9 Psychologische interventies bij kanker

De medische behandelmogelijkheden voor de ziekte kanker zijn de afgelopen decennia sterk verbeterd, waardoor relatief meer patiënten de ziekte langdurig overleven. Desondanks is kanker een van de belangrijkste doodsoorzaken in westerse landen. Tegenwoordig is er toenemende aandacht voor de psychosociale impact van kanker. De patiënt wordt geconfronteerd met een complexe, moeilijk voorspelbare en levensbedreigende situatie: afhankelijk van het type diagnose en de fase van het ziektebeloop moet de patiënt zien om te gaan met onzekerheid, angst, controleverlies, wisselend en/of verergerend verlies van kracht en gezondheid, wellicht moeheid en pijn, existentiële vragen of grenzen, lijden en eventueel levenseinde en dood. Persoonlijke verhalen, egodocumenten en artistieke uitingen tonen hoe diep deze ziekte kan inwerken op iemands persoonlijk bestaan, en kwetsbaarheid, angst, verlies, verdriet en woede met zich mee kan brengen. Echter, wetenschappelijk onderzoek onder grotere groepen mensen geeft aan dat lang niet iedereen dergelijke psychische reacties rapporteert: de uitkomsten betreffende distress (onwelbevinden), depressie en/of angst variëren tussen de 0 en 50%. Daarnaast geeft ook ongeveer de helft van de patiënten aan ‘persoonlijke groei’ te ervaren ten gevolge van de ingrijpende ervaringen rondom de ziekte. Om te weten wie op welk moment in het ziekteproces wellicht psychische hulp nodig heeft of wenst, is psychologische screening belangrijk. Uit recent onderzoek hierover blijkt echter dat van de mensen die een hoge mate van distress rapporteren, slechts een klein deel professionele hulp wenst. Dergelijke informatie is belangrijk voor het ontwikkelen en aanbieden van passende psychologische interventies. De (meetbaarheid van de) effectiviteit van dergelijke psychologische interventies is, wetenschappelijk gezien, tegenwoordig een belangrijk discussiepunt, vanwege de enorme variëteit in onderzoeksdesigns en -uitkomsten: worden mensen er beter van en waar worden ze dan beter van? Deze wetenschappelijke discussie daargelaten, is het aanbod aan psycho-oncologische begeleidingsmogelijkheden in Nederland de afgelopen twintig jaar sterk toegenomen, onder andere in gespecialiseerde psychosociaal-oncologische centra en inloophuizen.