Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

5. Angststoornissen en obsessief-compulsieve en verwante stoornissen

Auteurs : dr. I. M. van Vliet, prof. dr. A. J. L. M. van Balkom, L. A. Berkenbosch, MSc

Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Angst is een nuttige emotie die ons van oudsher beschermt tegen tal van gevaren. Een angststoornis daarentegen is een chronische psychiatrische aandoening die erg beperkend kan zijn. Ook de obsessief-compulsieve en verwante stoornissen vallen hieronder. In dit hoofdstuk komen ze allemaal aan de orde, voorzien van de bijbehorende DSM-5-criteria en epidemiologie. Angststoornissen, zoals de paniekstoornis, fobieën en de sociale angststoornis, komen relatief veel voor en kennen erg veel verschijningsvormen. Ze hebben vermoedelijk een erfelijke component, maar ook temperament, opvoeding en levensgebeurtenissen lijken een rol te spelen. Angststoornissen zijn in het algemeen redelijk te behandelen. De behandeling begint altijd met psycho-educatie, meestal gevolgd door therapie, eventueel in combinatie met medicatie. Vooral cognitieve gedragstherapie boekt goede resultaten, zij het doorgaans tijdelijk. Daarom is er toenemende aandacht voor herstelondersteunende zorg, meer gericht op de kwaliteit van leven mét een angststoornis dan op het ‘genezen’ ervan. Ook ervaringsdeskundigen (lotgenotencontact) worden steeds vaker ingezet.
Literatuur
go back to reference APA (American Psychiatric Association) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington DC: American Psychiatric Association. Nederlandse uitgave: APA (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5 (Vert. Hengeveld, M. W.). Amsterdam: Boom Uitgevers. APA (American Psychiatric Association) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington DC: American Psychiatric Association. Nederlandse uitgave: APA (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5 (Vert. Hengeveld, M. W.). Amsterdam: Boom Uitgevers.
go back to reference Berkenbosch, L., & Goossens, P. J. J. (2013). Verpleegproblemen bij patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis. In G. J. J. W. Bours, A. M. Eliens & P. J. J. Goossens (Red.), Effectief Verplegen 4: Handboek ter onderbouwing van het verpleegkundig handelen (pp. 191–236). Dwingeloo: Kavanah. Berkenbosch, L., & Goossens, P. J. J. (2013). Verpleegproblemen bij patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis. In G. J. J. W. Bours, A. M. Eliens & P. J. J. Goossens (Red.), Effectief Verplegen 4: Handboek ter onderbouwing van het verpleegkundig handelen (pp. 191–236). Dwingeloo: Kavanah.
go back to reference Carpenito, L. J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Engelse uitgave: Carpenito, L. J. (2010) Handbook of nursing diagnoses (13th ed.) (Vert. Brinksma, A., Van der Cingel, M., Hellema, F., et al.). Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers. Carpenito, L. J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Engelse uitgave: Carpenito, L. J. (2010) Handbook of nursing diagnoses (13th ed.) (Vert. Brinksma, A., Van der Cingel, M., Hellema, F., et al.). Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.
go back to reference De Graaf, R., Ten Have, M., & Van Dorsselaer, S. (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking. NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut. De Graaf, R., Ten Have, M., & Van Dorsselaer, S. (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking. NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Emmelkamp, P. M. G., Bouman, T., & Scholing, A. (1995). Angst, fobieën en dwang, diagnostiek en behandeling. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Emmelkamp, P. M. G., Bouman, T., & Scholing, A. (1995). Angst, fobieën en dwang, diagnostiek en behandeling. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Gordon, M. (2017). Handleiding verpleegkundige diagnostiek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Gordon, M. (2017). Handleiding verpleegkundige diagnostiek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Korrelboom, C. W., & Ten Broeke, E. (2014). Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie: Handboek voor theorie en praktijk. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Korrelboom, C. W., & Ten Broeke, E. (2014). Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie: Handboek voor theorie en praktijk. Bussum: Uitgeverij Coutinho.
go back to reference Sampaio, F. M. C., Araújo, O., Sequeira, C., et al. (2018). A randomized controlled trial of a nursing psychotherapeutic intervention for anxiety in adult psychiatric outpatients. Journal of Advanced Nursing, 74, 1114–1126.CrossRef Sampaio, F. M. C., Araújo, O., Sequeira, C., et al. (2018). A randomized controlled trial of a nursing psychotherapeutic intervention for anxiety in adult psychiatric outpatients. Journal of Advanced Nursing, 74, 1114–1126.CrossRef
go back to reference Sampaio, F. M. C., Sequeira, C., & Lluch Canut, M. T. (2015). Nursing psychotherapeutic interventions: A review of clinical studies. Journal of Clinical Nursing, 24, 2096–2105.CrossRef Sampaio, F. M. C., Sequeira, C., & Lluch Canut, M. T. (2015). Nursing psychotherapeutic interventions: A review of clinical studies. Journal of Clinical Nursing, 24, 2096–2105.CrossRef
go back to reference Van Balkom, A. J. L. M., Oosterbaan, D., Visser, S., & Van Vliet, I. M. (Red.) (2018). Handboek angst- en dwangstoornissen. Utrecht: de Tijdstroom. Van Balkom, A. J. L. M., Oosterbaan, D., Visser, S., & Van Vliet, I. M. (Red.) (2018). Handboek angst- en dwangstoornissen. Utrecht: de Tijdstroom.
go back to reference Van Balkom, A. L. J. M., Van Vliet, I. M., Emmelkamp, P. M. G., et al. (2013). Multidisciplinaire richtlijn Angststoornissen (Derde revisie): Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een angststoornis. Utrecht: Trimbos-instituut. Van Balkom, A. L. J. M., Van Vliet, I. M., Emmelkamp, P. M. G., et al. (2013). Multidisciplinaire richtlijn Angststoornissen (Derde revisie): Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een angststoornis. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Van Dixhoorn, J. J. (1998). Ontspanningsinstructie: Principes en oefeningen. Maarssen: Elsevier/Bunge. Van Dixhoorn, J. J. (1998). Ontspanningsinstructie: Principes en oefeningen. Maarssen: Elsevier/Bunge.
go back to reference Van Vliet, I. M., & De Beurs, E. (2007). Het Mini International Neuropsychiatrisch Interview (MINI): Een kort gestructureerd diagnostisch psychiatrisch interview voor DSM-IV- en ICD-10-stoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 6, 393–397. Van Vliet, I. M., & De Beurs, E. (2007). Het Mini International Neuropsychiatrisch Interview (MINI): Een kort gestructureerd diagnostisch psychiatrisch interview voor DSM-IV- en ICD-10-stoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 6, 393–397.
go back to reference Vossen, M. (2008). Standaardverpleegplannen voor de geestelijke gezondheidszorg: Het proces en het product. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. Vossen, M. (2008). Standaardverpleegplannen voor de geestelijke gezondheidszorg: Het proces en het product. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg.
go back to reference Bulechek, G. M., Butcher, H. K., & McCloskey Dochterman, J. (Red.) (2010). Verpleegkundige interventies. Amsterdam: Reed Business. Bulechek, G. M., Butcher, H. K., & McCloskey Dochterman, J. (Red.) (2010). Verpleegkundige interventies. Amsterdam: Reed Business.
go back to reference Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.) (2018). NANDA International nursing diagnoses, definitions and classification 2018–2020. Stuttgart: Thieme Publishers. Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.) (2018). NANDA International nursing diagnoses, definitions and classification 2018–2020. Stuttgart: Thieme Publishers.
go back to reference Kroon, H. (2003). De zorgbehoeftenlijst: Een vragenlijst voor het meten van zorg- en rehabilitatiebehoeften bij mensen met ernstige psychische stoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut. Kroon, H. (2003). De zorgbehoeftenlijst: Een vragenlijst voor het meten van zorg- en rehabilitatiebehoeften bij mensen met ernstige psychische stoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Lamers, F., Van Oppen, P., Comijs, H. C., et al. (2011). Comorbidity patterns of anxiety and depressive disorders in a large cohort study: The Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). Journal of Clinical Psychiatry, 72(3), 341–348.CrossRef Lamers, F., Van Oppen, P., Comijs, H. C., et al. (2011). Comorbidity patterns of anxiety and depressive disorders in a large cohort study: The Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). Journal of Clinical Psychiatry, 72(3), 341–348.CrossRef
go back to reference Moorhead, S., Johnson, M., Maas, M. L., & Swanson, E. (Red.) (2011). Verpleegkundige zorgresultaten. Amsterdam: Reed Business. Moorhead, S., Johnson, M., Maas, M. L., & Swanson, E. (Red.) (2011). Verpleegkundige zorgresultaten. Amsterdam: Reed Business.
go back to reference Muntingh, A., Laheij, M., Sinnema, H., et al. (2016). Kwaliteit van leven en klachten na een zelfmanagementtraining bij patiënten met chronische angst en depressie: Een gerandomiseerde studie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 58(7), 504–512. Muntingh, A., Laheij, M., Sinnema, H., et al. (2016). Kwaliteit van leven en klachten na een zelfmanagementtraining bij patiënten met chronische angst en depressie: Een gerandomiseerde studie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 58(7), 504–512.
go back to reference Penninx, B. W. J. H., Nolen, W. A., Lamers, F., et al. (2011). Two-year course of depressive and anxiety disorders: Results from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). Journal of Affective Disorders, 133, 76–85.CrossRef Penninx, B. W. J. H., Nolen, W. A., Lamers, F., et al. (2011). Two-year course of depressive and anxiety disorders: Results from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). Journal of Affective Disorders, 133, 76–85.CrossRef
go back to reference Remmerswaal, J. (2013). Handboek groepsdynamica. Amsterdam: Boom Nelissen. Remmerswaal, J. (2013). Handboek groepsdynamica. Amsterdam: Boom Nelissen.
go back to reference Slade, M., Thornicroft, G., Loftus, L., et al. (1999). Camberwell assessment of need. Londen: Royal College of Psychiatrists. Slade, M., Thornicroft, G., Loftus, L., et al. (1999). Camberwell assessment of need. Londen: Royal College of Psychiatrists.
Metagegevens
Titel
Angststoornissen en obsessief-compulsieve en verwante stoornissen
Auteurs
dr. I. M. van Vliet
prof. dr. A. J. L. M. van Balkom
L. A. Berkenbosch, MSc
Copyright
2020
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2374-6_5