Gepubliceerd in:
2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
9 Begeleiding en behandeling bij verslavingsproblematiek
Auteurs : H. Kisjes, C.A.G. Verbrugge, Prof.dr. C.A.J. de Jong
Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Samenvatting
-
De visie op verslaving varieert in de tijd en kan geplaatst worden tegen de achtergrond van morele, psychologische, sociale en biologische verklaringsmodellen. Tegenwoordig wordt verslaving meestal opgevat als een chronische hersenziekte (paragraaf 9.1).
-
‘Hypofrontaliteit’ verwijst naar verminderd functioneren van de orbitofrontale hersenschors met het klinische symptoom van een slechte impulscontrole (box 9.1).
-
Verslavende middelen kunnen op basis van hun werking worden onderscheiden in drie soorten:
-
stimulerend: bijvoorbeeld amfetamine;
-
verdovend: bijvoorbeeld kalmerende medicijnen;
-
bewustzijnveranderend: bijvoorbeeld lsd (paragraaf 9.2.1).
-
-
Gedragsverslavingen zijn verslavingen die betrekking hebben op het gedrag, zoals gokverslaving, eetverslaving, seksverslaving enzovoort. In het hoofdstuk over middelgerelateerde en verslavingsstoornissen van de DSM-5 is alleen de gokstoornis opgenomen (paragraaf 9.2.2).
-
Verslaving gaat vaak samen met comorbiditeit:
-
gelijktijdige somatische aandoeningen;
-
gelijktijdige andere psychiatrische stoornissen;
-
maatschappelijke overlast of crimineel gedrag;
-
polymiddelengebruik (paragraaf 9.3).
-
-
‘Dubbele diagnose’ betekent dat er bij een verslaafd persoon ook nog ten minste een andere psychiatrische stoornis volgens de criteria van de DSM-5 is vastgesteld (paragraaf 9.3.2).
-
De MATE (Measurements in the Addictions for Triage and Evaluation) is een instrument om de aard en de ernst van de verslaving, van de psychiatrische en somatische comorbiditeit en van de beperkingen in het sociale functioneren vast te stellen (paragraaf 9.4.2).
-
De behandeling van verslavingsproblematiek vindt veelal plaats vanuit het stepped-care-principe, dit betekent dat er gepaste behandeling wordt geboden, niet minder dan nodig, maar niet meer dan noodzakelijk (paragraaf 9.5).
-
De doelstellingen van verslavingsbehandeling kunnen worden samengevat met de 4 R’s: remoralisatie, remediatie, rehabilitatie en recovery (paragraaf 9.5.1).
-
Effectieve behandelingsmethoden bij de behandeling van verslavingsproblematiek zijn cognitieve gedragstherapie, CRA (community reinforcement approach), CM (contingency management), motiverende gespreksvoering en farmacotherapie (paragraaf 9.5.2).
-
Detoxificatie bij GHB-afhankelijkheid kan plaatsvinden via de benzodiazepinemethode of middels farmaceutisch GHB. Overigens is het terugvalpercentage hoog (box 9.3).
-
Belangrijke taken van de casemanager bij chronische verslavingsproblematiek zijn: psycho-educatie, signaleren van lichamelijke gezondheidsproblemen, ondersteuning bij psychiatrische problematiek, ondersteuning bij (her)opbouw van sociale contacten, ondersteuning bij financiële problemen en woonproblemen, ondersteuning bij oppakken van dagbesteding/werk, ondersteuning bij problemen met justitie, signalering en zo nodig verwijzing bij crisistoestanden (paragraaf 9.6.6).
-
De herstelmethode is gebaseerd op drie pijlers: herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid (HEE) (paragraaf 9.6.6).