Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen
Top

2022 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Advanced Paediatric Life Support

de Nederlandse editie

Auteurs: Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inhoudsopgave
insite
ZOEKEN

Over dit boek

Dit leer- en praktijkboek geeft artsen, verpleegkundigen en paramedici alle relevante richtlijnen en inzichten voor spoedeisende geneeskunde bij kinderen in Nederland. Het boek is toegankelijk en praktisch. De eerste editie is jaren geleden ontwikkeld als handleiding bij de training Advanced Paediatric Life Support. En inmiddels is het onmisbaar op de spoedeisende hulp en kinderafdelingen van Nederlandse ziekenhuizen. Advanced Paediatric Life Support heeft bovendien een prominente plaats in de kindergeneeskunde en spoedeisende geneeskunde.
Deze vijfde editie is volledig geactualiseerd. Bovendien is er een hoofdstuk toegevoegd over human factors. Advanced Paediatric Life Support is het resultaat van een internationale samenwerking tussen de Stichting Spoedeisende Hulp bij Kinderen en de Advanced Life Support Group uit Manchester (UK).
Een multidisciplinaire groep van inhoudsdeskundigen heeft de tekst aangepast op de Nederlandse praktijk. Bijvoorbeeld op de richtlijnen van de Nederlandse Reanimatieraad, de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en andere wetenschappelijke instellingen.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Deel I

Voorwerk
Chapter 1. De gestructureerde teambenadering in de spoedeisende geneeskunde bij kinderen
Samenvatting
In de afgelopen twee decennia is de sterfte op de kinderleeftijd wereldwijd aanzienlijk gedaald. Deze daling wordt toegeschreven aan betere beschikbaarheid van voedsel en schoon water, immunisatie tegen een toenemend aantal infectieziekten, verbeterde toegankelijkheid van gezondheidszorg en verbetering van het onderwijs, onder meer aan (aanstaande) moeders. Door de ontwikkeling van zeer effectieve antivirale therapieen kunnen aandoeningen, waaronder infectie met het humaan immunodeficiëntievirus (hiv), inmiddels beter worden behandeld. Wereldwijd lijden kinderen echter onverminderd aan potentieel levensbedreigende aandoeningen (soms geassocieerd met chronische ziekte) en verwondingen. De cursus Advanced Paediatric Life Support (APLS) is gericht op training van professionele hulpverleners in de gezondheidszorg om levensbedreigende ziekten en verwondingen te herkennen, effectieve spoedeisende hulp tijdens de eerste opvang te verlenen en zo spoedig mogelijk adequate behandeling te starten na stabilisatie van het ernstig zieke of zwaargewonde kind. Deze aanpak is in principe overal ter wereld toepasbaar, maar de case-mix aan levensbedreigende aandoeningen en de specifieke behandelingen daarvan verschillen per werelddeel. Dit boek en de bijbehorende Nederlandse APLS-cursus zijn primair op de situatie in Nederland gericht.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 2. Herkenning en opvang van het ernstig zieke kind
Samenvatting
De outcome van kinderen met een circulatiestilstand is meestal zeer slecht. Het vroegtijdig herkennen en adequaat behandelen van kinderen met dreigend respiratoir, circulatoir of neurologisch falen zal de mortaliteit én de secundaire morbiditeit doen afnemen. In dit hoofdstuk wordt een stramien beschreven voor de snelle beoordeling van vitaal bedreigde kinderen. Deze snelle beoordeling (de primary survey) richt zich op de effecten en compensatiemechanismen van respiratoir, circulatoir en neurologisch falen (figuur 2.4). Nadat de resuscitatie is opgestart, gaat men op zoek naar diagnostische aanknopingspunten in de anamnese en het lichamelijke en aanvullende onderzoek die kunnen leiden tot een waarschijnlijkheidsdiagnose, zodat de juiste spoedeisende behandeling kan worden ingezet. Dit is de fase van de secondary survey.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 3. A en B: De gestructureerde benadering van problemen met de luchtwegen en ademhaling
Samenvatting
Acute ademhalingsproblemen zijn bij kinderen de belangrijkste oorzaak van ernstige hypoxie en circulatiestilstand. Wereldwijd zijn acute respiratoire ziekten, zoals pneumonie, dan ook de meest frequente doodsoorzaak bij kinderen onder 5 jaar. Ondanks betere behandelmogelijkheden van luchtwegproblemen sterven in Nederland op jaarbasis gemiddeld nog twaalf kinderen in de leeftijd van 0 tot 15 jaar door een respiratoire aandoening, van wie ongeveer drie jonger dan 1 jaar.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 4. C: De gestructureerde benadering van problemen met de circulatie
Samenvatting
Problemen met de circulatie kunnen tot levensbedreigende situaties leiden. Vroegtijdig herkennen en adequaat behandelen zijn essentieel om een circulatiestilstand te voorkomen en om secundaire schade te beperken. De oorzaken die ten grondslag liggen aan problemen met de circulatie bij zuigelingen en kinderen zijn divers. Een aantal ziektebeelden is leeftijdgerelateerd, zoals de ductusafhankelijke congenitale corvitiae, of zijn uiterst zeldzaam bij kinderen, zoals ischemisch hartfalen. Voorafgaand aan de presentatie kan het beloop een acuut of meer chronisch karakter hebben gehad. Het zoeken naar aanknopingspunten helpt om tot een juiste diagnose te komen.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 5. D: De gestructureerde benadering van neurologische problemen
Samenvatting
Het bewustzijn van een kind kan veranderd zijn door ziekte, trauma of intoxicatie. Het niveau van bewustzijn neemt af naarmate het kind de stadia doorloopt van sufheid (milde afname van alertheid tot toegenomen slaapbehoefte) tot bewusteloosheid (niet wekbaar, niet reagerend). Vanwege de variabiliteit in de definities die worden gebruikt om gradaties van verminderd bewustzijn te beschrijven, zijn de Glasgow Coma Scale (GCS) en de kinder-GCS (Pediatric Glasgow Coma Scale - PGCS) ontwikkeld (tabel 5.1). Hiermee kan de mate van bewustzijnsverandering semi-kwantitatief worden uitgedrukt.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 6. De gestructureerde benadering van andere aandoeningen: verhoogde lichaamstemperatuur, metabole ziekten en pijn
Samenvatting
Een normale lichaamstemperatuur ligt bij de mens rond de 37 °C. Dit is de temperatuur waarbij alle celprocessen optimaal verlopen. Er is een zekere variatie over de dag en de lichaamstemperatuur is ’s nachts tijdens slaap het laagst. Ook is er variatie tussen mensen onderling met een range tussen 35,5 en 37,8 °C. Koorts is een (patho)fysiologische verhoging van de normale gemiddelde kerntemperatuur, vaak ten gevolge van een ontsteking. Men spreekt van hyperthermie indien onafhankelijk van het temperatuurregulatiecentrum in de hypothalamus een ongecontroleerde stijging van de temperatuur ontstaat als gevolg van een verstoring van de balans tussen warmteproductie en warmteverlies. Voorbeelden hiervan zijn excessieve lichamelijke inspanningen al dan niet in extreem warme weersomstandigheden, intoxicaties en ontregelingen van het temperatuurregulatiecentrum ten gevolge van hersenstambeschadiging. Men spreekt van ernstige hyperthermie indien er sprake is van een lichaamstemperatuur > 40 °C. Dit kan leiden tot ernstige verstoring van de homeostase met functieverlies en blijvende celbeschadiging met eventueel overlijden tot gevolg.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 7. Kindermishandeling
Samenvatting
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, opgesteld door de Verenigde Naties in 1989, omvat 54 artikelen die de rechten van kinderen tot 18 jaar beschrijven. Zo staat in de artikelen dat kinderen recht hebben op onderwijs, gezondheidszorg en een veilige plek om te wonen en te spelen en op bescherming tegen mishandeling, kinderarbeid, de gevolgen van oorlog en seksuele uitbuiting. Het verdrag omvat kortom alle terreinen waarop het leven van een kind zich afspeelt. Professionals in de gezondheidszorg moeten zich bewust zijn van deze rechten van het kind. Enkele artikelen van het Verdrag staan in het kader hierna.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 8. Inleiding op het zwaargewonde kind
Samenvatting
In Nederland vormen ongevallen de belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen in de leeftijd van 10 tot 15 jaar, waarbij verkeersongevallen de grootste oorzaak zijn. Daarnaast zijn ongevallen bij een groot aantal overlevenden verantwoordelijk voor langdurige restverschijnselen, zoals pijn, angst en zelfs blijvende invaliditeit. In deze inleiding op het zwaargewonde kind komt het grote belang van ongevallenpreventie aan bod, alsmede de rol van traumazorgnetwerken en enkele specifieke kenmerken van traumateams.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 9. De gestructureerde benadering van het zwaargewonde kind
Samenvatting
In 2019 zijn in Nederland 43 kinderen aan een uitwendig letsel door een ongeval overleden (CBS). Dit komt overeen met 15% van de sterfgevallen onder kinderen tussen de leeftijd van 1 en 15 jaar. In deze leeftijdsgroep was trauma de tweede belangrijkste doodsoorzaak na nieuwvormingen.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 10. Thoraxtrauma
Samenvatting
Geïsoleerd thoraxtrauma is ongewoon bij kinderen; meestal komt dit voor als onderdeel van een multitrauma. Ademhalingsproblemen kunnen het gevolg zijn van het thoraxtrauma zelf of van andere letsels. Algemene gevolgen van ernstig trauma kunnen de ademhalingsfunctie verder in gevaar brengen, zoals maagdilatatie of pulmonale aspiratie na braken of regurgitatie.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 11. Buiktrauma
Samenvatting
Stompe letsels zijn de meest voorkomende oorzaak van een buiktrauma bij kinderen. De meeste buikletsels worden veroorzaakt door verkeersongevallen, hoewel ook een aanzienlijk aantal ontstaat tijdens recreatieve activiteiten. Het is bij buikletsel essentieel om ook rekening te houden met de mogelijkheid van toegebracht letsel – denk altijd aan de mogelijkheid van kindermishandeling.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 12. Traumatisch hersenletsel
Samenvatting
Er bestaat in Nederland geen landelijke richtlijn voor de behandeling van ernstig traumatisch hersenletsel bij kinderen. Wel verscheen in 2010 de CBO-richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/hersenletsel. In dit hoofdstuk wordt voornamelijk gebruikgemaakt van aanbevelingen afkomstig uit de richtlijnen van het Britse National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) uit 2014, en de Guidelines for the Management of Pediatric Severe Traumatic Brain Injury. Third Edition: Update of the Brain Trauma Foundation Guidelines uit 2019.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 13. Letsels van de ledematen of van de wervelkolom
Samenvatting
Letsels van het steun- en bewegingsapparaat komen bij 10-15% van alle trauma’s bij kinderen voor; 15% hiervan betreft epifysaire letsels. Het gebeurt niet vaak dat een trauma aan de ledematen levensbedreigend is bij een kind met een polytrauma. Het is cruciaal dat eerst overige levensbedreigende letsels worden herkend en behandeld alvorens de letsels van de extremiteiten in kaart te brengen en te behandelen. Ook al zijn ze zelden levensbedreigend, fracturen en bijkomende letsels van de ledematen moeten adequaat worden behandeld, omdat ze anders een zeer negatieve invloed kunnen hebben op de revalidatie en het algehele herstel van het kind.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 14. Penetrerend trauma, explosies en traumatische circulatiestilstand
Samenvatting
Penetrerend letsel, letsel door explosies en traumatische circulatiestilstand komen weinig voor bij kinderen in Nederland. Elk van deze drie bijzondere situaties vereist een specifieke aanpak, die in dit hoofdstuk kort wordt toegelicht. De algemene principes van de traumaopvang en de behandeling van specifieke letsels gelden ook voor penetrerende letsels en letsels als gevolg van explosies, tenzij hierna anders wordt vermeld.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 15. Brandwonden en verwondingen door elektriciteit
Samenvatting
In Nederland is ongeveer de helft van alle patiënten met brandwonden jonger dan 15 jaar. Per jaar worden ruim 3500 kinderen behandeld voor brandwonden, van wie de helft jonger is dan 4 jaar. Deze leeftijdsgroep is met 25% oververtegenwoordigd in de Nederlandse brandwondencentra. Bij alle leeftijdsgroepen komt verbranding door een hete vloeistof het meest voor; bij kinderen tussen de leeftijd van 1 en 4 jaar is dit in 90% van de gevallen de oorzaak van de brandwonden.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 16. Verdrinking
Samenvatting
Het International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR) definieert verdrinking als volgt: ‘Verdrinking is het proces dat leidt tot respiratoire belemmering door gehele of gedeeltelijke onderdompeling in een vloeistof.’ De uitkomst van verdrinking varieert van restloos genezen tot overlijden. De termen ‘near-drowning’ en ‘natte’ of ‘droge’ verdrinking worden officieel niet meer gebruikt, aangezien de definities internationaal sterk wisselen en tot verwarring leiden.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 17. Pediatrische Basic Life Support
Samenvatting
De richtlijnen voor Pediatrische Basic Life Support (PBLS) (elementaire reanimatie bij kinderen) wijken iets af van die voor volwassenen. De volgorde van de initiële handelingen is anders en de gebruikte technieken moeten worden aangepast aan de grootte van het kind.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 18. Advanced life support bij kinderen
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de specialistische reanimatie van kinderen met een circulatiestilstand (advanced life support bij kinderen, kinder-ALS of K-ALS). Van circulatiestilstand is sprake wanneer er (bijna) geen effectieve cardiac output is. Voordat met advanced life support wordt gestart, moet effectieve Pediatrische Basic Life Support (PBLS), zoals beschreven in H.17, in volle gang zijn. Het algoritme voor de behandeling van circulatiestilstand bij kinderen van de Nederlandse Reanimatie Raad (2021) staat in figuur 18.1. Dit is afgeleid van de reanimatierichtlijnen 2021 van de European Resuscitation Council (ERC).
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 19. Ondersteuning van de luchtweg en ventilatie
Samenvatting
Samen met de behandeling van catastrofale bloedingen heeft het corrigeren van problemen van airway en breathing de hoogste prioriteit bij de resuscitatie van kinderen van alle leeftijden. Bij kinderen kunnen ademhalingsproblemen zeer snel ontstaan en verergeren. Effectieve resuscitatie moet dan direct en in de juiste volgorde op basis van prioriteit worden uitgevoerd.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier

Deel II

Voorwerk
Chapter 20. Praktische vaardigheden: airway en breathing
Samenvatting
Dit hoofdstuk dient te worden gelezen in samenhang met H.19.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 21. Praktische vaardigheden: circulatie
Samenvatting
Het verkrijgen van een intraveneuze toegang is een essentiële stap in het leveren van advanced life support en het opvangen van het vitaal bedreigde kind. Hiervoor bestaan verschillende methoden en technieken, waaronder perifere veneuze toegang, intraossale canulatie en centraal veneuze toegang. Waarvoor gekozen wordt, is afhankelijk van de klinische presentatie van het kind en de beschikbaarheid van de benodigde expertise en apparatuur.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 22. Praktische vaardigheden: trauma
Samenvatting
Een naaldthoracocentese kan bij een spanningspneumothorax levensreddend zijn en is snel en eenvoudig uit te voeren met zeer beperkte middelen. Na deze procedure moet altijd ook een thoraxdrain worden geplaatst.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 23. Radiologie bij de opvang van het zwaargewonde kind
Samenvatting
Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het radiologisch onderzoek dat dient te worden verricht bij de traumaopvang van een kind. Het is bedoeld als inleiding op het interpreteren van de röntgenfoto’s door de arts die zich bezighoudt met kindertraumaopvang op de spoedeisende hulp.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 24. Point-of-care-echografie door niet-radiologen
Samenvatting
Point-of-care-echografie (point-of-care ultrasound – POCUS) stelt de hulpverlener met de juiste training in staat om een snelle diagnose bij levensbedreigende aandoeningen te maken. POCUS maakt ook invasieve procedures zoals vasculaire canulatie veiliger en sneller.
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Chapter 25. De gestructureerde benadering van verdere stabilisatie en transport
Samenvatting
Nadat bij een ernstig ziek of zwaargewond kind de fase van primary survey en resuscitatie is afgerond, moet het kind frequent worden herbeoordeeld om veranderingen direct op te merken. De volgende monitoring is voor alle patiënten nodig:
Nigel M. Turner, Joke Kieboom, A. Nusmeier
Nawerk
Meer informatie
Titel
Advanced Paediatric Life Support
Auteurs
Nigel M. Turner
Joke Kieboom
A. Nusmeier
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-2771-3
Print ISBN
978-90-368-2770-6
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2771-3