Gedragsproblemen
Agressief, regelovertredend en delinquent gedrag van kinderen en jongeren is een belangrijke reden tot zorg. Om gedragsproblemen effectief te kunnen voorkomen en behandelen is het belangrijk te weten hoe ze ontstaan. In deze context duidt het begrip ‘gedragstoornis’ alleen op een gedragspatroon dat een bepaalde naam heeft gekregen; een gedragsstoornis is dus geen oorzaak voor gedrag, maar een beschrijving ervan. Dit hoofdstuk beschrijft het ontwikkelingsverloop van agressief en regelovertredend gedrag. Bij de beschrijving van risico- en beschermende factoren komt steeds de wisselwerking tussen kind en omgeving aan bod, die kan leiden tot een vicieuze cirkel waarin gedrag van het kind de omgeving ongunstig beïnvloedt en de omgeving het gedrag van het kind ongunstig beïnvloedt. Er spelen immers niet alleen kindfactoren, maar ook invloeden uit het gezin, van leeftijdgenoten en de bredere sociale omgeving.
Bij het onderzoek naar de oorzakelijke mechanismen in de ontwikkeling van gedragsproblemen worden enkele empirisch onderzochte perspectieven beschreven, zoals de biologische en fysiologische; de leertheoretische; de informatieverwerkingsgerichte; en de maatschappelijke perspectieven. Het transactionele model biedt mogelijkheden tot integratie van deze perspectieven. In de laatste paragraaf over behandeling en preventie wordt een overzicht gegeven van bewezen effectieve interventies.