Top

Gepubliceerd in:

2015 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7. Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen

Auteurs : Serge Walvoort, Arie Wester

Gepubliceerd in: Neuropsychologische casuïstiek

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

In de verslavingszorg komen alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen meer voor dan tot nu toe werd aangenomen. Deze cognitieve stoornissen kunnen leiden tot ernstige problemen op sociaal, maatschappelijk en relationeel vlak. Het gedetailleerd in kaart brengen van het neuropsychologisch functioneren van chronische alcoholisten is een vereiste voor het inrichten van een adequate, persoonsgerichte behandeling.

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de gevolgen die cognitieve stoornissen hebben voor het dagelijks leven. Daarnaast wordt ingegaan op cognitieve stoornissen bij chronische alcoholisten en patiënten met het syndroom van Korsakov. Tot slot wordt, aan de hand van een casus, ingegaan op het herkennen van cognitieve stoornissen, de abstinentietermijn en het belang van herhaald meten.

vorige hoofdstuk Diabetes mellitus

volgende hoofdstuk De ziekte van Parkinson

Om te kunnen bepalen of er daadwerkelijk sprake is van een significante verbetering in prestaties ten opzichte van de eerste meting, is gebruikgemaakt van de Reliable Change Index (RCI) van Jacobson & Truax (zie voor een uitgebreide beschrijving: Bruggemans en Van de Vijver 2014).

APA. (2007). Diagnostische criteria van de DSM-IV-TR. (American Psychiatric Association). Amsterdam: Pearson.

APA. (2014). DSM-5 Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. (Nederlandse vertaling van het Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders, American Psychiatric Association). Amsterdam: Boom.

Bartsch, A. J., Homola, G., & Biller, A. (2007). Manifestations of early brain recovery associated with abstinence from alcoholism. Brain, 130, 36–47.CrossRefPubMed

Bjork, J., Hommer, D., Grant, S., & Danube, C. (2004). Impulsivity in abstinent alcohol-dependent patients: Relation to control subjects and type 1-/type 2-like traits. Alcohol, 34, 133–150.CrossRefPubMed

Bodani, M., Reed, L. J., & Kopelman, M. D. (2009). Addictive and toxic disorders. In: A. S. David, et al. (Red.), Lishman’s organic psychiatry: A textbook of neuropsychiatry (4th ed., pag. 689–745). West-Sussex: Wiley-Blackwell Publishing.CrossRef

Brickenkamp, R. (2007). D2. Concentratietest. Handleiding. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

Bruggemans, E., & Vijver, F. van de (2014). Het meten van verandering in de tijd. In: M. Hendriks, R. Kessels, M. Gorissen, & B. Schmand (Red.), Neuropsychologische diagnostiek. De klinische praktijk. Amsterdam: Boom.

Brust, J. C. M. (2010). Ethanol and cognition: Indirect effects, neurotoxity and neuroprotection: A review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 7, 1540–1557.CrossRefPubMedPubMedCentral

Bühler, M., & Mann, K. (2011). Alcohol and the human brain: Systematic review of different neuroimaging methods. Alcohol: Clinical and Experimental Research, 35(10),1771–1793.CrossRef

Crews, F. T. (1999). Alcohol and neurodegeneration. CNS Drug Reviews, 5(4): 379–394.CrossRef

Demirakca, T., Ende, G., Kämmerer, N., et al. (2011). Effects of alcoholism and continued abstinence on brain volumes in both genders. Alcohol: Clinical and Experimental Research, 35(9): 1678–1685.

Dry, M., Burns, R, Nettlebeck, T., Farquharson, A. L., & White, J. M (2012). Dose-related effects of alcohol on cognitive functioning. PlosOne – open access, 7(11), e50977.

Fein, G., Klein, L., & Finn, P. (2004). Impairment on a simulated gambling task in long-term abstinent alcoholics. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 28(10), 1487–1491.CrossRef

Fernández-Serrano, M. J., Pérez-García, M., & Verdejo-García, A. (2010). What are the specific versus generalized effects of drugs of abuse on neuropsychological performance? Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 35, 377–406.CrossRefPubMed

Gadzinski, S., Durazzo, T. C., Yeh, P. H., et al. (2008). Chronic cigarette smoking modulates injury and short-term recovery of the medial temporal lobe in alcoholics. Psychiatry Research, 162, 133–145.CrossRef

Geller, A. (1991). Neurological effects of drug and alcohol addiction. In: Miller, N. S. (Red.), Comprehensive handbook of drug and alcohol addiction (pag. 599–625). New York: Marcel Dekker.

Janssen, G. T. L., De Mey, H. R. A., & Egger, J. I. M. (2009). Executive functioning in college students: Evaluation of the Dutch Executive Function index (EFI-NL). International Journal of Neuroscience, 119(6),792–805.CrossRefPubMed

Kopelman, M. D. (2002). Disorders of memory. Brain, 125, 2152–2190.CrossRefPubMed

Moselhy, H. F., Georgiou, G., & Khan, A. (2001). Frontal lobe changes in alcoholism: A review of the literature. Alcohol and Alcoholism, 36(5), 357–368.CrossRefPubMed

Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. (2009). Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol. Utrecht: Trimbos-Instituut.

Nixon, K. (2006). Alcohol and adult neurogenesis: Roles in neurodegeneration and recovery in chronic alcoholism. Hippocampus, 16, 287–295.CrossRefPubMed

Nixon, K., & Crews, F. T. (2004). Temporally specific burst in cell proliferation increase hippocampal neurogenesis in protracted abstinence from alcohol. The Journal of Neuroscience, 24(43), 9714–9722.CrossRefPubMedPubMedCentral

Oscar-Berman, M., & Marinkovic, K. (2003). Alcoholism and the brain: An overview. Alcohol Research and Health, 27(2), 125–133.PubMedPubMedCentral

Oscar-Berman, M., Shagrin, B., Evert, D. L., & Epstein, C. (1997). Impairments of brain and behaviour: The neurological effects of alcohol. Alcohol Health Research World, 21(1), 65–75.PubMedPubMedCentral

Rourke, S. B., & Grant, I. (2009). The neurobehavioral correlates of alcoholism. In: I. Grant & K. M. Adams, (Red.), Neuropsychological assessment of neuropsychiatric and neuromedical disorders (3rd ed., pag. 398–454). New York: Oxford University Press.

Scheurich, A. (2005). Neuropsychological functioning and alcohol dependence. Current Opinion in Psychiatry, 18, 319–332.CrossRefPubMed

Uekermann, J., & Daum, I. (2009). Executive function and social cognition in alcoholism. In L. Sher, I. Kandel, & J. Merrick. (Red.), Alcohol-related cognitive disorders (pag. 235–242). New York: Nova Science Publishers.

Walvoort, S. J. W., Wester, A. J., & Egger, J. I. M. (2013). Neuropsychologische diagnostiek en cognitieve functies bij alcoholabstinentie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 55(2), 101–111.PubMed

Wekking, E., Hout, M. van., & Laan, G. van der. (2004). Neurotoxiciteit. In: B. Deelman, P. Eling, E. de Haan, & E. van Zomeren (Red.), Klinische neuropsychologie (pag. 462–481). Amsterdam: Boom.

Wester, A. J., & Kessels, R. P. C. (2010). Rivermead Behavioural Memory Test-3, onderzoeksversie. Amsterdam: Pearson. (Wilson, B. A., Greenfield, E., Clare, L., Baddeley, A., Cockburn, J., Watson, P., Tate, R., Sopena, S., & Nannery, R. (2008). The Rivermead Behavioural Memory Test – Third Edition (RBMT-3). London, UK: Pearson Assessment).

Wester, A. J., & Kessels, R. P. C. (2012). Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. In: R. P. C. Kessels, et al. (Red.), Klinische neuropsychologie. Amsterdam: Boom.

Wester, A. J., Roelofs, R. L., Egger, J. I. M., & Kessels, R. P. C. (2014). Assessment of alcohol-related memory deficits: A comparison between the Rivermead Behavioural Memory Test and the California Verbal Memory Test. Brain Impairment, 15(1), 18–27.CrossRef

Wilson, B. A., Evans, J. J., Emslie, H., Alderman, N., & Burgess, P. (1997). Behavioural assessment of the dysexecutive syndrome. Amsterdam: Pearson.

Wisselink, D. J., Kuijpers, W. G. T., & Mol, A. (2014). Kerncijfers Verslavingszorg 2013. LADIS. Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem. Houten: Stichting Informatie Voorziening Zorg.

Wobrock, T., Falkai, P., Schneider-Axman, T., Frommann, N., et al. (2009). Effects of abstinence on brain morphology in alcoholism. A MRI study. European Archives of Clinical Neuroscience, 259, 143–150.

Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J., & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek (2e druk). Amsterdam: Pearson.

Hendriks, M., Kessels, R., Gorissen, M., & Schmand, B. (2014). Neuropsychologische diagnostiek. De klinische praktijk (1e druk). Amsterdam: Boom.

Jeu, P., & Schilt, T. (2009). Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. In: C. Jonker, et al. (Red.), Handboek dementie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Titel: Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen
Auteurs: Serge Walvoort
Arie Wester
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Neuropsychologische casuïstiek
Print ISBN: 978-90-368-0416-5

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0417-2

Copyright: 2015
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0417-2_7

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen