Top

Gepubliceerd in:

2014 | OriginalPaper | Hoofdstuk

9. Assessment van psychopathologie: categorisch of dimensioneel?

Auteur : Hans Grietens

Gepubliceerd in: Handboek klinische ontwikkelingspsychologie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Integratie van modellen

In de classificerende diagnostiek van psychopathologie bij kinderen kunnen van oudsher twee perspectieven worden onderscheiden: het categorische perspectief en het dimensionele. Beide hebben voor- en nadelen. Het categorische perspectief is op het eerste zicht duidelijk, maar erg reducerend en zwart-wit. Het dimensionele perspectief houdt rekening met de ontwikkeling van kinderen en met de normale variatie in probleemgedrag, maar leidt tot een minder scherpe diagnostische besluitvorming. In deze bijdrage worden beide perspectieven beschreven en kritisch tegenover elkaar geplaatst. Van elk perspectief wordt één prototypisch classificatiesysteem nader belicht: het DSM-5-systeem (categorisch) en het ASEBA-systeem (dimensioneel). Recente ontwikkelingen in deze systemen worden beschreven. Daarbij valt op dat beide systemen de laatste jaren steeds verder naar elkaar toe zijn gegroeid en het onderscheid categorisch-dimensioneel in de classificerende diagnostiek van psychopathologie bij kinderen erg relatief is geworden.

vorige hoofdstuk Cultuur, acculturatie en afwijkende ontwikkeling

volgende hoofdstuk Vroege socialisatieproblemen

Het ASEBA-systeem heeft ook schalen voor (jong-)volwassenen en ouderen. Een bespreking van deze schalen valt buiten het bestek van deze bijdrage. Meer informatie is te vinden op www.aseba.org.

Achenbach, T.M. (1993). Empirically based taxonomy: how to use syndromes and profile types derived from the CBCL/4-18, TRF, and YSR. Vermont: University of Vermont, Department of Psychiatry.

Achenbach, T.M. (2009). The Achenbach System of Empirically Based Assessment (ASEBA): Development, Findings, Theory, and Applications. Burlington, VT: University of Vermont Research Center for Children, Youth and Families.

Achenbach, T.M. (2013). DSM Guide for the ASEBA. Burlington, VT: University of Vermont, Research Center for Children, Youth, & Families.

Achenbach, T.M., & McConaughy, S.H. (2003). The Achenbach System of Empirically Based Assessment. In C.R. Reynolds & R.W. Kamphaus (eds.), Handbook of psychological & educational assessment of children. Personality, behavior, and context, 2nd edition (pp. 406–430). New York: The Guilford Press.

Achenbach, T.M., & Rescorla, L.A. (2006). Multicultural understanding of child and adolescent psychopathology: implications for mental health assessment. New York: Guilford Press.

American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 4th edition text revision. Washington, DC: Author.

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5th edition. Washington, DC: Author.CrossRef

Bruyn, E.E.J. de, Ruijssenaars, A.J.J.M., Pameijer, N.K., & Aarle, E.J.M. van (2003). De diagnostische cyclus. Een praktijkleer. Leuven/Leusden: Acco.

Buitelaar, J.K., & Gaag, R.J. van der (1998). Diagnostic rules for children with PDD-NOS and Multiple Complex Developmental Disorder. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39, 911–919.PubMed

Cicchetti, D., & Cohen, D.J. (eds.). (2006). Developmental psychopathology. Volume 1: Theory and method (Second edition). New York: John Wiley & Sons, Inc.

Crijnen, A.A.M., Achenbach, T.M., & Verhulst, F.C. (1997). Comparisons of problems reported by parents of children in 12 cultures: Total Problems, Externalizing and Internalizing. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 36, 1269–1277.CrossRef

Crijnen, A.A.M., Achenbach, T.M., & Verhulst, F.C. (1999). Problems reported by children in multiple cultures: the Child Behavior Checklist constructs. American Journal of Psychiatry, 156, 569–574.PubMedCrossRef

Cummings, E.M., Davies, P.T., & Campbell, S.B. (2000). Developmental psychopathology and family process. Theory, research and clinical implications. New York: Guilford Press.

Dreessen, L., Stroux, A., & Weckx, M. (1998). Nederlandse vertaling van het Gestructureerd Klinisch Interview voor DSM-IV – kind versie. Maastricht: Universiteit Maastricht/Auteur.

Eysenck, H.J. (1953). The structure of human personality. London: Methuen.

Fabiano, G.A., Pelham, W.E., Waschbusch, D.A., Gnagg, E.M., Lahey, B.B., Chronis, A.M., Onyango, A.N., Kipp, H., Lopez-Williams, A., & Burrows-MacLean, L. (2006). A practical measure of impairment: psychometric properties of the Impairment Rating Scale in samples of children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder and two school-based samples. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 35, 369–385.PubMedCrossRef

Ferdinand, R.F., & Ende, J. van der (2000). NIMH-DISC-IV: Diagnostic Interview Schedule for Children. Geautoriseerde Nederlandse vertaling. Rotterdam: Auteurs.

Frances, A., & Batstra, L. (2013). Why so many epidemics of childhood mental disorder? Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 34, 291–292.CrossRef

Gadow, K.D., & Sprafkin, J. (2005). The Symptom Inventories: an annotated bibliography. Stony Brook, NY: Checkmate Plus.

Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: a research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38, 581–586.PubMedCrossRef

Goodman, R. (2001). Psychometric properties of the Strengths and Difficulties Questionnaire. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 40, 1337–1345.PubMedCrossRef

Grietens, H., & Hellinckx, W. (1993). Een klinisch interview voor kinderen en jongeren. Nederlandstalige experimentele versie van de Child Assessment Schedule (CAS). Leuven/Apeldoorn: Garant.

Hamkins S. (2013). The art of narrative psychiatry: Stories of strength and meaning. Oxford: Oxford University Press.CrossRef

Hofstra, M.B., Ende, J. van der, & Verhulst, F.C. (2000). Continuity and change of psychopathology from childhood into adulthood: a 14-year follow-up study. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39, 850–858.PubMedCrossRef

Ivanova, M.Y., Achenbach, T.M., Dumenci, L., Rescorla, L.A., Almqvist, F., Bilenberg, N., et al. (2007). Testing the 8-syndrome structure of the Child Behavior Checklist in 30 societies. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 36, 405–417.PubMedCrossRef

Ivanova, M.Y., Achenbach, T.M., Rescorla, L.A., Dumenci, L., Almqvist, F., Bathiche, M. et al. (2007). Testing the Teacher’s Report Form syndromes in 20 societies. School Psychology Review, 36, 468–483.CrossRef

Ivanova, M.Y., Achenbach, T.M., Rescorla, L.A., Dumenci, L., Almqvist, F., Bilenberg, N., et al. (2007). The generalizability of the Youth Self-Report syndrome structure in 23 societies. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75, 729–738.PubMedCrossRef

Kendell, R.E. (1968). The classification of depressive illnesses. (Maudsley Monograph N° 18). London: Oxford University Press.

Kendell, R.E. (2002). Five criteria for an improved taxonomy of mental disorders. In J.E. Helzer & J.J. Hudziak (eds.), Defining psychopathology in the 21st century. DSM-V and beyond (pp. 3–17). Washington: American Psychiatric Publishing, Inc.

Kupfer, D.J., First, M.B., & Regier, D.A. (2002). A research agenda for DSM-V. Washington, DC: American Psychiatric Association.

Lewis, B. (2014). The art of medicine. Taking the narrative turn in psychiatry. The Lancet, 383, 22–23.CrossRef

Liddle, P.F. (1987). The symptoms of chronic schizophrenia: a re-examination of the positive-negative dichotomy. British Journal of Psychiatry, 151, 145–151.CrossRef

Markon, K.E., Chmielewski, M., & Miller, C.J. (2011). The reliability and validity of discrete and continuous measures of psychopathology: a quantitative review. Psychological Bulletin, 137, 856–879.PubMedCrossRef

Merikangas, K.R. (2002). Implications of genetic epidemiology for classification. In J.E. Helzer & J.J. Hudziak (eds.), Defining psychopathology in the 21st century. DSM-V and beyond (pp. 195–209). Washington: American Psychiatric Publishing, Inc.

Muris, P., & Steerneman, P. (2001). The revised version of the Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED-R): first evidence for its reliability in a clinical sample. The British Psychological Society, 40, 35–44.

Oosterlaan, J., Scheres, A., Antrop, I., Roeyers, H., & Sergeant, J.A. (2008). Vragenlijst voor Gedragsproblemen bij Kinderen van 6-16 jaar. Handleiding. Amsterdam: Pearson.

Reef, J., Diamantopoulou, S., Meurs, I. Verhulst, F.C. van, & Ende, J. van der (2010). Developmental trajectories of child to adolescent externalizing behavior and adult DSM-IV disorder: Results of a 24-year longitudinal study, Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 46, 1233–1241PubMedPubMedCentralCrossRef

Reichart, C.G., Wals, M., & Hillegers, M. (2000). Nederlandstalige versie van de Kiddie-SADS. Utrecht: H.C. Rümke Groep.

Rescorla, L., Achenbach, T.M., Ivanova, M.Y. et al., (2007). Consistency of teacher-reported problems for students in 21 countries. School Psychology Review, 36, 91–110.CrossRef

Rescorla, L., Achenbach, T.M., Ivanova, M.Y., et al., (2007). Epidemiological comparisons of problems and positive qualities reported by adolescents in 24 countries. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75, 351–358.PubMedCrossRef

Rescorla, L.A. et al. (2007). Behavioral and emotional problems reported by parents of children ages 6 to 16 in 31 societies. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 15, 130–142.CrossRef

Rutter, M. (2011). Research review: Child psychiatric diagnosis and classification: Concepts, findings, challenges and potential. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 52, 647–660.PubMedCrossRef

Scholte, E.M., & Ploeg, J.D. van der (2005). ADHD-Vragenlijst. Lisse: Swets & Zeitlinger.

Sonuga-Barke, E.J. (1998). Categorical models of childhood disorder: a conceptual and empirical analysis. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39, 115–133.PubMedCrossRef

Siebelink, B.M., & Treffers, Ph. D.A. (2001). Nederlandse bewerking van het Anxiety Disorders Interview Schedule for DSM-IV: Child Version Parent Interview Schedule van W.K. Silverman & A.M. Albano. Lisse/Amsterdam: Harcourt.

Spence, S.H., Holmes, J.M., March, S., & Lipp, O.V. (2006). The feasibility and outcome of clinic plus internet delivery of cognitive-behavior therapy for childhood anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74, 614–621.PubMedCrossRef

Steerneman, P., & Pelzer, H. (2000). Ernsttaxatie in de jeugdzorg. In J.R.M. Gerris (red.), Preventie van binnenuit. Veilige leefsituaties, scholen, preventieve jeugdzorg, ondersteuning van ouders en hulpverleners (pp. 137-149). Assen: Van Gorcum & Comp. B.V.

Taylor, E., & Rutter, M. (2002). Classification: conceptual issues and substantive findings. In M. Rutter & E. Taylor (eds.), Child and adolescent psychiatry, 4th edition (pp. 3–17). Oxford: Blackwell Science Ltd.

Thomas, R., Mitchell, G., & Batstra, L. (2013). Attention-deficit/hyperactivity disorder: Are we helping or harming? British Medical Journal, 347, f6172.

Timbremont, B., Braet, C., & Dreessen, L. (2004). Assessing depression in youth: relation between the Children’s Depression Inventory and a structured interview. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33, 149–157.PubMedCrossRef

Timbremont, B. & Braet, C. & Roelofs, J. (2008). Children’s Depression Inventory. Handleiding (herziene uitgave). Amsterdam: Pearson.

Wittenborn, J.R., Holzberg, J.D., & Simon, B. (1953). Symptom correlates for descriptive diagnosis. Genetic Psychology Monographs, 47, 237–301.PubMed

World Health Organization (1992). Mental Disorders: glossary and guide to their classification in accordance with the tenth revision of International Classification of Diseases, 10^th edition. Geneva: Author.

Zeer volledig en begrijpelijk hoofdstuk over ASEBA-systeem, zijn achtergronden, inhoud, psychometrische kwaliteiten en gebruiksmogelijkheden.

Achenbach, T.M., & Rescorla, L.A. (2006). Multicultural understanding of child and adolescent psychopathology: implications for mental health assessment. New York: Guilford Press.

Een overzicht van cross-nationale en cross-culturele vergelijkingen met het ASEBA-systeem en een beschrijving van de implicaties van deze vergelijkingen voor het gebruik van gedragsvragenlijsten.

Voor wie meer wil weten over de classicatieproblematiek en de impact op diagnostiek.

Goed leesbaar hoofdstuk waarin de problematiek van deze bijdrage – dimensioneel versus categorisch denken in de diagnostiek van psychopathologie – wordt geschetst en gesynthetiseerd vanuit klinisch perspectief.

Titel: Assessment van psychopathologie: categorisch of dimensioneel?
Auteur: Hans Grietens
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Handboek klinische ontwikkelingspsychologie
Print ISBN: 978-90-368-0494-3

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0495-0

Copyright: 2014
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0495-0_9

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Integratie van modellen

Log in om toegang te krijgen