Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
1 Inleiding hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2017 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7a ADL en IADL

Auteur : Bianca Buurman

Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

  • Meestal ontstaan bij ouderen eerst beperkingen in het IADL-functioneren en worden pas daarna de ADL-functies aangetast (paragraaf 7a.1).
  • De prevalentie en incidentie van beperkingen in ADL/IADL-functioneren verschillen per doelgroep. De prevalentie is het aantal mensen dat op een bepaald moment beperkingen in functioneren ervaart. De incidentie is het aantal nieuwe mensen met beperkingen in functioneren gedurende een bepaalde periode (paragraaf 7a.2).
    • Thuiswonende ouderen: prevalentie toenemend met de leeftijd, incidentie 20-30% per jaar.
    • In ziekenhuis opgenomen ouderen: prevalentie 50% bij acute opname en 20% bij geplande opname, incidentie 30% bij acute opname en 10% bij geplande opname.
    • Ouderen die in een verpleeghuis wonen: precieze prevalentiegegevens ontbreken.
    • Achteruitgang in functioneren kan een teken zijn van een naderend levenseinde. ADL-functioneren is mogelijk een marker voor de laatste levensfase (paragraaf 7a.2.4).
  • Bij beperkingen in functioneren is er vaak meer dan één probleem aanwezig. Het is daarom niet genoeg alleen naar het ADL- en IADL-functioneren te kijken. Breng ook in kaart welke domeinen van functioneren aangetast zijn en welke compensatiemogelijkheden een oudere nog zelf heeft (paragraaf 7a.3).
  • Diverse verstoringen en ziekten kunnen de mogelijkheid beïnvloeden of aantasten om ADL- en IADL-activiteiten uit te voeren (paragraaf 7a.3).
    • Cardiovasculair systeem: ritmestoornissen, verminderde pompfunctie, oedeem.
    • Brein: dementie, delier, CVA, depressie.
    • Motorisch orgaansysteem: achteruitgang van spiermassa.
    • Endocrien systeem: verstoring in de glucoseregulatie.
    • Zintuiglijk orgaansysteem: ervaring van pijn, polyneuropathie, duizeligheid, visus- en gehoorproblemen.
  • De restcapaciteit is het compensatiemechanisme dat een oudere bezit om beperkingen op te vangen (paragraaf 7a.4.1).
  • Externe en persoonlijke factoren bij ADL en IADL (paragraaf 7a.4):
    Persoonlijkheidsfunctiekenmerken
    Leeftijd, sociaaleconomische status, persoonlijkheid en copingstijl
    Belevingsfunctiekenmerken
    Verliezen van ADL kan tot rouw leiden; let op self-efficacy
    Sociale omgevingskenmerken
    Sociaal netwerk kan compenseren of stimuleren
    Hulpmiddelen
    Rollator
    Als gevolg van een acute ziekenhuisopname
    Figuur 7a.3
  • Veelgebruikte diagnostische zelfrapportage-instrumenten zijn: ADL-schaal van Katz, barthelindex, IADL-schaal van Lawton en Brody, Groningen Activity Restriction Scale (GARS-4) (paragraaf 7a.5).
  • Diverse interventies zijn mogelijk (paragraaf 7a.6).
    • Zelfmanagement bevorderen.
    • Omgeving dusdanig inrichten dat beweging gestimuleerd wordt.
    • Bedrust vermijden.
    • Bij een ziekenhuisopname: training vóór de opname, plus voorlichting geven over functieverlies als gevolg van de opname.
    • Revalidatie/functioneel trainen.
    • Pijnmanagement.
    • Inzet van hulpmiddelen.
Literatuur
Bleijenberg, N., Dam, H. ten, Drubbel, I., Borgdorff, A., Numans, M., Wit, N. de, e.a. (2012). Toolkit kwetsbare ouderen - U-CARE. Screeningsinstrument en evidence-based zorgplannen voor kwetsbare ouderen.
Boltz, M., Capezuti, E., Shabbat, N. & Hall, K. (2010). Going home better not worse: older adults’ views on physical function during hospitalization. International Journal of Nursing Practice, 16(4), 381–388.CrossRef
Buurman, B.M., Mank, A.P., Beijer, H.J. & Olff, M. (2011). Coping with serious events at work: a study of traumatic stress among nurses. Journal of the American Psychiatric Nurses Association, 17(5), 321–329.CrossRef
Covinsky, K.E., Pierluissi, E. & Johnston, C.B. (2011). Hospitalization-associated disability: “She was probably able to ambulate, but I’m not sure”. Journal of the American Medical Association, 306(16), 1782–1793.
Elings, J., Hoogeboom, T.J., Dronkers, J.J., Hulzebos, E.H.J. en Van Meeteren, N.L.U. (2015). Fysieke training vóór en na een grote operatie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159, A7860.
Gaugler, J.E., Duval, S., Anderson, K.A. & Kane, R.L. (2007). Predicting nursing home admission in the U.S: a meta-analysis. BMC Geriatrics, 7, 13.
Kortebein, P., Symons, T.B., Ferrando, A., Paddon-Jones, D., Ronsen, O., Protas, E., e.a. (2008). Functional impact of 10 days of bed rest in healthy older adults. Journals of Gerontology. Series A, Biological Sciences and Medical Sciences, 63(10), 1076–1081.CrossRef
Lunney, J.R., Lynn, J., Foley, D.J., Lipson, S. & Guralnik, J.M. (2003). Patterns of functional decline at the end of life. Journal of the American Medical Association, 289(18), 2387–2392.CrossRef
Metagegevens
Titel
7a ADL en IADL
Auteur
Bianca Buurman
Copyright
2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Klinisch redeneren bij ouderen

Print ISBN: 978-90-368-1486-7

Elektronisch ISBN: 978-90-368-1487-4

Copyright: 2017

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1487-4_7

Gerelateerde informatie

08-09-2016 | Verpleegkunde | E-learning

Klinisch redeneren bij ouderen H7 Verstoringen bij somatische veroudering