Top

Gepubliceerd in:

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

4. Autismespectrumstoornis

Auteurs : dr. J. P. W. M. Teunisse, J. van Essen, MSc

Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Autisme kan in allerlei gradaties voorkomen, op alle leeftijden en op elk levensterrein. Tot voor kort kende de ontwikkelingsstoornis dan ook vele namen, maar in de DSM-5 vallen die allemaal onder de verzamelnaam ‘autismespectrumstoornis’ (ASS). Evengoed blijft de diversiteit in uitingsvormen natuurlijk bestaan en zul je oude benamingen, zoals PDD-NOS en het syndroom van Asperger in de praktijk gewoon nog tegenkomen. Wat alle ASS-patiënten gemeen hebben, zijn sociale beperkingen en repeterende vormen van gedrag, zoals bepaalde rituelen, bezigheden of bewegingen. In dit hoofdstuk lees je over de (toekomstige) diagnostiek, oorzaken, verklaringsmodellen, het voorkomen en de epidemiologie van ASS. En over de betekenis ervan voor iemands (maatschappelijk) leven. Ook het klinisch beeld van ASS en de werkrelatie met een ASS-patiënt komen aan bod.

vorige hoofdstuk Persoonlijkheidsstoornissen

volgende hoofdstuk Angststoornissen en obsessief-compulsieve en verwante stoornissen

APA (American Psychiatric Association) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington DC: American Psychiatric Association. Nederlandse uitgave: APA (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5 (Vert. Hengeveld, M. W.). Amsterdam: Boom Uitgevers.

Asperger, H. (1944). Die ‘Autistischen Psychopathen’ im Kindesalter. Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten, 117, 76–136.CrossRef

Bargiela, S., Steward, R., & Mandy, W. (2016). The Experiences of Late-diagnosed women with autism spectrum conditions: An investigation of the female autism phenotype. Journal of Autism and Developmental Disorders, 46, 3281–3294. https://doi.org/10.1007/s10803-016-2872-8.CrossRefPubMedPubMedCentral

Baron-Cohen, S., Leslie, A., & Frith, U. (1985). Does the autistic child have a ‘theory of mind’? Cognition, 21, 37–46.

Bretherton, I., & Beeghly, M. (1982). Talking about internal states: The acquisition of an explicit theory of mind. Developmental Psychology, 18, 906–921.

Buitelaar, J., Van Daalen, E., Dietz, C., et al. (2009). ESAT-Screening van ASS op jonge leeftijd: De theoretische handleiding. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Cassidy, S., Bradley, P., Robinson, J., et al. (2014). Suicidal ideation and suicide plans or attempts in adults with Asperger’s syndrome attending a specialist diagnostic clinic: A clinical cohort study. Lancet Psychiatry, 1(2), 142–147. https://doi.org/10.1016/s2215-0366(14)70248-2.CrossRef

Cheslack-Postava, K., & Jordan-Young, R. (2012). Autism spectrum disorders: Toward a gendered embodiment model. Social Science & Media, 74, 1667–1674.CrossRef

Damen, J., & Van Essen, H. (2013). Sociaalpsychiatrische hulpverlening. In C. Schuurman, E. Blijd-Hoogwys, & P. Gevers (Red.), Behandeling van volwassenen met een autismespectrumstoornis (pag. 105–112). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

De Bildt, A., De Jonge, M., & Greaves-Lord, K. (2013). ADOS-2 Autisme diagnostisch observatieschema. Amsterdam: Hogrefe.

De Bruin, C. (2009). Geef me de vijf: Een praktisch houvast voor de opvoeding van kinderen met autisme. Doetinchem: Graviant.

De Waart, H. (2007). Sex-Chat… (blijven) praten over autisme en seksualiteit: Een methode voor begeleiders. Doorwerth: Kenniscentrum Autisme Nederland.

Emmen, R. (2003). Seksualiteit binnen het autistisch spectrum: Een (v)erkenning. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 2(2), 44–53.

Geschwind, D. (2011). Genetics of autism spectrum disorders. Trends in Cognitive Sciences, 15(9), 409–416.CrossRef

Gezondheidsraad (2009). Autismespectrumstoornissen: Een leven lang anders. Den Haag: Gezondheidsraad.

Hill, E. (2004). Executive dysfunction in autism. Trends in Cognitive Sciences, 8(1), 26–32.CrossRef

Hoekstra, R., Bartels, M., Cath, D., & Boomsma, D. (2008). Factor structure, reliability and criterion validity of the autism-spectrum quotient (AQ): A study in Dutch population and patient groups. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38, 1555–1566.

Hofvander, B., Delorme, R., Chaste, P., et al. (2009). Psychiatric and psychosocial problems in adults with normal-intelligence autism spectrum disorders. BMC Psychiatry, 9, 35. https://doi.org/10.1186/1471-244X-9-35.

Joiner, T. E., Jr., Brown, J. S., & Wingate, L. R. (2005). The psychology and neurobiology of suicidal behavior. Annual Review of Psychology, 56, 287–314. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.56.091103.070320.CrossRefPubMed

Kan, C., Geurts, H., Bosch, K. V. D., et al. (2013). Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van autisme-spectrumstoornissen bij volwassenen. Utrecht: De Tijdstroom.

Kanner, L. (1943). Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child, 2, 217–250.

Keesom, J., Nieuwenhuis, R., & Den Oudsten, M. (2009). Wonen met autisme. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Langen, M., Schnack, H., Nederveen, H., et al. (2009). Changes in the developmental trajectories of striatum in autism. Biological Psychiatry, 66, 327–333.CrossRef

Lever, A. G., & Geurts, H. M. (2016). Psychiatric co-occurring symptoms and disorders in young, middle-aged, and older adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 46(6), 1916–1930. https://doi.org/10.1007/s10803-016-2722-8.CrossRefPubMedPubMedCentral

Mulders, M. (Red.) (1997). Autisme: Aanpassen en veranderen: Handboek voor de ambulante praktijk. Assen: Van Gorcum.

Ozonoff, S., Pennington, B., & Rogers, S. (1991). Executive function deficits in high-functioning autistic individuals: Relationship to theory of mind. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 32(7), 1081–1105.CrossRef

Peeters, T. (1994). Autism: From theoretical understanding to educational intervention. Lewisville TX: Majors Company.

Rutter, M., Le Couteur, A., & Lord, C. (2008). Autism Diagnostic Interview, Revised (ADI-R): WPS edition manual. Los Angeles: Western Psychological Services.

Schothorst, P., Van Engeland, H., Van der Gaag, R., et al. (2009). Richtlijn diagnostiek en behandeling autismespectrumstoornissen bij kinderen en jeugdigen. Utrecht: de Tijdstroom.

Schuurman, C. (2010). Cognitieve gedragstherapie bij autisme. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

Smet, K., & Van Driel, S. (2009). Levensloopmodel: Werken met autisme. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

Spek, A. (2010). Mindfulness bij volwassenen met autisme. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

Spek, A. (2015). Diagnostisch onderzoek naar ASS bij volwassenen. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 2, 63–68.

Spek, A., & Goosen, A. (2013). Autismespectrumstoornissen bij meisjes en vrouwen, een eerste verkenning. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 2, 62–67.

Spek, A., Teunisse, J., Tesink, C., et al. (2012). (Neuro)psychologisch onderzoek bij volwassenen met ASS en een (boven)gemiddelde intelligentie. In C. Kan, W. Verbeeck, & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen: Een multidisciplinaire benadering (pag. 163–182). Amsterdam: Hogrefe.

Teunisse, J. (2009). Weerbaar bij veranderingen: Naar een levensloopbenadering voor mensen met autisme [intreerede van het lectoraat Levensloopbegeleiding bij autisme]. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

Teunisse, J., & Buurs, G. (2013). Levensloopperspectief. In C. Schuurman, E. Blijd-Hoogewys, & P. Gevers (Red.), Behandeling van volwassenen met een autismespectrumstoornis (pag. 61–71). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

Teunisse, J., & Dandachi, B. (2012). Autismespectrumstoornissen. In R. Kessels, P. Eling, R. Ponds, J. Spikman, & M. Van Zandvoort (Red.), Klinische neuropsychologie (pag. 535–552). Amsterdam: Uitgeverij Boom.

Van Berckelaer-Onnes, I., Van de Glind, G., & Anzion, P. (2015). JGZ-richtlijn autismespectrumstoornissen. Utrecht: Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.

Van Essen, H., Gottmer, M., Padt, I. V. D., & Lindeboom, R. (2014). Sociale vaardigheidstraining bij volwassenen met ASS. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 3, 76–82.

Vermeulen, P. (2005). Ik ben speciaal. Berchem (B): Uitgeverij EPO.

Vermeulen, P. (2007). Autisme, seksualiteit en intimiteit: Enige aanknopingspunten voor specifieke sekseducatie. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 6, 54–61.

Vermeulen, P. (2009). Autisme als contextblindheid. Leuven/Gent: ACCO Leuven/Autisme Centraal.

Vuijk, R. (2016). Nederlands Interview ten behoeve van Diagnostiek Autismespectrumstoornis bij volwassenen (NIDA). Amsterdam: Uitgeverij Boom.

Wing, L., & Gould, J. (1979). Severe impairments of social interaction and associated abnormalities in children: Epidemiology and classification. Journal of Autism and Developmental Disorders, 9, 11–29.CrossRef

Zeevalking, M. (2000). Autisme: Hoe te verstaan, hoe te begeleiden?. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Titel: Autismespectrumstoornis
Auteurs: dr. J. P. W. M. Teunisse
J. van Essen, MSc
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen
Print ISBN: 978-90-368-2373-9

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2374-6

Copyright: 2020
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2374-6_4

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen