Beroepspraktijkvorming Verpleegkundige

Je gaat:

Je gaat

Je gaat:

Sondevoeding krijgen kan in een aantal gevallen, waarin normaal eten niet mogelijk of er onvoldoende inname is, een uitkomst zijn. Denk bijvoorbeeld aan zorgvragers met ernstige darmaandoeningen of zorgvragers die ondervoed zijn. Het hebben van een maagsonde en het krijgen van sondevoeding wordt door zorgvragers meestal als belastend ervaren. De vaste etenstijden verdwijnen en het elkaar ontmoeten tijdens de maaltijden kan als moeilijk ervaren worden. In het contact met de zorgvrager is het daarom erg belangrijk om rekening te houden met de manier waarop hij de sondevoeding beleeft.

Soms kan een zorgvrager niet gewoon eten en wordt in overleg met de arts besloten tot het geven van sondevoeding. Het inbrengen van de sonde is een belastende handeling. Daarnaast is het ook nog eens vervelend dat de vaste etenstijden verdwijnen. Het is belangrijk dat je daar als verpleegkundige aandacht voor hebt.

Voor vrijwel alle zorgvragers is het spoelen van organen een belastende gebeurtenis. Het ondersteunen en informeren van de zorgvrager zijn essentiële taken voor jou als verpleegkundige.

Zorgvragers kunnen om verschillende redenen een blaaskatheter of een blaasspoeling nodig hebben. Meestal zijn zij niet in staat om zelf de katheter te verzorgen. De verzorging van een blaaskatheter vraagt tijdens de dagelijkse hygiëne en de ‘toiletgang’ extra aandacht.

Een blaaskatheter kan op verschillende manieren worden ingebracht. Soms is het nodig dat de katheter suprapubisch (boven het schaambeen, via de buikwand in de blaas) geplaatst wordt. De zorgvrager zal een suprapubische katheter als ingrijpend ervaren. Extra aandacht voor de beleving van de zorgvrager en het beantwoorden van vragen over de katheter zijn daarom op zijn plaats.

Het inbrengen van een blaaskatheter is een voorbehouden handeling, opgenomen in de Wet BIG. Het inbrengen van een blaaskatheter kan een vervelende ervaring zijn voor een zorgvrager en je moet er rekening mee houden dat de handeling pijnlijk kan zijn. De vaardigheid vraagt zorgvuldigheid en handigheid. Daarnaast is respect voor de lichamelijke intimiteit en de privacy van de zorgvrager een belangrijk aandachtspunt.

Problemen met de natuurlijke uitscheiding kunnen veroorzaakt worden door een ziekte, maar ook door een ongeval of een aangeboren afwijking. Als urine en/of feces niet op een natuurlijke manier het lichaam kunnen verlaten, wordt er chirurgisch een kunstmatige uitgang aangebracht. De verzorging van een stoma vraagt handigheid en inlevingsvermogen. Veel zorgvragers vinden het gênant om zich te laten helpen met de kunstmatige uitgang.

Het reinigen van de darmen door middel van een darmspoeling kan om verschillende redenen noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld om de darmen van de zorgvrager te spoelen als voorbereiding op een operatie of om obstipatie bij de zorgvrager op te heffen.

Niet in alle gevallen ontlast een stoma zich spontaan. In sommige gevallen dient het ontlasten op gang gebracht te worden door middel van een darmspoeling. Soms wordt een stoma regelmatig, bijvoorbeeld tweemaal per dag, gespoeld. Tussentijds wordt het stoma afgesloten door middel van een stomaplug.

Het kan voorkomen dat een zorgvrager voor een korte of langere periode medicijnen moet gebruiken. Voor de ene zorgvrager bepaalt het gebruik van één of meer medicijnen de mogelijkheden die hij heeft om deel te nemen aan dagelijkse activiteiten. Voor de andere zorgvrager is een leven zonder medicijnen niet mogelijk. Het zal je binnen je werksituatie duidelijk worden dat de ene zorgvrager voor zijn medicijngebruik volledig is aangewezen op jou terwijl de andere zorgvrager zelfstandig zijn medicijnen kan gebruiken en/of beheren. In je werk als verpleegkundige zul je bij het toedienen van medicijnen de grootste zorgvuldigheid in acht moeten nemen.

De meeste medicijnen worden oraal ingenomen en via de bloedbaan komen deze op de plaats van bestemming. Regelmatig worden medicijnen rechtstreeks aangebracht op de plaats waar ze werkzaam zijn. Dit is ook het geval bij het vaginaal toedienen van tabletten, crèmes, gel en spoelvloeistof. Het is daarom belangrijk dat het medicijn goed wordt toegediend.

Soms hebben zorgvragers medicijnen nodig via de luchtwegen. Dit gebeurt met behulp van onder andere vernevelaars, aërosolen en inhalators. Het geïnhaleerde medicijn wordt dan direct in de ademhalingswegen opgenomen. Veel zorgvragers met chronische aandoeningen en/of longemfyseem gebruiken een inhalator. Het gebruik ervan is niet voor iedereen eenvoudig: geregeld blijkt dat mensen op een verkeerde manier inhaleren. Soms moet je het inhaleren veelvuldig oefenen met de zorgvrager.

Wanneer een zorgvrager als gevolg van een ziekte tijdelijk of langdurig onvoldoende zuurstof binnen krijgt, schrijft de arts zuurstoftoediening voor. Als verpleegkundige ben je er verantwoordelijk voor dat je op de juiste wijze de voorgeschreven hoeveelheid zuurstof toedient. De arts bepaalt de dosering in liters per minuut en per etmaal. De toediening van zuurstof kan door de zorgvrager als verlichtend, maar ook als belastend worden ervaren. Wanneer een zorgvrager problemen heeft met de ademhaling wordt hij vaak angstig en gespannen. Een juiste ondersteuning door jou als verpleegkundige is dus belangrijk.

Goed injecteren is een vaardigheid die je pas beheerst na veel doen: oefening baart kunst. Het injecteren van sommige vloeistoffen kan pijnlijk zijn. Je kunt de zorgvrager echter pijn besparen door de juiste injectietechniek toe te passen. Subcutaan injecteren is een voorbehouden handeling, opgenomen in de Wet BIG.

De arts die een medicijn voorschrijft, zal ook altijd de wijze van toedienen aangeven. Net als de subcutane injectie is de intramusculaire injectie een handeling die je als verpleegkundige regelmatig zult uitvoeren. Het is een voorbehouden handeling, opgenomen in de Wet BIG.

Intraveneus injecteren is een voorbehouden handeling die de verpleegkundige volgens de Wet BIG rechtmatig mag uitvoeren. Er zijn nauwelijks medicijnen die een verpleegkundige niet mag inspuiten. Omdat intraveneus injecteren direct grote gevolgen kan hebben, is het van belang dat je weet hoe je de medicatie moet toedienen. Daarom zul je steeds moeten controleren of de medicatie nog gegeven dient te worden volgens de door de arts gemaakte afspraken. Ook observatie en rapportage op korte en langere termijn zijn noodzakelijk.

Het oplossen van medicijnen in vloeistof en het maken van verdunningen moet uiteraard met de grootst mogelijke nauwkeurigheid gebeuren. Als verpleegkundige moet je heel goed weten waar je mee bezig bent. Zorg ervoor dat er altijd controle kan plaatsvinden van de te injecteren medicijnen (zowel met betrekking tot de hoeveelheid als de soort). In het kader van de Wet BIG is het toedienen van medicijnen via een infuussysteem/toedieningssysteem een voorbehouden handeling.

Het inbrengen van een perifeer infuus is een handeling die verpleegkundigen mogen uitvoeren volgens de wettelijke richtlijnen. In het kader van de Wet BIG is het een voorbehouden handeling. Het inbrengen van een perifeer infuus is voor de zorgvrager vaak een belastende en pijnlijke behandeling. Als verpleegkundige heb je de verantwoordelijkheid goed te weten waar je mee bezig bent en steeds bekwaam te werk te gaan, want de gevolgen van een verkeerde of onnauwkeurige handeling kunnen zeer ernstig en zelfs levensbedreigend zijn.

Er zijn diverse redenen waarom zorgvragers een perifeer infuus kunnen hebben. Toediening van vloeistoffen is de meest voorkomende reden. Vooral op een chirurgische afdeling heb je vaak te maken met een perifeer infuus, waarmee een zorgvrager die zelf (nog) niet mag drinken vocht krijgt toegediend.

Onder een centraal infuus verstaan we een infuus dat, meestal, met de punt in een groot bloedvat in de thorax van de zorgvrager ligt. Op een verpleegafdeling wordt een centraal infuus gebruikt voor infusie van vloeistof met een sterk prikkelende werking op de vaatwand. Door toediening in een ader met een grote diameter wordt die prikkeling enigszins voorkomen. Centrale infusen zijn kwetsbaarder voor infecties dan perifere infusen. Het toedienen van vloeistoffen via een centraal infuus dient met de grootst mogelijke zorgvuldigheid te gebeuren.

Een infuuspomp is een kastje waarmee de vloeistof in de infuusslang wordt voortgestuwd.

Een elektrisch oog registreert de druppelsnelheid en geeft een signaal af wanneer het aantal ingestelde druppels te hoog of te laag is. Een infuuspomp is dus heel geschikt wanneer de toediening van vloeistoffen (met medicijnen) erg nauw luistert. Een spuitpomp is een vergelijkbaar systeem, maar geschikt gemaakt voor bijvoorbeeld een heparinespuit die gelijkmatig kleine hoeveelheden heparine toedient. De bediening van beide pompen is een voorbehouden handeling volgens de Wet BIG. Zorg er dus altijd voor dat je duidelijk weet waar je mee bezig bent, wat de gevolgen kunnen zijn en op wie je kunt terugvallen.

Er worden hoge eisen gesteld aan een transfusie van bloed en bloedproducten. Wanneer verkeerde vloeistoffen worden toegediend, kan dat ernstige en zelfs levensbedreigende gevolgen hebben.

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het voorkomen dat je een zorgvrager met decubitus of smetten moet verzorgen. Afhankelijk van de oorzaak moet je verschillende maatregelen nemen om het proces tot stilstand te brengen en genezing te bevorderen. Maar wat de oorzaak ook is, altijd is het belangrijk dat je preventiemaatregelen onverminderd blijft toepassen.

Het lukt niet altijd om een rode wond in een goede conditie te houden. Als de wond geïnfecteerd raakt, zal het uiterlijk ervan veranderen: je ziet geel wondbeslag, dat bestaat uit bacteriën en pus. Een dergelijke wond verdient aandacht en de behandeling is er in de eerste plaats op gericht om de infectie te doen verdwijnen: deze staat de wondgenezing namelijk in de weg. Een gele wond is, net als een rode, vaak pijnlijk.

Al een wond plotseling zwart wordt, moet je onmiddellijk en adequaat ingrijpen. Zwarte wonden bevatten necrotisch weefsel. Deze necrose heeft verschillende oorzaken; je kent misschien wel de necrotiserende decubituswond. Necrose wil zeggen ‘dood weefsel’. Het is een voedingsbodem voor bacteriën. Een wond kan niet genezen zolang er zich necrotisch weefsel in bevindt. Daarnaast kan de wond een onaangename geur verspreiden. Zowel voor de zorgvrager als de verpleegkundige kan dit moeilijk zijn. Necrotisch weefsel wordt door een arts verwijderd en vervolgens kan er een therapie afgesproken worden. Als verpleegkundige laat je zien dat je hier op een professionele manier mee om kunt gaan.

Er bestaan verschillende zwachteltechnieken en deze worden voor verschillende doeleinden gebruikt. Zwachteltechnieken worden vaak toegepast bij de verzorging van een open been. Een open been (‘ulcus cruris’) is een kwetsbaar lichaamsdeel dat beschermd moet worden tegen invloeden van buitenaf, zoals vuil en stoten. Het inzwachtelen van het onderbeen geeft bescherming en helpt bovendien oedeem te voorkomen of te verminderen. Dit verbetert de doorbloeding. In dit geval wordt een speciale zwachteltechniek toegepast: de compressietherapie. Geef de zorgvrager begeleiding en probeer de zelfstandigheid van de zorgvrager te bevorderen.

Ieder mens heeft wel eens een wond en voor iedereen heeft een wond een andere betekenis. Niet zelden leidt het hebben van een wond tot bewustwording van de kwetsbaarheid van het eigen lichaam. Er zijn verschillende soorten wonden.

Soms vragen grote en diepe wonden extra aandacht bij de verzorging. Het verzorgen van dergelijke wonden kan voor een zorgvrager zowel lichamelijk als emotioneel een grote belasting zijn. Het genezingsproces van een diepe of grote wond gaat trager dan van een oppervlakkige wond. Dat brengt met zich mee dat de wond vaker wordt verzorgd. Als verpleegkundige geef je aan de zorgvrager voorlichting, instructie en begeleiding.

Een zorgvrager met een wonddrain kan zich ziek voelen en belemmerd in zijn bewegingsvrijheid. Hij heeft een ‘slangetje’ in zijn lichaam zitten, een voorwerp dat er niet in thuishoort. Dat kan grote invloed hebben op de zorgvrager. Van jou wordt verwacht dat je behalve verpleegtechnische zorg ook psychische begeleiding kunt geven als de zorgvrager dat nodig heeft.

Een zorgvrager is niet altijd in staat om zelf adequaat op zijn lichaamstemperatuur te reageren. Je kunt hierbij denken aan het reageren op koorts, koude door een slechte doorbloeding en warmte of koude door een onaangename omgevingstemperatuur.

Ademhalen is voor de meeste mensen een vanzelfsprekende zaak. We halen adem om onze organen van zuurstof te kunnen voorzien, te praten, ons in te spannen en te ontspannen.

Een zorgvrager kan veel last hebben van slijmvorming in de bovenste luchtwegen. Als hij niet in staat is om het slijm op te hoesten kun je helpen door het slijm in de mond- en keelholte weg te zuigen. Dit zal de ademhaling van de zorgvrager weer vergemakkelijken. Het uitzuigen kan erg vermoeiend en beangstigend zijn. Het is daarom belangrijk om de nodige aandacht te geven aan de zorgvrager in de begeleiding, de voorlichting en de instructie.

Het uitvoeren van een venapunctie, ‘bloedprikken’ in de volksmond, kan een vervelende en pijnlijke ervaring zijn. Toch moet er vaak bloed geprikt worden, als onderdeel van een algemeen lichamelijk onderzoek.

Om bepaalde stofwisselingsziekten in een vroeg stadium te kunnen opsporen wordt bij elke pasgeborene een beetje bloed wordt afgenomen door middel van een hielprik. Voor de naasten van de pasgeborene is dit een vervelend moment; de pasgeborene ervaart het als zeer vervelend en zal dit duidelijk te kennen geven. Ouders vinden het dan ook naar om het hun kindje aan te doen. Toch is het raadzaam de prik te laten ondergaan, omdat de consequenties van niet prikken groot kunnen zijn. De hielprik is een voorbehouden handeling volgens de Wet BIG.

Voor goede diagnostiek is het verzamelen van onderzoeksmateriaal onmisbaar. Vaak moet dit steriel of zo schoon mogelijk gebeuren. Het is belangrijk te weten met welk doel het monster of materiaal opgevangen moet worden: soms is speciaal opvangmateriaal of een specifieke bewaarmethode nodig. Ook is het je taak om een zorgvrager goed voor te lichten over wat de bedoeling is: een goed geïnformeerde zorgvrager kan helpen om het benodigde materiaal op de juiste wijze op te vangen.

Wanneer je als verpleegkundige gaat assisteren bij een chirurgische behandeling is je taak tweeledig; enerzijds ben je de assistent van de behandelend arts, anderzijds ben je de begeleider van de zorgvrager die de behandeling ondergaat. In alle gevallen is het noodzakelijk dat je goed op de hoogte bent van het doel, de werkwijze en de eventuele complicaties van de behandeling. Vaak zal de voorlichting vooraf niet alleen tot de verantwoordelijkheid van de arts behoren, maar ook door de verpleegkundige gegeven worden. Denk alleen al aan de nazorg die voor de zorgvrager van belang is.

Wanneer je als verpleegkundige assisteert bij een onderzoek heb je vaak een dubbele taak: een assisterende taak ten opzichte van de arts en een begeleidende taak ten opzichte van de zorgvrager. In een groot aantal gevallen ben jij op zo’n moment het enige vertrouwde gezicht dat een zorgvrager ziet in een voor de zorgvrager vervelende situatie. Daarnaast is het vaak zo dat je als verpleegkundige een belangrijke taak hebt in de voorlichting aan de zorgvrager over het onderzoek dat gaat komen. Hoewel onderzoek erop gericht zal zijn meer duidelijkheid omtrent de klachten en/of het ziektebeeld te krijgen, is het ondergaan van zo’n onderzoek voor de zorgvrager vaak belastend. Gevoelens als angst en onzekerheid zullen vaak aanwezig zijn bij de zorgvrager en jij als verpleegkundige kan de zorgvrager daarbij begeleiden.

Zorgvragers krijgen in een instelling te maken met een aantal verschillende disciplines. Naast artsen en verpleegkundigen staan er nog tal van andere beroepsbeoefenaren klaar om het genezings- en verbeteringsproces te bespoedigen. Denk bijvoorbeeld aan de klinisch fysiotherapeut, de logopedist en de diëtist. Als verpleegkundige dien je samen te kunnen werken met alle beroepsbeoefenaren rondom een zorgvrager. Dat kan betekenen dat je een assisterende rol hebt bij andere dan chirurgische of interne onderzoeken en/of behandelingen. Je kan hier denken aan oefeningen die op voorschrift van de fysiotherapeut een aantal malen per dag herhaald moeten worden om de zorgvrager sneller mobiel te krijgen.

In de gezondheidstoestand van zorgvragers kunnen zich op elk moment onverwachte gebeurtenissen voordoen. Soms is de toestand van de zorgvrager zodanig dat er in zekere mate al rekening mee wordt gehouden. Zorgvragers met bijvoorbeeld hart- en vaataandoeningen, een cerebrale aandoening, een acute (inwendige) bloeding kunnen ineens onwel worden en het bewustzijn verliezen. Snel en adequaat handelen kan dan iemands leven redden. Probeer paniek te voorkomen, bij jezelf en bij eventuele omstanders. De volgorde van handelen dient standaard en bekend te zijn. Vergeet niet dat zo’n acute situatie voor jezelf en je collega’s nooit routine zal worden. Opvang van elkaar na afloop van een acute situatie dient de nodige aandacht te krijgen.