Gepubliceerd in:
2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
A13 Het zenuwstelsel
Auteurs : K. Kok, J. Houweling, A.C.L.M. Zuiderwijk, Y.G. van Ingen, M. Karels
Gepubliceerd in: Anatomie, fysiologie en pathologie
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Samenvatting
Het lichaam kent twee regelsystemen die de functies van de weefsels en organen besturen en op elkaar afstemmen (zie paragraaf Inleiding):
1
het zenuwstelsel;
2
het hormoonstelsel.
Het zenuwstelsel bestaat uit (zie paragraaf De bouw van het zenuwstelsel):
-
zenuwweefsel (zenuwcellen met dendrieten en een neuriet, samen neuron genaamd). In neuronen vindt de prikkelgeleiding plaats;
-
steunweefsel (gliaweefsel).
Het zenuwstelsel wordt onderverdeeld in drieën (zie paragraaf De bouw van het zenuwstelsel).
1
Het centrale zenuwstelsel (willekeurig): grote en kleine hersenen, ruggenmerg
-
Grote hersenen
-
Bestaan uit grijze en witte stof.
-
De slagaderlijke ring, gevormd door de halsslagaders en de wervelslagaders, is verantwoordelijk voor de bloedtoevoer naar de hersenen.
-
De hersenen zijn omgeven door het harde hersenvlies aan de buitenkant, het zachte hersenvlies aan het hersenoppervlak en daartussen het spinnenwebvlies. Tussen het zachte hersenvlies en het spinnenwebvlies is een ruimte gevuld met vloeistof: liquor.
-
Centraal in de hersenen liggen de holtes: ventrikels.
-
Bij de grote hersenen, voor de centrale groeve, liggen de motorische centra. Van daaruit gaan prikkels via het piramidesysteem naar het ruggenmerg.
-
Achter de centrale groeve in de hersenschors liggen de gevoelscentra.
-
In de thalamus worden de gevoelsprikkels uit het ruggenmerg overgeschakeld op andere neuronen.
-
Zintuigprikkels komen terecht in de sensorische centra, die ook achter de centrale groeve liggen.
-
Het onderste gedeelte van de hersenen is de hersenstam.
-
-
Kleine hersenen
-
Functie: bewegingen vloeiend en gecoördineerd uitvoeren.
-
-
Ruggenmerg
-
Bestaat uit grijze en witte stof.
-
Bevat twee voorhoorns en twee achterhoorns.
-
2
Het perifere zenuwstelsel (willekeurig)
-
Bevat 12 paar hersenzenuwen en 32 paar ruggenmergzenuwen. Deze laatste splitsen zich in de voorwortel (motorische vezels) en de achterwortel (sensibele vezels) en vormen later weer een grote ruggenmergzenuw. Elke ruggenmergzenuw heeft een halfzijdige functie.
3
Het autonome zenuwstelsel (onwillekeurig)
-
Voor een goede werking van het onwillekeurig zenuwstelsel hoeft het bewustzijn niet intact te zijn. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.
-
Organen die onder de werking van het autonome zenuwstelsel vallen: bloedvaten, luchtwegen, maag-darmkanaal, hart en klieren.
Functies van het zenuwstelsel (zie paragraaf Functies van het zenuwstelsel):
-
prikkels opvangen;
-
prikkels geleiden;
-
de spiertonus regelen;
-
coördinatie;
-
psychische functies;
-
reflexen.