-out: literatuurexploratie vanuit een klinisch psychologisch perspectief. Tijdschrift voor Klinische Psychologie.
go back to reference Verhaeghe, P. (1994). Klinische psychodiagnostiek vanuit Lacans discourstheorie. Gent: Idesça. Verhaeghe, P. (1994). Klinische psychodiagnostiek vanuit Lacans discourstheorie. Gent: Idesça.
go back to reference Verhaeghe, P. (1996). Tussen vrouw en hysterie. Leuven: Acco. Verhaeghe, P. (1996). Tussen vrouw en hysterie. Leuven: Acco.
go back to reference Verhaeghe, P. (1999). The collapse of the function of the father and its effect on gender roles. Journal for the psychoanalysis of culture and society, 4, 18-30. Verhaeghe, P. (1999). The collapse of the function of the father and its effect on gender roles. Journal for the psychoanalysis of culture and society, 4, 18-30.
go back to reference Wisniewski, L., & Gargiulo, R.M. (1997). Occupational stress and burn-out among special educators: A review of the literature. The Journal of Special Education, 31, 325-346.CrossRef Wisniewski, L., & Gargiulo, R.M. (1997). Occupational stress and burn-out among special educators: A review of the literature. The Journal of Special Education, 31, 325-346.CrossRef
go back to reference Zizek, S. (1997). Het subject en zijn onbehagen. Amsterdam: Boom. Zizek, S. (1997). Het subject en zijn onbehagen. Amsterdam: Boom.
go back to reference Zizek, S. (1998). The seven veils of fantasy. In D. Nobus (Ed.), Key concepts of lacanian psychoanalysis (pp. 190-219). London: Rebus. Zizek, S. (1998). The seven veils of fantasy. In D. Nobus (Ed.), Key concepts of lacanian psychoanalysis (pp. 190-219). London: Rebus.
go back to reference Zizek, S. (2000). The Ticklisch Subject. London / New York: Verso. Zizek, S. (2000). The Ticklisch Subject. London / New York: Verso.
Metagegevens
Titel
Burn-out en psychoanalyse: van een procesvisie naar een conflictmodel
Auteur
Stijn Vanheule
Publicatiedatum
01-08-2001
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 4/2001
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03061945