30 Autonome functies en dysfuncties

Aandoeningen van het autonome zenuwstelsel gaan gepaard met een grote verscheidenheid aan symptomen die nauw samenhangen met de functies van de organen of de orgaansystemen die zijn aangedaan. De klinische verschijnselen zijn meestal het gevolg van een falende innervatie, maar kunnen ook worden veroorzaakt door een toegenomen activiteit, zoals overmatig zweten of hypertensie bij het syndroom van Guillain-Barré. Aandoeningen van het autonome zenuwstelsel worden verdeeld in primaire en secundaire aandoeningen. Bij primaire aandoeningen is doorgaans sprake van een op zichzelf staande, meestal degeneratieve, ontregeling van het gehele autonome zenuwstelsel. Secundaire autonome functiestoornissen ontstaan meestal bij specifieke aandoeningen zoals diabetes mellitus, het syndroom van Guillain-Barré en bepaalde infectieuze en paraneoplastische processen of door een traumatische (dwarslaesies) en/of iatrogene oorzaak (geneesmiddelen). Daarnaast zijn er ook meer beperkte en goed gelokaliseerde afwijkingen binnen het autonome zenuwstelsel te onderscheiden. Het betreft dan bijvoorbeeld het syndroom van Horner en de zeldzaam optredende, posttraumatische dystrofie. In dit hoofdstuk worden de diffuse autonome functiestoornissen en de autonome functies en dysfuncties van enkele specifieke orgaansystemen besproken. Aan het einde van het hoofdstuk wordt ingegaan op de therapeutische mogelijkheden bij autonome aandoeningen.