50 jaar GVO en Gezondheidsbevordering

In dit tweede artikel over de geschiedenis van de wijkaanpak komt het beleid en de praktijk in de sectoren gezondheidszorg, gezondheidsbevordering en sociaal werk aan bod. Het is een schets in grote lijnen, die niet uitputtend is en waarin een drietal golven van aandacht voor de wijk te ontdekken is. De markeerpunten in de geschiedenis zijn het duidelijkst te zien in het beleid; ontwikkelingen in de praktijk zijn vloeiender. Ondanks het feit dat vanaf 1982 welzijn en volksgezondheid onder één ministerie vallen duurt het tot 2000 voordat het gezondheidsbeleid en het welzijnsbeleid op papier dichter bij elkaar komen te staan. Het beleid is door de jaren heen vooral ingegeven door kostenbeheersing en structurering. Daar zijn beleidsconcepten bij gezocht en daarbij is de wijkaanpak in sommige perioden nadrukkelijk in beeld. De praktijk laat een andere ontwikkelingslijn zien. In de loop van de tijd zien we in de beschreven praktijkvoorbeelden accentverschuivingen in typen gezondheidsbenadering en in het gehanteerde wijkbeeld. In het wijkgericht werken komen verschillen naar voren tussen de gezondheidszorg, de gezondheidsbevordering en het sociaal werk wat betreft hun aanpak. In de praktijk van het wijkgericht werken aan gezondheid komen de medische, de leefstijl, de sociale omgevingsbenadering en momenteel beginnend de adaptieve kijk naast elkaar voor. Dit geldt eveneens voor de administratieve, de organisatorische en de sociologische kijk op de wijk. De ontwikkeling laat een lijn zien van eenvoud naar complexiteit. Voor de toekomst zijn vier lessen getrokken: bevorder integraal en contextueel denken, combineer wetenschappelijke en ervaringskennis, doordenk het dubbbel actorschap en wees uitnodigend in plaats van eisend.

Trefwoorden: beleidsontwikkeling, praktijkontwikkeling, wijkaanpak, wijkgerichte gezondheidszorg